Half-Life in Fukushima: verontrustend en gemoedelijk tegelijkertijd

In 2011 vond de kernramp van Fukushima in Japan plaats, als gevolg van de zeebeving en de daaropvolgende tsunami van 11 maart. De natuurramp eiste het leven van ongeveer 18.000 slachtoffers, waarvan meer dan 2.500 mensen nooit zijn gevonden. Doordat er straling en radioactiviteit vrijkwam in de lucht moesten omwonenden in een straal van 20 kilometer worden geëvacueerd: ongeveer 170.000 mensen die nooit meer zouden kunnen wonen in hun huis. Toch zijn er mensen die ondanks de gevaren niet hun thuis wilden verlaten. De Zweedse en Italiaanse filmmakers Mark Olexa en Franscesca Scalisi volgen Naoto Matsumura, die samen met zijn vader besloot om op hun boerderij te blijven. Het land van hun voorouders verlaten is geen optie voor de vader en zoon.

De zestig minuten durende film uit 2016 is gefilmd op 16mm, wat de film cinematografisch een extra gevoel van verontrusting geeft. Er wordt niet veel in gepraat; Naoto praat soms met zijn vader en komt af en toe een schoonmaakploeg tegen. ‘Het is hier net Tsjernobyl.’ Hij vertelt dat hij zijn zoon nooit naar het gebied zou meenemen en hoe hij in het begin dacht het niet te redden in deze nieuwe realiteit. De makers plaatsen soms onder de beelden van Naoto die door de verlaten stad loopt levendige geluiden van hoe het eerst was, om de surrealistische realiteit te benadrukken. Aan het begin van de film zien we Naoto ook langs de zee lopen, waar geluiden van schreeuwende mensen overheen zijn geplakt.

De stad is verwilderd, maar de stoplichten en straatverlichting doen het nog. Naoto leeft zijn leven, geeft zijn koeien eten, en op de boerderij heeft hij een struisvogel en een tal van zwerfkatten waar hij en zijn vader gezelschap aan hebben. Hij wandelt en rijdt door de stad, waarbij hij zich heel netjes aan de verkeersregels houdt – we zien hem bijvoorbeeld wachten voor een rood stoplicht, maar hij parkeert niet netjes in een vak. De golfbaan en de karaokebar zijn helemaal voor hem alleen, wat een ‘alleen op de wereld’ gevoel geeft in een post-apocalyptische setting.

Terwijl Naoto reflecteert op hoe de regio ooit weer bewoonbaar zal zijn, de schoonheid van wildgroei ziet en een 'normaal' leven probeert te leiden, is tegelijkertijd te zien hoe de schoonmaakploegen huizen ontmantelen en radioactieve materialen veiligstellen. En juist dit naast elkaar zetten van twee werelden in een onwerkelijke realiteit, maakt de film intrigerend.