Logo VARAgids
De VARAgids online heeft uitgelichte artikelen, allerlei winacties, podcasts en het tv-overzicht.

Jan, Hans, dans

29-03-2021
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
368 keer bekeken
  •  
Prepr_Jan,Hans,Dans
Door Kees van Unen
Uw VARAgids bracht Hans van Manen (88) & Jan Kooijman (39) samen voor een gesprek over ballet als livestream, over techniek én over hun gewicht. ‘Er moet vijf kilo af.’
Ik zou je wel willen omhelzen, maar het mag niet.’ Een maandagmiddag in maart. In Amsterdam-Zuid bloeien de krokussen. Jan Kooijman staat stipt op tijd – voor de deur van Hans van Manen. Ze hebben elkaar vaker ontmoet, maar hij vindt het toch bijzonder om hier te staan bij de meester. ‘Zou hij me nog herkennen?’ Schoonheid en ritme in dit huis als Hans opendoet. Bach’s Goldbergvariaties klinken Jan tegemoet. Geen meegebrachte red velvet-taartjes voor Hans. Er moet 5 kilo af. ‘Zijn het coronakilo’s?’ vraagt Jan. ‘Nee, ik ben gestopt met roken,’ zegt Hans. ‘Ik eet niets de hele dag.’ Een glas witte wijn mag wel natuurlijk. Jan krijgt ook twee taartjes op een goudgerand bordje. ‘Ha, jij denkt die dikke billen van hem mogen nog wel wat bijgevoed.’ Dan zitten Jan en Hans samen in Hans’ kamer. Hans van Manen (88), voormalig danser en gelauwerd choreograaf van 150 balletten, die nog steeds over de hele wereld uitgevoerd worden, en Jan Kooijman (39), voormalig danser bij het Scapino Ballet Rotterdam, acteur, presentator en iemand die de dans nooit helemaal los heeft gelaten. Hij was jurylid van verschillende dansshows en presenteert programma’s over dans. Jan en Hans zitten ook samen op de Paaszondag op NPO 2. Eerst Jan, die een serie heeft gemaakt over de generatie dansers en choreografen van nu. Daarna komt Hans, over wie een documentaire wordt uitgezonden, waarin hij – in coronatijd – zijn beroemde balletten Déjà vu (uit 1995) en Sarcasmen (uit 1981) opnieuw instudeert met dansers van Het Nationale Ballet, voor een livestream-voorstelling.

Die livestream amuseert Hans wel. ‘Aan het begin van mijn carrière werden mijn balletten al op tv uitgezonden en dan zeiden mensen, dat moet je niet doen, dan komt er niemand meer in het theater. Daar heb ik nooit in geloofd. Wel bijzonder dat je nu tegen betaling zo’n voorstelling op tv, op een scherm kunt zien.’ Maar de dansers missen natuurlijk hun publiek vreselijk. Het is zo anders, zegt Hans. ‘Zoals je normaal maanden doorwerkt aan een voorstelling, de tweede nog beter, de vierde fantastisch, is er nu maar één voorstelling. En die ene moet net zo geweldig zijn als de hele serie bij elkaar. En daarna is er niets en val je zo diep, dat je weer helemaal opnieuw kunt beginnen.’ In de documentaire zien we hoe Hans de puntjes op de i komt zetten. ‘Ik verander nog weleens dingetjes, details, ik kan iets op de millimeter voordoen. En nee, je krijgt nooit hetzelfde stuk als toen. Wat een vreemde gedachte. Het zijn heel andere dansers. Ze zijn wel fantastisch. Wat zijn de dansers allemaal goed geworden, verbazingwekkend. Records worden niet alleen op de Olympische Spelen gebroken, ook in de kunsten en zeker in de danskunst. Ik sta er met stomheid naar te kijken. Dansers werken ook veel langer door dan vroeger. De iets ouderen horen er nu ook bij.’ Jan zegt: ‘Het is niet alleen techniek. Maar ook de tijd van nieuwe media, waarin mensen veel meer dans tot zich kunnen nemen, meer voorbeelden hebben. Toen ik danste was er nauwelijks internet, maar nu heb je YouTube en alle digitale kanalen. Als je op instagram “ballet” intikt, dan zie je iedereen al draaien.’ Hans: ‘Er worden ook veel meer choreografietjes gemaakt. Iedereen neemt alles van elkaar over en dat is het leukste wat er is. En daar blijft dan altijd iets moois van over.’

Maar wanneer hebben ze elkaar ontmoet dan, Jan en Hans? ‘Ik heb in een stuk van Hans gedanst,’ zegt Jan, ‘jaren, jaren geleden. In In the future, bij Intro-dans. We droegen pakken die van voren groen waren en rood aan de achterkant. Die kleuren bewogen dan zo door elkaar. Het was een meesterlijk stuk. Ik weet het nog als de dag van gisteren, want het was mijn eerste baan, ik was 18. Ik zat niet in dat stuk, was tweede cast. Twee dagen voor Hans met ons zou komen repeteren, raakte een van de dansers ernstig geblesseerd en moest ik het overnemen. Toen heb ik in een middag die rol helemaal ingestudeerd. Ik was zo, zo nerveus, maar ik wist ook dat ik m’n rol kende. Maar Hans was zo lief en – oh dit durf ik nu pas te zeggen – onder de indruk. De andere dansers baalden een beetje, want die hadden weken gerepeteerd en zeiden: “De enige naar wie hij keek, was jij.” Dat zal ik nooit meer vergeten.’ Hans lacht. ‘Het had er mee te maken dat jij dacht dat je lichaam het kon. Jij kon dansen, je weet wat dansen is. Je had een heel aardige techniek, maar daar ging het niet om. Tegenwoordig denkt iedereen die een techniek heeft dat-ie kan dansen, maar helaas. Dans is meteen iets heel snel kunnen vormgeven. Dat kon Jan ook zeker.’ Jan: ‘Het is wie jij bent op een podium, met zeggingskracht, met branie. Je moet lef hebben.’

Lees verder in VARAgids 14 vanaf bladzijde 30.

Meer over:

#artikelen
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Ontvang elke werkdag de beste kijktips met de Avondeditie-nieuwsbrief