Da 5 Bloods: politiek pamflet en hels avontuur

‘We vochten een immorele oorlog voor rechten die niet de onze waren’, mijmert een zwarte ex-soldaat ergens halverwege in Spike Lee’s nieuwste film. Hij doelt op de Vietnamoorlog, waarin zwarte Amerikanen oververtegenwoordigd waren. In Da 5 Bloods keren vijf zwarte veteranen terug naar het land dat tegenwoordig te boek staat als toeristenreservaat; waar van de ellende van toen op het eerste gezicht niet veel meer zichtbaar is. Hoewel Lee beter weet: zijn film is het toonbeeld van hoe een oorlog uit het verleden in het heden nog steeds slachtoffers maakt.

Het verhaal draait om vier vrienden – vertolkt door Delroy Lindo, Norm Lewis, Clarke Peters en Isiah Whitlock Jr. – die decennia later terugreizen naar Vietnam, om het stoffelijke overschot van hun toenmalige leider Stormin’ Norman (Chadwick Boseman) te bergen, en om een ander ietwat schimmiger karwei – iets met goud en El Dorado – op te knappen. Norman overleed tijdens een vuurgevecht en het is altijd een diepe wens van zijn kameraden geweest om hem een officiële militaire begrafenis in zijn thuisland te bezorgen. Dus volgt een zinderende tocht door de jungle, waar Wagners Ride of the Valkyries ditmaal schalt uit luidsprekers op een rivierboot – en niet uit helikopters zoals in Apocalypse Now (1979).

Lee kent natuurlijk zijn klassiekers. Of het nu de zwarte historie betreft – Da 5 Bloods is gelardeerd met archiefbeelden, evenals Marvin Gaye’s betekenisvolle nummers – of de filmgeschiedenis. Met dat laatste speelt hij door klassieke conventies uit de Hollywoodfilm – zoals de drie akten-structuur en de prachtige melancholische soundtrack van trompettist Terence Blanchard – te combineren met elementen uit de genrefilm: Da 5 Bloods giert ergens halverwege maniakaal uit de bocht. Die tamelijk onverwachte (en bloederige) wending fungeert uiteindelijk als een metafoor voor hoe zwarte mensen in de Verenigde Staten zich moeten verenigen om het kwaad te kunnen bestrijden.

Want Da 5 Bloods is natuurlijk een klacht tegen Donald Trump. Lee gebruikt plechtstatige speeches – zoals die van Martin Luther King Jr. – en etaleert eveneens zijn humor (er wordt nogal wat gehannest met een rode Make America Great Again-pet). Het resultaat is eclectisch maar gewichtig en af en toe zelfs een tikkeltje potsierlijk (Jean Reno speelt een koloniaal waar de oud-militairen mee in conflict dreigen te komen). Hoe dan ook is de timing perfect. Want Da 5 Bloods haakt moeiteloos in op de demonstraties in de Verenigde Staten naar aanleiding van politiegeweld. Sterker nog, er wordt in de film meermaals onomwonden naar verwezen.

Waarmee Lee zich betoont als een van de meest scherpzinnige criticasters van het Witte Huis. Zonder te vergeten dat hij het volk brood en spelen moet geven. Er zijn weinig filmmakers die vermaak en diepgang op zo’n magistrale wijze kunnen verbinden.

Lees ook ons interview met Spike Lee.