Killer Ratings S01E01-03: wat is de waarheid?

Het lijkt de synopsis van een morbide thriller: een geliefd politicus en presentator van één van de best bekeken misdaadprogramma’s in Brazilië wordt ervan verdacht de misdaden die in zijn tv-show de revue passeren zelf in scène te hebben gezet. (De film Nightcrawler, met Jake Gyllenhaal, volgt eenzelfde scenario).

Toch berust het verhaal op ware feiten: in 2009 richt Moa, een opgepakte drugscrimineel, een beschuldigende vinger op Braziliaanse tv-persoonlijkheid en geliefd politicus Wallace Souza. Souza zou namelijk achter de schermen aan het hoofd staan van een machtig drugssyndicaat, en Moa regelmatig de opdracht hebben gegeven tot het vermoorden van mensen, moorden die Souza dan later in zijn misdaadprogramma aan de kaak stelde.  

De intrigerende zevendelige documentaireserie Killer Ratings gaat in deze lugubere zaak tot het gaatje. De eerste aflevering gaat vooral in op Wallace Souza, het succesverhaal, en vooral op zijn misdaadprogramma Canal Livre. Canal Livre is zowel een bizarre als fascinerende mix van misdaadverslaggeving en entertainment. Zo kon het gebeuren dat een aflevering waarin een vrouw uit het publiek een man aanwees als de moordenaar van haar zoon, daarna zonder blikken of blozen verderging met een optreden van ‘De zanger met het geparfumeerde slipje’. Ook mocht het publiek live oproepen doen voor financiële hulp, bijvoorbeeld voor nieuwe banden. Een mengeling van Peter R. de Vries, misdaadverslaggever, Jerry Springer en Oprah Winfrey dus.

Souza werd door velen gezien als de kampioen van het volk. Hij stelde de drugsproblematiek in hun door drugsmisdaad geteisterde stadje Manaus aan de kaak, en begaf zich dikwijls midden in de vuurlinie. Als er een vers plaats delict was, was Souza er met zijn crew vaak als eerste bij. Ook zijn collega’s hielden van hem. Een producent vertelt zelfs dat hij dankzij Souza kon gaan studeren.

Maar voor Souza was het aan de kaak stellen van problemen niet genoeg. Er moest ook echt iets op bestuursniveau gebeuren. Dus werpt Souza zich in de politiek en maakt hij met zijn scherpe kritiek op het huidige beleid en de huidige beleidsmakers zowel vrienden als vijanden. Zijn ster is rijzende. Tot Moa.

De makers belichten vernuftig beide kanten van de zaak, zodat je ook als kijker steeds niet weet wat nou de echte waarheid is. Want waarom was de crew van Canal Livre altijd als eerste ter plaatse? En hoe wist een verslaggever alleen door te kijken naar een nog smeulend, verkoold lijk dat het 1) een man was, 2) de moord rond middernacht had plaatsgevonden, en 3) de man geen kogelwonden had? En waarom zegt Wallace dat hij Moa niet kende, terwijl er foto’s zijn met hem en Moa in zijn eigen zwembad?

Naarmate de tijd verstrijkt wordt het verhaal ook steeds sensationeler. Souza zou niet alleen alles in scène zetten, zijn team zou ook zelf drugs die bij de politie-invallen buit was gemaakt achteroverdrukken en die vervolgens doorverkopen. De concurrentie werd vervolgens ‘toevallig’ uitgeschakeld tijdens afrekeningen (waar Canal Livre dan weer verslag van deed).

Het zijn allemaal zeer bezwarende verklaringen, en toch houdt de serie je aan het twijfelen. Voor ieder nieuw opgedoken stuk belastend bewijsmateriaal geven de makers je twee totaal verschillende verklaringen (ook bijzonder: de makers wisten belangrijke namen van beide kanten voor de camera te krijgen, van de zus en jonge zoon van Wallace Souza, tot de secretaris van Veiligheid). Want hoe betrouwbaar is de getuigenis van een net opgepakte crimineel, zeker wanneer zijn vrouw bezweert dat hij een gedwongen bekentenis heeft afgegeven?

Iedere keer wanneer je denkt dat het niet nog complexer kan worden, nemen de verwikkelingen toe. Bekentenissen worden ingetrokken, onverwachte connecties worden blootgelegd.

Killer Ratings geeft ons twee compleet verschillende theorieën die niet allebei waar kunnen zijn (het schoolvoorbeeld van cognitieve dissonantie). Dus wat geloof je eerder: was Wallace Souza (hij overleed in 2010 aan een hartstilstand) in werkelijkheid een invloedrijke drugsbaron die wel heel ver ging in het opkrikken van de kijkcijfers, of was hij het slachtoffer van een sluwe lastercampagne uitgevoerd door corrupte hoogwaardigheidsbekleders wiens corruptie Souza juist aan de kaak stelde? Met welke waarheid slaap jij beter vannacht?