Nr. 10: gluren en begluurd worden

De tiende film van Alex van Warmerdam begint als een knipoog naar het acteursvak en mondt uit in een heerlijk absurdistisch festijn.

Foto credits: Cinéart

Een toneelacteur (Tom Dewispelaere speelt Günter) heeft een affaire met zijn collega-acteur (Anniek Pheifer is Isabel) die op haar beurt is getrouwd met een theaterregisseur (Hans Kesting als Karl). En die twee acteurs spelen een rol in een door Karl geregisseerd theaterstuk. In de openingsscène van Nr. 10, de tiende speelfilm van Alex van Warmerdam, neemt de cineast de kijker mee naar de repetities van de voorstelling. Er wordt over en weer gekibbeld en acteur Marius (Pierre Bokma) blijkt zijn dialoog niet op orde te hebben. Maar daar is een oorzaak voor: hij slaapt slecht en zijn concentratievermogen lijdt onder het nachtelijke gehoest van z’n vrouw.

Daarmee lijkt Van Warmerdam te stellen: álles heeft een oorzaak. Al het gedrag is terug te leiden naar een oorsprong. In Nr.10 lijkt het, indachtig die relatie van oorzaak tot gevolg, alsof de personages marionetten zijn die allemaal worden aangestuurd door een poppenmeester. Het is fascinerend om te zien hoe zo’n bovengenoemde repetitiescène, die eerst nog realistisch oogt, op knappe wijze transformeert in een onvervalst voorbeeld van Van Warmerdams typische absurdisme. Zo blijkt dat Günters dochter haar vader al enige tijd achtervolgt. En dat andere personages ook heimelijk, als voyeurs, elkaar buiten werktijd begluren.

Van Warmerdam weet dat gevoel, dat je wordt bekeken, op onderhoudende wijze invoelbaar te maken en laat zijn speelfilm in de derde akte vakkundig imploderen. Dan heeft hij wel een verklaring voor alle mysterieuze zaken uit het begin, maar die uit de doeken doen in een recensie verpest het kijkersgenot. Maar die wending heeft dus iets te maken met wie er aan de knoppen zit. In een film die moeiteloos van genre wisselt maar voortdurend stijlvast blijft.

Nr. 10, maandag 15 mei 2023 om 20.25 uur op NPO 3