Operation Mincemeat: waanzinnig maar waar

Foto credits: Warner Brothers Pictures

Er bestaan twee oorlogen, zo betoogt de voice-over in het begin van Operation Mincemeat - letterlijk: Operatie Gehakt, refererend aan de toestand waarin genoemd lijk verkeert. De ene oorlog is de oorlog die we zien op het slagveld en in de krant. De andere oorlog is een verborgen oorlog, die van inlichtingendiensten. De helden van die oorlogen blijven onbezongen en spelen een schimmenspel waarin fictie en realiteit in elkaar overlopen. Een beter voorbeeld dan Operatie Gehakt is er niet.

De Britse leider Churchill vroeg halverwege de Tweede Wereldoorlog zijn inlichtingendiensten om goede plannen te verzinnen om de Duitsers ervan te overtuigen dat een geallieerde invasie van door Duitsers bezette gebieden in Zuid-Europa in Griekenland zou plaatsvinden, terwijl Churchills voornemen was om dat in Sicilië en Sardinië te doen. Het meest bizarre plan - mede uitgedacht door Ian Fleming, de latere schepper van James Bond - was om een dode man te verkleden als hoge Britse marineofficier en allerlei gefakete brieven en landkaarten in zijn zakken te stoppen die wezen op een invasie in Griekenland. Het lijk was in werkelijkheid een verwarde zwerver die zelfmoord had gepleegd, maar deze kreeg postuum door het team van Operation Mincemeat, geleid door de immer overtuigende Colin Firth ( The King's Speech ) als Ewen Montagu, een gedetailleerde fictieve levensloop aangemeten.

Een levensloop die door Duitse spionnen te verifiëren moest zijn; Major William Martin had dan wel nooit bestaan maar had toch een hele carrière achter de rug, had een vriendin, diploma’s, paspoorten, ouders, et cetera. In werkelijkheid heette het lijk Glyndwr Michael, een dakloze uit Wales die de dienst opeiste uit een mortuarium, in het landsbelang. Het lijk werd in een onderzeeër verscheept naar de kust van Spanje en daar in zee gelegd. Nu maar afwachten of het überhaupt gevonden werd en wat er dan zou gebeuren met de duizelingwekkende hoeveelheid desinformatie die ‘William Martin’ in zijn diverse zakken, portemonnee en uniformtas had.

Dat afwachten is wat Operation Mincemeat uiterst spannend maakt. Wel een 'guilty pleasure', gezien de schaamteloze, nogal respectloze manier waarmee de dienst de stinkende Glyndwr Michael alias William Martin, die steeds meer overeenkomsten met bedorven gehakt begint te vertonen, noodgedwongen behandelt. De leden van het kleine team van Mincemeat weten ook wel dat het niet deugt wat ze doen, maar Churchill heeft - tegen de zin van een flink deel van zijn hoge militairen die Mincemeat een bezopen plan vinden - nou eenmaal goedkeuring verleend. En als Mincemeat een succes is en de nazi’s zich onterecht voorbereiden op een invasie op de verkeerde plaats, is William Martin in potentie een van de belangrijkste Britse strijders in de Tweede Wereldoorlog, de redder van duizenden geallieerde levens. Niet gek voor een dode.

De manier waarop Ewen Montagu en de mannen en vrouwen in zijn team Martin verzinnen en tot leven brengen, hun onderlinge relaties en wrijvingen, en de zwarte humor die onvermijdelijk de overhand krijgt als je zo iets bizars daadwerkelijk uitvoert in opdracht van de premier van Engeland, maken van Operation Mincemeat een film die je, ondanks én dankzij het volkomen onwaarschijnlijke maar niettemin waargebeurde verhaal, met stijgend ongeloof en een raar soort bewondering zit te bekijken. En spanning: ook als je de afloop min of meer weet, zit het genoegen van het kijken hem in de details. Dat de film een beetje veel aandacht schenkt aan romantische verwikkelingen en rivaliteiten die vooral als doorzichtige versiering van het verhaal aanvoelen, doet weinig af aan de oprechte verbazing en urgentie je voelt als Major William Martin, onwetend en rottend en met een hoopvol team in Londen aan zijn zijde, richting Duitsers dobbert.