Kloppend hart

Hedy d’Ancona, die deze week de Van Praagprijs krijgt uitgereikt, keek een avond tv, wond zich op, maar zag in het gewone ook het goede.

Radio en televisie: Hedy d’Ancona staat ermee op en gaat ermee naar bed. Letterlijk. Vaak slaapt ze in met de radio aan. Meestal haalt-ie het niet tot de volgende ochtend. ‘Tussen vier en zes is er zo’n inbelprogramma en daar ben ik nogal allergisch voor. Als ik om drie uur wakker word, denk ik: laat ik hem uitdoen, want over een uur is dat erge programma. Als ik toch wakker word en het is bezig, kan ik niet meer slapen, dan ga ik me opwinden.’
Opwinden, ook dat kan ze goed bij radio en tv. In een interview onlangs met de Volkskrant zei ze: ‘Ik hoef maar een kwartier televisie te kijken – de troostdoos voor oude mensen in en buiten de instelling – en ik stuit alweer op iets dat me razend maakt.’

Deze week krijgt Hedy d’Ancona de Van Praagprijs uitgereikt, de tweejaarlijkse prijs voor een persoon of organisatie die ‘verdienstelijk is geweest op het terrein van de verwerkelijking van de humanistisch levensovertuiging of van de humanisering van de samenleving.’ Als winnaar mag ze een middag programmeren in het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam. Een soort Zomergasten, maar dan met uitsluitend kunstenaars en denkers in de hoofdrol. ‘De verbeelding aan de macht’, heeft ze het genoemd, naar de tekst die in Parijs in 1968 op de muur werd geschreven. Daar ontbreekt het tegenwoordig aan. Verbeelding, cultuur, ideeën, verwondering. Als voormalig minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur stond ze daarvoor op de bres. Nog steeds trouwens. En niet alleen daarvoor, ook voor rechtvaardigheid en medemenselijkheid en voor betaalbare woningen. Op 83-jarige leeftijd is ze strijdbaar als altijd, blijkt ook weer in dit gesprek over tv.

Ze heeft de opdracht serieus genomen. In het notitieblok dat voor haar ligt, staan de titels en commentaren op de programma’s die ze op donderdagavond 2 september keek. Haar tv, van bescheiden formaat, staat bij de tafel waar ze vaak aan zit te werken. Uitzicht op de Amstel. Een bank heeft ze ook, maar die ligt bezaaid met sierkussens; er lijkt niet veel op gezeten te worden. D’Ancona kijkt bijna elke avond. Het gebruikelijke: om 20.00 altijd even het Journaal, om vervolgens wat anders te doen, ‘lezen, koken, altijd uitgebreid’. Vanaf een uur of 21.30 maakt ze dan meestal een langere ruk, waarbij ze programma’s die ze wil zien heeft omcirkeld in de VPROgids (deze avond was dat Zembla). En als ze thuis is kijkt ze altijd naar Nieuwsuur.

Alles wat voor 20.00 komt, is te vroeg voor haar. Maar voor dit gesprek keek ze naar ‘dat nieuwe programma’ – en schrok zich een hoedje. Niet vanwege de presentator, die had ze nog nooit gezien hij deed het ‘oké’, het was vooral de inhoud. Haar stem schiet een octaaf de lucht in. ‘Dat ellenlange item over die koekenbakkers (Heel Holland bakt, red.). ‘Het was zo erg. Wat een kinderachtig gedoe! Waarom wordt hier aandacht aan besteed? Alsof dat programma dat nodig heeft, dat heeft al genoeg kijkers. Doen ze het omdat het populair is en denken ze dat de populariteit van zo’n programma dan op hen afstraalt? ’

Wel deed het iets interessants met d’Ancona: na Khalid & Sophie kwam het nieuws, doorgaans het programma waarmee ze de tv-avond begint, en dat bekeek ze nu met andere ogen. ‘Ik neem het NOS-Journaal altijd als een verwend iemand tot me, maar na het voorgaande vond ik het plotseling zo goed. Dat heet relatieve deprivatie – dat iets zo nikserig is dat iets anders er opeens erg goed bij afsteekt.’
Ze kijkt naar de aantekeningen die ze bij het Journaal heeft gemaakt. ‘Op de eerste plaats de variatie in de items. Het begon met minister Kaag op haar buitenlandmissie en vervolgens mijn lievelingsonderwerp: huren en kopen in de grote steden (d’Ancona studeerde sociale geografie, maar heeft een bijna ziekelijke – haar eigen woorden – interesse in wonen: zelfs in de tram heeft ze het met wildvreemden over hoe ze wonen. ‘Hoe woon jij eigenlijk?’ was ook de eerste vraag bij binnenkomst, red.). ‘Op zich was het niets verrassends, het ging over hoe vastgoedbeleggers hele buurten opkopen van woningbouwcoöperaties, er een likje verf overheen gooien en vervolgens de huur drie keer zo hoog maken. En dat nu ook de bewoners in de buurt dit in de gaten krijgen. Ik vond het heel goed gedaan. Het was net een korte documentaire. Normaal vind ik het dus vanzelfsprekend hè, maar nu dacht ik: wat zit dat nieuws goed in elkaar eigenlijk, want naast de variatie in items, vond ik ook de vorm en inhoud knap.’

Lees verder in VARAgids 38 vanaf bladzijde 20.