Gooijer ziet: Remainder

 

In 2005 verscheen de roman Remainder van de Britse kunstenaar en schrijver Tom McCarthy. Het boek werd door critici omarmt als iets geheel nieuws: ‘een literair-filosofische roman, net zo verontrustend als grappig’ en ‘een van de grote Engelse boeken van de laatste tien jaar’. Je zou het boek ook als ‘totaal weird’ kunnen omschrijven; het is zeer de moeite waard (en het lezen kost inderdaad moeite) en je vergeet het nooit meer. Het boek is nu verfilmd.

De naamloze jongeman die de anti-held van Remainder (letterlijk: dat wat overblijft) is, krijgt aan het begin een ongespecificeerd ‘stuk technologie’ op zijn hoofd dat uit de lucht komt vallen. De lezer/kijker komt er nooit achter wat het is – een vliegtuigonderdeel? Een laptop die uit een kantoorgebouw valt? – maar dat is onbelangrijk. In elk geval levert het ongeluk hem zwaar trauma op, inclusief geheugenverlies en toenemende ontremming. Plus een smak geld: 8,5 miljoen pond schadevergoeding als hij afziet van een rechtszaak en eeuwig zijn mond houdt.

De held, die al snel vervreemdt van zijn vrienden, wordt geplaagd door flarden van herinneringen. Een oud appartementencomplex met heel veel zwarte katten op het pannendak, een man op de binnenplaats die met een hamer een motorfiets repareert, een oude dame die een vuilniszak wegbrengt, het geluid van iemand die piano aan het oefenen is en de vette walm van gebakken lever die uit de vide opstijgt. De held kan de herinneringen helemaal niet plaatsen maar raakt zo geobsedeerd dat hij besluit om de situatie te reconstrueren, in de hoop dat dit iets in hem losmaakt. Hij huurt de peperdure firma van de mysterieuze Naz in, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het uitvoeren van de meest onmogelijke opdrachten van vermogende lieden. No questions asked. Het gigantische budget van de held zorgt ervoor dat als snel een oud appartementencomplex wordt gekocht dat helemaal wordt verbouwd op basis van de herinneringen en wordt bevolkt door acteurs die de herinneringen moeten uitvoeren, steeds opnieuw, terwijl de held rondloopt en als een manische regisseur tekeer gaat. Want de vrouw met de vuilniszak moet die precies zo wegbrengen als hij in zijn hoofd voor zich ziet. De gestoordheid maar ook de schoonheid van al die herhaling en duplicatie is in het boek zwaar hypnotiserend en bevreemdend. De held introduceert, op zoek naar een zo hevig en ‘echt’ mogelijke ervaring van de herinneringen, steeds gewelddadiger elementen. Als de nabootsingen in het appartementencomplex hem beginnen te vervelen, laat hij zijn acteurs in het openbaar steeds waanzinniger zelfverzonnen scripts uitvoeren tot onvermijdelijk de totale waanzin uitbreekt.

Het boek in zijn geheel is onverfilmbaar omdat de gekte deels in het hoofd van de held plaatsvindt. Remainder de film laat veel weg en voegt een wat ongeloofwaardige ‘loop’ in het verhaal toe om dat sluitend te maken. De film is daardoor een minder indrukwekkende en krachtige eenheid dan het boek, maar is wel makkelijker behapbaar. Het is een nogal psychedelische ervaring, half begrijpelijke waanzin die je, net als het boek, in elk geval niet vergeet.

Trailer: