Column: kan een televisieserie een speelfilm zijn?

Toen het derde seizoen van Twin Peaks in 2017 verscheen werd door sommige critici gestipuleerd dat we hier te maken hadden met een ruim achttien uur durende speelfilm. Het Franse filmtijdschrift Cahiers du Cinema plaatste David Lynch ’ passieproject demonstratief op nummer een op de lijst van beste speelfilms uit datzelfde jaar. Betekent dit dat televisie, met haar episodische verhaalstructuur, steeds meer op film begint te lijken? Het is een discussie die onlangs opnieuw oplaaide doordat acteur Mark Ruffalo zijn binnenkort bij Ziggo te verschijnen zesdelige televisiedrama I Know This Much Is True in de pers omschreef als een in hoofdstukken opgeknipte speelfilm.

Ik denk dat dit debat te maken heeft met twee zaken: televisie begint steeds meer op film te lijken én filmmakers zien steeds minder obstakels om televisie te maken. Televisie is hot, al enige tijd. Grote filmregisseurs als Steven Soderbergh (The Knick), Jean-Marc Vallée ( Sharp Objects en Big Little Lies ) waagden zich aan het medium. Recenter verscheen het bijna perfecte liefdesdrama Normal People bij de BBC, gedeeltelijk geregisseerd door Lenny Abrahamson ( Room ) en geschreven door Alice Birch (Lady Macbeth). En morgen gaat The Eddy in première bij Netflix, een pompeus televisiedrama van niemand minder dan Damien Chazelle ( La La Land ).

Wie bij Netflix-evenementen aan bekende filmregisseurs vraagt waarom ze nu ineens televisie zijn gaan maken, krijgt steevast als antwoord dat ze bij de streamingdienst carte blanche krijgen. Er zou naar verluidt daarnaast natuurlijk ook een grote pot geld tegenover staan. En het vod-platform koketteert net als de concurrent natuurlijk graag met grote namen. De nog verdere popularisering van televisie betekent overigens niet dat het medium nu op dezelfde voet staat als film: veel filmpuristen beschouwen televisie – waarin de plot vaak prevaleert boven de vorm – als minderwaardig. Maar dat is toch een ietwat oubollig beeld van een medium dat voortdurend onderhevig is aan verandering.

Neem Twin Peaks: is het televisie? Is het film? Of is zit het ertussenin? Ik zou kunnen betogen dat zodra je beelden opknipt in afleveringen die los van elkaar worden uitgezonden, je te maken hebt met een televisieserie. Maar wat je vervolgens doet in die afleveringen kan zonder twijfel filmisch zijn. De boekverfilming I Know This Much Is True – waarin Ruffalo een getraumatiseerde tweeling speelt in de jaren negentig – laat zich qua kijkervaring omschrijven als visuele literatuur. Met, net als in de roman, veel repetitieve momenten en een gefragmenteerde verhaalstructuur.

Dat betekent nog niet dat I Know This Much Is True een boek is. Maar het schuurt tegen literatuur aan, net zoals de drama’s van David Simon – die weleens worden gekwalificeerd als moderne Amerikaanse proza. En dan zijn er nog videogames die de conventies uit de cinema al jaren implementeren en vice versa. Het zou dus best kunnen dat het over tien of twintig jaar niet zo relevant meer is tot welk medium een kunstwerk behoort. Dan hebben we al een crossmediale revolutie achter ons. Dan vloeien oude en nieuwe media moeiteloos in elkaar over. Dan noemen we Twin Peaks misschien wel als een voorbeeld van een kunstwerk dat zich heeft losgerukt uit de kluwen van het hokjesdenken.