Diversiteit & Disney? Dusnie

Disney en queer representatie blijkt nog steeds een moeizame combinatie. Brengt Zootopia 2 daar verandering in?

Een van de meest intrigerende feitjes (van de vele intrigerende feitjes) die ik afgelopen augustus leerde van het theatercollege Seksuele diversiteit in het dierenrijk, gepresenteerd door bioloog Charlotte Vermeulen en cabaretier Maya van As, was deze: bij clownvissen (anemoonvissen) is de grootste vis altijd een vrouwtje. Maar, mocht het vrouwtje wegvallen, dan verandert de op een na grootste vis van man naar vrouw. ‘Ja, dat vertelden ze niet bij Finding Nemo’, zo merkte Van As droogjes op.

De uitspraak werd gebracht als grapje, maar het raakt wel een gevoelig punt in het Disney-koninkrijk. In een universum waar antropomorfe auto’s, pratend speelgoed en – vooruit – een zwarte zeemeermin en een witte prins (heteroseksuele) liefdesrelaties kunnen hebben, blijft de queer representatie nog steeds ver achter.

Zo is de suggestie dat Elsa in Frozen 2 misschien toch wel lesbisch is zo subliminaal dat je een MRI-scan nodig hebt om deze op te pikken en vond ook Josh Gad achteraf dat bij de live-action-versie van Beauty and the Beast (2019) de claim dat zijn personage LeFou het ‘eerste openlijke gay personage’ in een Disney-film was, niet voldoende werd waargemaakt (het ‘bewijs’ van zijn openlijke homoseksualiteit? LeFou is even dansend te zien met een andere man).

Een stapje verder kwam Disney in 2022 met Lightyear, een film die twintig jaar geleden meteen op dvd zou zijn beland. In deze matige Toy Story-spin-off deelt een lesbisch stel met elkaar een kus. Toch had het weinig gescheeld of zelfs dat moment was er uitgeknipt, als de crewleden er geen ruchtbaarheid aan hadden gegeven. Helaas kon niet worden voorkomen dat iets soortgelijks twee jaar later wel gebeurde in Win or Lose, een verder zeer charmante serie over de jeugdleden van een softbalteam, die nota bene gaat over identiteit (iedere aflevering volgt een ander personage). Toch werd van hogerhand besloten de paar regels waarbij werd verwezen naar de (trans)genderidentiteit van sterspeler Kai (Chanel Stewart) te verwijderen.

Kortom: wat betreft queer representatie doet Disney meestal liever net iets te weinig, dan te veel. Als terzijde: met de overname van Fox had Disney even de animatiefilm Nimona in de portefeuille (uiteindelijk uitgebracht door Netflix), een oogverblindende en hartverwarmende film met zowel een openlijk homoseksuele ridder (Riz Ahmed), als een innemende gedaanteverwisselaar (Chloë Grace Moretz), die zich niet laat vastpinnen op één specifieke identiteit.

Dus waren mijn verwachtingen voor Zootopia 2 (nu te zien in de Nederlandse bioscopen) op queer gebied niet al te hooggespannen. Het ontbreken van voorbarige verontwaardiging (zoals bij het nu al in vergetelheid geraakte Strange World uit 2022 - met een openlijk homoseksuele tiener) was wellicht ook al een veeg teken. Toegegeven: wat betreft aankaarten van maatschappelijke kwesties was de originele Zootopia al wel meer uitgesproken dan veel van zijn Disney-collega’s. De eerste film zette zich duidelijk af tegen vooroordelen op basis van ras. ‘Hij was een bullebak die toevallig ook een vos was’, aldus konijn Judy Hopps (Ginnifer Goodwin) na een confrontatie met een pestkop.

Zootopia 2 volgt dezelfde trend. Dit keer zijn het de reptielen die ten onrechte als kwaadaardig worden neergezet, omdat een slang ooit honderd jaar geleden een schildpad zou hebben gebeten. ‘Onze onderlinge verschillen maken ons sterker’, aldus vos Nick Wilde (Jason Bateman). Althans, zolang het over uiterlijk en temperament gaat.

Zonde, en een gemiste kans. Want als één fictieve wereld de perfecte bodem voor queer inclusie biedt, is het wel deze. Homoseksualiteit is al in 1500 diersoorten waargenomen, aldus het theatercollege (vanaf 26 februari 2026 weer op tournee). Maar er is maar één die er een punt van maakt.

Bregtje Schudel en Omar Larabi schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films.