Interview met Martin Koolhoven

Zeg nooit, nooit, maar een serie maken? Nee, liever maakt Martin Koolhoven films. Net zoals hij honderd keer liever naar films kijkt dan naar series. ‘Ik trap er weleens in’, zegt de regisseur van onder meer Brimstone en Oorlogswinter, ‘dan zegt iemand dat ik iets écht moet zien, maar ik haal zelden het eind. Neem Breaking bad, dat toch als de heilige graal der series wordt gezien. Je moet even doorzetten, zeiden mensen toen ik vroeg wanneer het goed zou gaan worden. Maar op een gegeven moment zat ik halverwege seizoen 2 en zag ik het nog steeds niet.’ Quasi mopperend: ‘Ik had potdorie vijf films kunnen kijken in de tijd die ik daaraan kwijt ben geweest.’ Films dus: oude, nieuwe, klassiekers, obscure, commerciële of stomme. Thuis op zijn beamer of op het grote doek. Vaak anoniem in een zaal, soms praat hij na met het publiek. Zo kwam de VPRO in 2018 bij hem terecht. Of hij het als filmkenner, liefhebber, freak en natuurlijk als maker leuk zou vinden om een filmprogramma te maken.

Deze week start het derde seizoen van De kijk van Koolhoven. Ook een serie, maar wel over films.

Je hebt weer mooie thema’s deze nieuwe reeks: sport, vampiers, waanzin, transformatie. Maar weer geen romantische komedie! Wel coming-of-age en daarin komen we de romcom ook tegen. Misschien niet zo nauw gedefinieerd als we dat in Nederland doen, maar een film als The graduate van Mike Nichols is in feite een romantische komedie. Eigenlijk zit ik dit seizoen niet zo op genres, meer op thema’s. En via die thema’s kun je dan weer genres bespreken. Zo heb ik het in de eerste aflevering over Ginger snaps, een Canadese horrorfilm, of specifieker, een weerwolffilm over twee zussen waarbij de een gebeten wordt en het weerwolfisme wordt gekoppeld aan haar ontluikende seksualiteit. Maar ik begin die aflevering met Rebel without a cause met James Dean, omdat ik in de serie graag wat historisch perspectief stop. Coming-of-age begon in de jaren 50, toen de jeugdcultuur opkwam en er voor het eerst films werden gemaakt vanuit het perspectief van tieners.

Schrijf je de afleveringen zelf? Ja. Maar ik schrijf niets uit, in die zin dat er geen autocue met tekst meeloopt. Ik bedenk het thema, welke films ik wil behandelen en wat ik ongeveer wil vertellen.

Is de basis jouw al eerder opgedane kennis of doe je nog veel research? Eigenlijk doe ik steeds meer research. Aan de basis staan de films die ik heb gezien en de kennis die ik heb, maar nu ik meer seizoenen heb gemaakt, leg ik de lat hoger. Ik wil niks missen. Gelukkig is daar de regisseur, David Kleijwegt, en die zegt dan: ‘Volledigheid is de vijand’.

In een van de eerste afleveringen in het eerste seizoen pluis je een scène uit Jaws uit. Heel interessant. Waarom doe je dat niet veel vaker? Daar moeten scènes zich wel voor lenen. Ze zijn zelden zo goed en op zo’n manier opgebouwd dat er veel over valt te vertellen.

Filmkunde in een notendop. Ja echt. In de aflevering over sport die in het komende seizoen zit, doe ik het met een scène uit Raging bull, die zich ook uitstekend leent voor een analyse.

Zou je kunnen stellen dat er op de manier zoals Spielberg en Scorsese, de regisseurs van deze twee films, werkten er tegenwoordig geen films meer worden gemaakt? Met het gevaar dat ik nu als een oude lul klink; dit zijn nu net de twee regisseurs die uit een heel bijzondere generatie komen. Dat was een groep Amerikaanse filmmakers die én de filmschool had gedaan én de kennis had van de filmindustrie, maar ook nog eens een heel brede kennis van de Europese arthouse had. Ze wisten wie Antonioni, Fellini en Truffaut waren. Die tien jaar tussen eind jaren 60 en eind jaren 70 is verreweg de interessantste periode in Hollywood geweest. Hand in hand met de grote maatschappelijke veranderingen was er ook veel maatschappelijke onrust, met de oorlog in Vietnam als hoogtepunt. Het oude Hollywoodsysteem was afgebrokkeld. Ervoor in de plaats waren de ‘suits’ gekomen, mannen in pakken zonder enige filmkennis. Het contact met het publiek waren ze volledig kwijt. En toen kwam dus nog dat soort vleesachtige dingen doet is Tarantino.

Dat wilde ik net zeggen: flashforward naar de jaren 90, naar Quentin Tarantino. En die was meteen bijzonder. Maar zijn favoriete periode, waardoor hij zelf ook geïnspireerd is, zijn die tien jaar New Hollywood geweest.

Je zat zelf op de filmacademie toen zijn eerste films uitkwamen. Is Tarantino jouw grote inspirator? Ik kan niet zeggen dat ik niet door hem ben beïnvloed, maar ik denk dat wij beiden vooral door dezelfde filmmakers zijn aangeraakt.

Kun je iets vertellen over jouw coming-of-age? Ik vind het nooit heel erg tof om dingen over mezelf te vertellen als die niet in relatie staan tot de dingen die ik doe.

Maar dat is het nu wel, want je gaat het hebben over coming-of-age toch? Hmm. Maar moet ik dan gaan vertellen wat voor mij… God… Ja… In mijn puberteit woonde ik in Brabant, in een dorpje, Asten. En daar heb ik mijn eerste stappen gezet in de liefde, ben ik volwassen geworden, had ik mijn eerste baantjes, al die ellende is allemaal daar geweest. Ik heb het er heel erg naar mijn zin gehad, ik had leuke vrienden en vriendinnen, maar ik heb wel altijd gedacht: ik moet weg hier, uiteindelijk moet ik weg. En dat ben ik ook gegaan.

Lees verder in de VARAgids 45 vanaf bladzijde 11.