The Cuba Libre Story: een land als speelbal van de wereldmachten

 

The Cuba Libre Story presenteert in acht afleveringen een Cuba dat tegelijkertijd hoopvol en tragisch is. Door de geschiedenis heen hebben haar bewoners grootse ideeën voortgebracht en moedig gestreden voor de politieke en economische vrijheid van hun land. Altijd werd hun hoop echter ingehaald door de realiteit en politieke belangen. De VS en Spanje; de VS en de Sovjetunie; het kapitalisme en het communisme; Fidel Castro en Camilo Cienfuegos; allen vochten ze om Cuba en veranderden daarmee globale politieke verhoudingen. Voor Cuba zelf veranderde echter slechts de wereldmacht aan wie het verantwoording moest afleggen. Haar bevolking is nog altijd op zoek naar échte vrijheid en zelfbeschikking.

The Cuba Libre Story doet beseffen hoe weinig wij eigenlijk weten over het land. Na de dood van Castro – de serie is lang daarvoor geproduceerd – leek het soms alsof de geschiedenis van het land begon en eindigde met hem. Dat is natuurlijk niet waar, en deze serie introduceert veel namen die meer faam verdienen. Vader des vaderlands Carlos Manuel de Cespedes bijvoorbeeld, die eind 19de eeuw de slavernij op het eiland afschafte. Of José Marti die als eerste de Cubaanse onafhankelijkheidsgevoelens op schrift zette en daarmee een van de belangrijkste figuren van de Spaanstalige literatuur werd. En wat te denken van de eerdergenoemde Camilo Cienfuegos. Hij leidde samen met Che Guevara en Fidel Castro de revolutie tegen dictator Fulgencio Batista, maar was een grotere volksheld dan zijn kameraden. Zijn populariteit moest hij bekopen met een ‘vliegtuigongeluk’ op 27-jarige leeftijd.

Het is onmogelijk om deze serie te kijken zonder te reflecteren op alle politieke gebeurtenissen van dit jaar. We zien bijvoorbeeld hoe Castro’s revolutionairen een belangrijke slag tegen Batista’s leger verliezen, om later via hun eigen radiozender aan te kondigen dat ze hebben gewonnen. En we zien hoe een eeuw eerder Cubaanse vrijheidsstrijders opgesmukte verhalen over Spaanse wreedheid sturen naar de Amerikaanse sensatiepers, om de regering in Washington tot actie de dwingen. The Cuba Libre Story maakt maar al te pijnlijk duidelijk dat ‘fake nieuws’ van alle tijden is, evenals het omzeilen van de gevestigde kwaliteitspers om een politieke boodschap over te brengen. Tot slot, één minpuntje: dit is iets te vaak een statische ‘talking heads’-documentaire. Het had de serie goed gedaan als het wat meer gebruik maakte van archiefbeelden waarin het de hoofdrolspelers aan het woord liet.