Teruggeveerd

Het verhaal van Farewell paradise is, als je de documentaire in twee zinnen zou moeten beschrijven, het verhaal van gescheiden ouders en kinderen en hoe geheimen of beter, het niet met elkaar kunnen praten, een uit elkaar gevallen gezin hebben getraumatiseerd. Maar de film is tevens het verhaal van een vrouw die begin jaren 60 trouwde, moeder werd, zichzelf zoals dat hoorde, opofferde en wegcijferde voor haar man en dacht dat ze van hem hield. Alleen hield hij niet van haar.
Sonja Wyss, de regisseur van Farewell paradise, is tevens het jongste kind uit het gezin van vier. In haar film reconstrueert ze door middel van gesprekken met haar ouders en haar drie zussen de gebeurtenissen rond het moment waarop haar moeder besloot terug te keren naar haar geboorteland Zwitserland. Tot dan toe woonde het gezin op de Bahama’s. In het, zoals de titel verraadt en door de ogen van de kinderen, paradijs. In Testament, de jaren 70 song waarin Boudewijn de Groot het testament opmaakt van zijn jeugd, zingt hij: ‘Voor mijn ouders is het album met de plaatjes die zo vals getuigen van een blijde jeugd.’ Zulke foto’s en super-8 filmpjes zijn er ook van de familie Wyss. De film begint ermee, met beelden van de meisjes, alle vier gekleed in rode zwempakjes op een hagelwit strand. Spelend met zand, snorkelend en zonnebadend met hun ouders. Maar de foto waarmee Sonja Wyss de interviews met haar familieleden aftrapt, is een andere. Als kijker zie je niet wat er te zien is op het kleine zwart-wit fotootje, maar haar moeder zegt: ‘O jee, wil je daarmee beginnen... die verschrikkelijke foto.’ Dan legt ze hem naast zich op het tafeltje waar een theepot en een kopje staat en zegt: ‘Ik heb nu al een tissue nodig.’ Als haar dochter opstaat om er een te pakken, vervolgt ze: ‘Dit was het verdrietigste moment van mijn leven.’ In de volgende scène laat Sonja de foto aan haar vader zien. ‘Ik denk dat ik dag tegen jullie zei. De sfeer was gespannen. Toen steeg het vliegtuig op.’ Vervolgens ontvouwen zich minutieus en via de verschillende personages de herinneringen: van de vlucht van de Bahama’s naar New York waar moeder met haar een-na-jongste kind nog een week bleef (in de hoop dat haar man toch nog zou komen), terwijl de andere drie direct doorreisden naar Zwitserland; de tijd erna, toen ze in Zwitserland waren, waar het op dat moment winter was en ze uit een tijdelijk huis werden gezet (‘Er moest midden in de winter opeens een waterleiding komen’) en de meisjes alle vier bij een ander gezin werden ondergebracht.

Lees verder in VARAgids 3 vanaf pagina 24.