Het een of het ander

Een Instagram-account publiceert onprettige ervaringen van transmensen met het VUmc. Wat gaat hier mis?

‘Als non-binair persoon op zoek naar informatie belde ik in 2015 met het VUmc. Het was een heel onprettig gesprek. Ze hadden lange wachttijden en eigenlijk hadden ze liever geen nieuwe mensen erbij. Non-binair zijn werd gezien als “in de war zijn”. Voor een psychologische hulpvraag was ook geen plek, aandacht of doorverwijzing.’ Dit is een van de vele getuigenissen op Instagram-account @vugendermistreatment. Hier worden verhalen gedeeld van mensen die een behandeling bij de genderpoli van het Amsterdam UMC (voorheen VUmc) (hebben) ondergaan.

Het Amsterdam UMC biedt medische zorg aan transpersonen Denk aan hormoonbehandelingen en operaties. Maar in dat traject worden, volgens (ex-)patiënten, al jaren fouten gemaakt. De verhalen lopen uiteen van lange wachttijden tot vernederende vragen bij psychologische tests, geen mogelijkheden tot zorg op maat en een geforceerde bewijsdrang. Toch durven zij zich tot voor kort niet of nauwelijks uit te spreken tegen de ondermaatse zorg. ‘Ze hebben zo’n machtspositie. Doordat zij kunnen zeggen: jij bent wel of niet trans genoeg om in transitie te mogen, durven mensen vaak geen kritiek te uiten,’ aldus Storm, een van de oprichters van het Instagram-account, bij NPO 1-radio-programma De Nieuws BV.

In de afgelopen jaren is de vraag naar transzorg enorm toegenomen. Dat heeft volgens Miss Intercontinental of Noord-Holland (en maker van de nieuwe BNNVARA-webserie Blend) Solange Dekker alles te maken met de groeiende bekendheid rondom gender. ‘Dat was er niet toen ik opgroeide. Daar moest je echt onderzoek naar doen. Je moest moeite doen om gezien en gehoord te worden.’ Dat is nu gelukkig beter. Steeds vaker weten mensen de stap naar de genderpoli te maken. Maar als gevolg daarvan is de wachttijd enorm toegenomen; het duurt tegenwoordig zo’n twee tot drie jaar voor iemand geholpen kan worden.

Een andere oorzaak van de lange wachttijden zijn de protocollen, waaronder de psychologische tests, die nodig zijn voordat iemand aan een hormoonbehandeling of operatie mag beginnen. Deze zijn er, volgens hoofd van het Amsterdamse gendercentrum Annelijn Wensing- Kruger, om de zorgstandaarden waaraan de transgenderzorg moet voldoen, te waarborgen.

Maar de tests duren onnodig lang, volgens Solange. ‘Je weet al precies wie je bent en wat je wil. (…) maar je krijgt niet die kans, omdat zij er nog niet over uit zijn.’ In Nederland is het vereist dat een psycholoog de diagnose genderdysforie stelt voordat het traject in gang gezet kan worden.

Volgens Wensing-Kruger zijn de gesprekken ‘niet ingericht om te toetsen of iemand genderdis-foor is – personen die zich bij ons melden voldoen namelijk al gauw aan de criteria. De gesprekken zijn er juist op gericht de gevoelens te begrijpen, te bekijken hoe het met iemand gaat, hoeveel steun die krijgt uit de omge-ing en om de verwachtingen te bespreken,’ aldus Wensing-Kruger in het NRC.

Lees verder in VARAgids 30 vanaf bladzijde 16.