Frank & Co

Bij de tv-première van de documentaire Zappa blikt programmamaker Co de Kloet terug op zijn vriendschap met Frank Zappa (1940–1993).

Voor de goede orde: Co de Kloet is níet zijn vader. Dat is Co de Kloet senior, de radioman die voor de VARA het legendarische popprogramma Tijd voor teenagers bedacht en betrokken was bij Uitlaat, waarin Wim de Bie en Kees van Kooten hun eerste stappen zetten. Die Co de Kloet overleed eind vorig jaar. Hij had zijn zoon regelmatig aangespoord om nou eindelijk eens dat boek te schrijven over Frank Zappa. Co de Kloet junior (1959) was namelijk al sinds de vroege puberteit hartstochtelijk fan van de experimentele gitarist en componist uit Amerika. Hij ontmoette hem als tiener, dankzij connecties van zijn vader, waarna zich een bijzondere vriendschap ontwikkelde die zestien jaar zou duren, tot aan de dood van Zappa in 1993, toen de fan al lang radiomaker en muziekproducer was geworden. De Kloet tekende zijn herinneringen op in Frank & Co, dat in november 2020 verscheen bij uitgeverij Haver Producties. Zijn vader heeft het nog net mogen meemaken. Behalve op persoonlijke ervaringen stoelt het Engelstalige boek op zo’n 25 uur aan audiomateriaal uit het archief van De Kloet: interviews met Zappa, maar ook met drummer Jimmy Carl Black uit zijn band The Mothers of Invention en dirigent Kent Nagano. ‘Veel authentieke gesprekken,’ zegt De Kloet. ‘Daarom viel het boek goed in Zappaland.’ Binnen drie maanden was het uitverkocht. Om de internationale markt beter te kunnen bedienen, verschijnt het komende februari bij Jawbone Press in Londen, een uitgeverij gespecialiseerd in boeken over muziek en populaire cultuur. Op verzoek van de VARAgids vertelt De Kloet over vijf cruciale ontmoetingen tussen hem en Zappa.

1973: CONCERTGEBOUW
‘Ik zat in Hilversum in de brugklas bij Tessel Blok, de jongere zus van Dieuwertje en een latere collega-radiomaker. Zij attendeerde mij op Freak out!, het debuutalbum van The Mothers of Invention uit 1966. Mijn vader had die plaat in huis, dus ik zette hem op. Nou, het was een openbaring. Ik had nog nooit zoiets gehoord. Als je weet wat destijds gangbaar was op de radio, dan snap je dat het klonk als van een andere planeet. Die plaat is dan ook totaal geflopt en werd pas populair toen Zappa voet aan de grond begon te krijgen. Ik zag hem voor het eerst live in het Concertgebouw in Amsterdam op 9 september 1973. De indruk die dat optreden achterliet, was gigantisch. Ik was net veertien. Vanaf dat moment ben ik alles van Zappa gaan verzamelen. Hij was geen algemeen geliefde, commerciële popster. Zappa was meer iets voor fijnproevers. Veel mensen lachten om hem, die gek die van die rare dingen deed, maar hij was fel anti-drugs, superintelligent en extreem gefocust op zijn werk. Wat grappig is: ruim dertig jaar later zat ik met de pianist uit zijn band, George Duke, in een auto. We werkten samen aan een grote productie die ik maakte met het Metropole Orkest. Toen de auto het Concertgebouw passeerde, zei ik: “Hier heb ik jou voor het eerst zien optreden, in 1973.” Dukes bek viel open. “Van mijn hele, lange Zappa-periode heb ik maar één poster thuis hangen,” reageerde hij, “en die is van die avond.” Overigens heb ik later gereconstrueerd dat Tessel en Dieuwertje ook bij dat concert aanwezig waren geweest.’

1977: PERSOONLIJKE ONTMOETING
‘Zappa trad op in Nederland. Ik was achttien en mijn vader had via de platenmaatschappij geregeld dat ik hem kon ontmoeten, dus nam ik de trein naar Amsterdam. In het Pulitzer Hotel zei de plugger van de platenmaatschap- pij, Jan Bult, dat hij zou proberen om mij ertussen te frommelen om wat vragen te stellen en foto’s te nemen.’ Zappa was er nog niet, dus bleef De Kloet alleen achter in de lobby. Bang dat het niet tot een rendez-vous met de ster zou komen, interviewde hij enkele van diens technici, die rondwandelden in het hotel. Daarna was hij weer alleen – totdat een man met een paardenstaart, snor en aktetas voor de liftdeuren verscheen. ‘Jezus Christus, dacht ik. Ik raakte totaal in de war. Ik herkende hem wel, maar was zo onder de indruk, dat ik niet durfde te zeggen: hallo, meneer Zap-pa. Dus stelde ik de intelligentste vraag uit mijn carrière: “Are you Frank Zappa?”’ De muzikant glimlachte en antwoordde: ‘I sure am!’ Een half uur later kon de jonge fan als vragensteller aanschuiven. ‘Zappa was heel aardig,’ zegt De Kloet.

1980: DE KANS (NA DE KLIK)
Twee jaar later studeerde De Kloet aan het conservatorium in Hilversum: fluit, saxofoon en muziekproductie. Als freelancer deed hij regelmatig klusjes voor de radio – via zijn vader kende hij iedereen bij de VARA die ertoe deed. ‘Zij maakten ook gebruik van het feit dat ik Frank Zappa persoonlijk kende. Als het nodig was, wisten ze mij te vinden.’ In februari 1979 ontving De Kloet een uitnodiging voor een persconferentie met Zappa in Amsterdam. Hopend op bruikbaar materiaal voor het programma ElpeeTuin met Willem van Beusekom, dat een paar weken later op de radio zou komen, ging hij ernaartoe. ‘Het was een dramatische sessie. Die journalisten zaten maar te zuipen en stelden de ene stomme vraag na de andere. Ik zat naast Zappa. Op een gegeven moment vroeg hij aan mij waarom ik geen vragen stelde. “Dan pikken die journalisten ze,” antwoordde ik. “Dan staat alles morgen al in de krant.” Op dat moment ontstond er een klik tussen hem en mij. “Kom straks naar mijn kamer,” opperde hij. “Dan doen wij tweeën een interview.”’ Aldus geschiedde. De Kloet meldde zich die avond met een opnameapparaat bij het Amstel Hotel en sprak twee uur lang met Zappa. Tegen het eind van die ontmoeting scheurde de muzikant een vel papier van een bloknoot, schreef zijn initialen erop en daaronder een straat en een huisnummer in Amerika. ‘Op dit adres staat altijd een kop koffie voor je klaar,’ zei hij, en overhandigde De Kloet het papier. De zo ontstane connectie leidde een jaar later tot een onverwachte meevaller. Zappa zou in mei 1980 Nederland weer aandoen, voor een concert in Ahoy in Rotterdam. Bij De Kloet ging de telefoon. Het was Willem van Beusekom, die bij de VARA over popzender Hilversum 3 ging. De Kloet: ‘“Je weet dat we Frank Zappa willen opnemen,” zei Van Beusekom, “maar wie schetst mijn verbazing toen zijn management ons benaderde om te zeggen dat jij dat moet doen?” Zappa had dus via zijn impresario gevraagd of ik de supervisie kon krijgen over de mix van dat concert voor de radio. Daar hoefde ik niet lang over na te denken. Het was zo’n boost voor mij. Zappa wist dat ik muziekproducer wilde worden, en hiermee bood hij mij een buitenkans. Ik heb op die mix dan ook geweldig mijn best gedaan. Het concert werd opgenomen en aan dat audiomateriaal hebben een technicus en ik drie dagen lang in een studio gewerkt. Die technicus was blij met mij, want ik kende Zappa’s muziek van buiten en kon zeggen: pas op, nu komt er dit, nu komt er dat. Natuurlijk gaf die klus mij onder vrienden en bekenden ook een zekere geloofwaardigheid. Ik heb er mateloos over opgeschept: “Ik kan niet op je feestje komen, want dan zit ik Frank Zappa te mixen.” Bij de fans geldt het Ahoy-concert tegenwoordig als fameus. Het is alleen op de radio uitgezonden en nooit officieel uitgebracht, maar toch is het zes keer uitgekomen als bootleg. Ik snap niet hoe het mogelijk is, maar je kunt dat concert gewoon kopen in webwinkels voor twaalf euro.’

Lees verder in VARAgids 33 vanaf bladzijde 22.