Narcos: Mexico: alles wat je vooraf moet weten

Gaat het om een waargebeurd verhaal?
Ja.

Waar en wanneer beginnen we?  
De Mexicaanse deelstaat Sinaloa, eind jaren 70. De vraag naar heroïne en marihuana in de Verenigde Staten wordt sinds het begin van de jaren 60 beantwoord door Pedro Avilés Pérez, de pionier van de Mexicaanse drugshandel. Onder zijn leiding wordt door lokale boeren het merendeel van de papaver- en cannabisplanten in Mexico verbouwd. In 1978 wordt Pérez doodgeschoten tijdens een vuurgevecht met politieagenten. Zijn opvolger en hoofdpersoon in de nieuwe reeks heet Miguel Ángel Félix Gallardo (Diego Luna), die de restanten van de productielijn onder druk van de overheid naar het zuidelijke Guadalajara verhuist en daar een imperium start.

Wie is deze Gallardo?
De Mexicaanse Pablo Escobar, grondlegger van de moderne drugshandel in zijn land. Voor Gallardo zich opwerkt tot hoofd van de Mexicaanse onderwereld, is hij politieagent en werkt hij als beveiliger van de kinderen van de (corrupte) gouverneur van Sinaloa. Samen met twee handlangers, Rafael Caro Quintero and Ernesto Fonseca Carrillo, start hij aan het begin van de jaren 80 een drugskartel dat vanaf 1984 door de Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA) officieel wordt aangeduid als het Guadalajara-kartel.

Hoe groot was het kartel op zijn hoogtepunt?
Al snel kent het Guadalajara-kartel vrijwel een monopolie op de heroïne- en marihuanaproductie in Mexico. De winst van de groep explodeert als de Amerikaanse president Ronald Reagan in 1982 de smokkelroutes via het luchtruim van Florida saboteert. Het ingrijpen creëert een verbond tussen Gallardo en de Colombiaanse Pablo Escobar, die zijn cocaïne als alternatief via Mexicaanse bodem naar de VS smokkelt. Gallardo en de zijnen  krijgen uitbetaald in handelswaar. Lucratief: in Mexico is een kilo cocaïne 1.200 dollar waard, over de grens ruim 120.000 dollar. Op het hoogtepunt van het imperium is het Guadalajara-kartel verantwoordelijk voor negentig procent van de cocaïne die de VS binnenkomt. De jaarlijkse opbrengst ligt rond de vijf miljard dollar.

Wat is er – spoilerwaarschuwing – vandaag de dag nog over van het Guadalajara-kartel?
In 1984 verbranden Mexicaanse soldaten 2500 hectare aan cannabisplanten, eigendom van het Guadalajara-kartel. De tip komt van een Amerikaanse undercoveragent, die in 1985 wordt ontvoerd, gemarteld en vermoord. Onder druk van de Amerikanen start de Mexicaanse overheid een klopjacht naar de daders – al snel worden Gallardo, Quintero en Carrillo aangewezen als hoofdverdachten. In 1989 wordt Gallardo gearresteerd, waarna hij zijn kartel nog enkele jaren vanuit de gevangenis bestuurt. Gallardo, inmiddels 72 jaar oud, zit momenteel een (pas vorig jaar uitgedeelde) straf van 37 jaar uit wegens moord op de Amerikaanse DEA-agent, Quintero is nog altijd voortvluchtig en Carrillo is wegens zijn gevorderde leeftijd onder huisarrest geplaatst. Het Guadalajara-kartel valt in de jaren 90 door de arrestatie van de kopstukken uiteen in verschillende, nieuwe kartels. De grootsten nestelen zich in Juárez,  Tijuana en Sinaloa. Laatstgenoemde wordt aangestuurd door Joaquín ‘El Chapo’ Guzman en ontpopt zich na een gewelddadige concurrentiestrijd tot de grootste van Mexico.

Hoe is de situatie in Mexico nu?
In 2006 wordt onder de nieuwe president Felipe Calderon de drugshandelaars in Mexico de oorlog verklaard, en in 2012 wordt die strijd doorgezet onder het bewind van de huidige president Enrique Peña Nieto. Het resultaat: kartels versplinteren – anno 2018 zijn er zeven dominante groepen actief – en worden steeds gewelddadiger in hun methoden. De drug war kostte in 2017, het gewelddadigste jaar in twee decennia, ruim 25.000 mensen het leven.