Column: Leve Townes van Zandt

Foto credit: Eddy Chan / HBO

De prachtige nummers van songwriter Townes van Zandt zijn de laatste tijd steeds vaker op televisie en in de bioscoop te horen. De geboren Texaan die in 1997 overleed, hij werd slechts 52 jaar oud, mag het niet meer meemaken. Ik noem dat het Vincent van Gogh-effect: beroemd worden, of herontdekt worden als je al dood bent. Toen Van Zandt nog leefde was zijn fanschare ook niet bepaald gigantisch. Pas toen countrysterren als Willie Nelson het werk van Van Zandt begonnen te coveren in de jaren 80 bleek hoe invloedrijk hij al die jaren was geweest.

Van Zandt was in die zin een muzikantenmuzikant: een muzikant waar ook, of vooral, veel muzikanten graag naar luisteren. Net zoals The Band – de begeleidingsband van Bob Dylan, met overweldigende liedjes als The Weight – in de jaren 70 veel beluisterd werd in de popwereld. Ik herontdekte Van Zandt in coronatijd. Dat is misschien een van de weinige voordelen van de periode die nu hopelijk achter ons ligt: lekker in het verleden graven, kijken of je iets kan vinden dat je ontroert. En Van Zandt ontroert zonder twijfel. Is het de knik in zijn stem? Zijn geniale teksten? Zijn weergaloze getokkel?

Kijk maar eens op YouTube, naar de reacties onder de nummers van Van Zandt. Veel mensen reageren met de retorische vraag: ben ik de enige die in tranen is na het luisteren van dit lied? Van Zandt doet iets met je, zoveel is duidelijk. Een van zijn mooiste liedjes, I’ll Be Here in the Morning is te horen in de vierde aflevering van het tweede seizoen van Euphoria. Het nummer begint zo: There’s no stronger wind than the one that blows down a lonesome railroad line , no prettier sight than looking back on a town you left behind. Poëtischer wordt het niet.

Waiting around to die is te horen – een toepasselijke titel ook – in het tweede seizoen van Ozark. Dollar Bill Blues weerklinkt in Hell or High Water (2016). Het bekendste nummer van Van Zandt, If I Needed You , is eveneens te horen in een keur aan titels. Het is een van zijn mooiste nummers. Hoewel de variant uit het Vlaamse drama The Broken Circle Breakdown (2012) ook wonderschoon is – sowieso is die soundtrack, vol bluegrass en country, meesterlijk. Als je nu nog niet gelooft dat Van Zandt een genie was, kijk dan eens de documentaire Be Here to Love Me uit 2004.

Nog mooier is de film Heartworn Highways uit 1976 waarvan fragmenten te zien zijn op YouTube, waaronder een intiem optredentje dat Van Zandt geeft. Tijdens deze set speelt hij Pancho and Lefty , een nummer dat hij – zo merkt hij terloops op – schreef nadat hij een westernserie op televisie had gezien. Zo begint het: Living on the road my friend, was gonna keep you free and clean, and now you wear your skin like iron, and your breath as hard as kerosene. Wat een heerlijke gedachte, dat Van Zandts muziek dankzij film- en televisiemakers weer onder de aandacht komt bij een nieuwe generatie.

Leve Townes van Zandt!