Interview: de makers van Team Gaza

Sinds 2011 doet journalist Laurens Samson verslag vanuit het Midden-Oosten. De eerste twee jaar als freelance verslaggever voor NRC Handelsblad , het jaar daarna voor RTL. De Gazastrook is hem niet onbekend. ‘Ik was er al een paar keer geweest en het is altijd lastig om er binnen te komen, de enige westerlingen die dat lukt zijn journalisten en diplomaten.’
De Gazastrook is in alle opzichten een bijzonder gebied. Op een vrijwel hermetisch afgesloten strook, niet groter dan twee keer het eiland Texel, wonen bijna twee miljoen Palestijnen. Verzetsbeweging Hamas heeft er sinds 2007 de touwtjes in handen, en met Israël heeft het gebied sinds 1948 een openlijk conflict wat regelmatig leidt tot oorlogssituaties zoals die in 2014 waarbij aan Palestijnse zijde 2100 doden vielen.
Samson merkt dat tijdens zijn bezoeken aan de Gazastrook dat er een grote discrepantie is tussen wat hij ervaart in het dagelijks leven en dat wat de krant haalt. ‘Daardoor ontstond bij mij het verlangen om dichter bij het echte leven van de mensen te komen.’[blendlebutton]

Als hij dan op een gegeven moment in aanraking komt met een team van voetbalclub Beach Camp , realiseert hij zich dat dit een plek is waar alle verhalen uit de Gazastrook samenkomen. Niet de verhalen zoals we die uit het nieuws kennen over oorlog en geweld, maar juist over het leven van alledag. Dat zou een mooie documentaire kunnen opleveren, denkt Samson.

In de zomer van 2012 belt hij met Frederick Mansell, bevriend filmmaker die op dat moment werkzaam is als samensteller bij Argos TV – medialogica. Mansell: ‘Soms hoor je van die plannen waar ik meteen alles voor op zou willen geven, die zo overstijgend zijn, zo veel meer dan alles wat ik me voor kan stellen.’ Dat doen ze dan ook. Ze zeggen hun baan op en steken zich diep in de schulden, de definitieve financiële toezegging van het Mediafonds en de NPO is er namelijk nog niet. Het helpt dat Samson al de nodige contacten in het gebied heeft. ‘Er was één iemand heel belangrijk, een zogeheten lokale fixer , iemand die permissies regelt, die je begeleidt, de wegen kent, de taal spreekt. Je komt anders niet eens de grens over.’

Voor het selecteren van de personages is de research-reis heel belangrijk. De makers hebben heel goed voor ogen welke thema’s ze willen aansnijden in de film; armoede, religie, geweld, het huwelijk, de wens om te vluchten uit Gaza en vrouwenrechten. Tijdens de reis, die maar vijf dagen duurt, interviewen ze het hele elftal en vinden ze vijf geschikte personen die de verschillende thema’s belichamen. Het thema vrouwenrechten haalt de film niet maar komt wel uitgebreid aan bod binnen het online gedeelte van de film. Het project is namelijk tweeledig, naast de documentaire kan de kijker online meer verhaallijnen van de hoofdpersonages volgen.
Naast het vinden van geschikte personages is er volgens Mansell nog een ander belangrijk aspect: het creëren van een vertrouwensband. ‘Vertrouwen is het enige dat je die jongens kan bieden, we geven ze geen spullen of financiële vergoedingen.’ Meteen beginnen met filmen gaat dan ook niet zomaar, de familie van de personages moet ontmoet worden, er wordt aangeschoven aan tafel en er wordt vooral heel veel thee gedronken. Vanaf het begin geven ze aan dat hun aanwezigheid er niet toe doet, ze willen enkel registreren, als een fly on the wall. Tijdens de derde reis merken ze dat ze veel vertrouwen gewonnen hebben op het moment dat hun geen koffie of thee meer wordt aangeboden. ‘Aanvankelijk voelde dat misschien als een belediging maar tegen het einde was het duidelijk dat wij alleen kwamen om te filmen en dat wij er niet toe deden,’ vertelt Mansell. In Gaza zijn er twee belangrijke plekken; de moskee en het voetbalveld. Het antwoord op de vraag waarom voetbal voor de inwoners van Gaza zo belangrijk is, ligt misschien wel voor de hand. ‘Het is de enige uitweg die ze hebben, het is een ontsnapping van iets waarvan je niet echt kunt ontsnappen,’ zegt Samson. Mansell vult aan: ‘Als je de Gazastrook binnenkomt, is het eerste dat je gevraagd wordt of je voor Barcelona of Real Madrid bent. Regelmatig zie je overal schermen en stoeltjes als heel Gaza weer naar een wedstrijd uit de Spaanse voetbalcompetitie kijkt.’

De makers nemen in hun film bewust geen stelling, er is geen voice-over, je hoort enkel de hoofdpersonages spreken. Het is aan de kijker een oordeel te vellen. Samson: ‘Ik vind de mening van Laurens Samsom, beschermd opgevoed en opgegroeid in Amsterdam, totaal niet interessant, als ik die mening überhaupt al zou hebben. Ik ben veel nieuwsgieriger naar wat de mensen daar zelf vinden, hoe ze leven en hoe ze er in bepaalde situaties iets van proberen te maken. Het is slechts een poging om in beeld te brengen hoe die jongens in uiterst moeilijke omstandigheden hun leven inrichten.’
Dat de makers geen mening ventileren of een politiek standpunt innemen, ervaar je als kijker niet als gemis. De personages in de film nemen zelf al krachtige standpunten in, de een vecht, de ander bid. En dat is precies wat de film zo sterk maakt; het complete beeld dat je op deze manier van het leven in de Gazastrook krijgt.

[/blendlebutton]