Conversations with a Killer: The Ted Bundy Tapes: eeuwig fascinerend

De verbeelding van de jaren zestig, zeventig en tachtig zijn in zwang bij televisie- en filmscenaristen, en de narratief van de seriemoordenaar in het bijzonder. Het is alsof we tegen het einde van het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw ineens volop de focus verleggen naar een tijd die nu iets verder achter ons ligt; een tijdperk dat werd gedomineerd door de Vietnamoorlog én notoire types als Charles Manson en John Wayne Gacy. De ongekroonde koning van perversiteiten en transgressies is zonder twijfel Ted Bundy: de knappe manipulator die in de jaren zeventig 30 vrouwen vermoordde (hoewel online ook nog een waslijst aan nooit bevestigde moorden circuleert).

De doorgewinterde documentairemaker Joe Berlinger – die zich onder meer met de Paradise Lost-reeks al vaker waagde aan het true crime-genre – gebruikt in het belangwekkende Conversations with a Killer zo'n 100 uur aan gesprekken met de antisociale Bundy als uitgangspunt voor vier uur televisie. De tapes zijn afkomstig van twee (toen nog jonge) journalisten, die de seriemoordenaar spraken in 1980 in zijn dodencel. Nerveus kwamen ze op audiëntie bij de man, die ze omschrijven als een ‘diabolisch genie met manipulatieve trekjes’. Hoewel hij zichzelf ziet als ‘een normaal individu’. Maar alle uitspraken van Bundy, een pathologische leugenaar, kan je met een korrel zout nemen.

Zijn bespiegelingen over zijn jeugd zijn bijvoorbeeld quatsch. Hij idealiseert zijn jongere jaren, terwijl een vrouw die met hem opgroeide uiteenzet hoezeer Bundy’s familie behoorde tot de ‘have-nots’ in een buurt in Tacoma, Washington. Zeker in het begin van de serie zijn het vooral getuigen die Bundy’s opmaat naar ellende van context voorzien. Markant is dat hij als scout zich manifesteerde als buitenbeentje; een proleet die zogeheten ‘tiger traps’ in het bos achterliet, gevaarlijke vallen bestaande uit scherpe houten speren. De vraag rijst: waarom heeft iemand daar toentertijd geen vraagtekens bij gezet?

Het antwoord ligt besloten in Mindhunter , de door David Fincher geproduceerde serie over het ontstaan van het fenomeen ‘seriemoordenaar’. Dat is relatief nieuw, zo legt ook Berlinger ten overvloede uit – welke aficionado van films en series over psychopaten kent dit niet? Maar Berlingers historische perspectief op de jaren zeventig is wél broodnodig, een tijdperk dat wordt omschreven als ‘boos’ en - door toenmalig president Jimmy Carter - als ‘het zelfvertrouwen in crisis’. Misschien sprak Carter wel de waarheid, hoewel politici dat volgens critici vaak juist laten. In Conversations with a Killer komt ironisch genoeg naar voren hoezeer Bundy republikeinse politici respecteerde.

Bundy’s affinitieit voor de politiek wordt geduid: alles draait in de politiek om perceptie. Je creëert een soort erecultus, gebaseerd op nonsens. De politiek is een farce. Dat sprak de seriemoordenaar in spé wel aan. Bundy wilde ook wel president of gouverneur worden. Maar slechte studiecijfers gooiden roet in het eten. Dan maar op een andere manier zorgen dat je niet in de vergetelheid raakt, zo moet hij hebben gedacht, nadat het contact met zijn eerste vriendinnetje verslechterde. Bundy’s eerste moorden worden in de documentairereeks gepresenteerd als wraakzuchtig, als een middelvinger naar de vrouwen die hij naar verluidt ook niet echt begreep.

Met zijn charme wist hij ze echter voor zich te winnen. Wie naar de tapes luistert, zal dit begrijpen. Bundy is welbespraakt, en ziet eruit als de ideale schoonzoon. Die constatering heeft tot gevolg dat we nog steeds door hem gefascineerd zijn. Hoewel het true crime-genre subiet aan het verzadigen is, met bij Netflix een keur aan titels, blijven nieuwe verhalen rondom archetypische ellendelingen zich aandienen. Omdat we perverselingen als Bundy willen begrijpen, en dat zal nooit gebeuren. Dát is de paradox die ons doet overtuigen om keer op keer weer de televisie af te stemmen op de narratief van de seriemoordenaar.