Column: Is Tiger King onderhoudende true crime? Of perverse televisie?

Populaire true crime moet het hebben van onwerkelijke verhalen die zelfs de meest getalenteerde scenaristen niet hadden kunnen bedenken. Dit geldt ook voor het recent verschenen Tiger King. Het opzienbarende zevenluik (vanaf zondag achtluik ) is een portret van de excentrieke tijgerfokker en dierentuinexploitant Joe Exotic. De flamboyante verschijning met geblondeerde redneck-coupe en revolver om zijn middel profileert zich als onvervalste dierenvriend. Hoewel al snel duidelijk wordt dat het hem vooral om de centen gaat. Met half Nederland – zo leek het op sociale media – zag ik hoe Joe zich al snel ontpopte tot een geldwolf met een immens ego en kwade intenties.

Het verhaal draait goeddeels om een vete tussen Joe en Carole Baskin. Baskin is een ogenschijnlijk zachtmoedige vrouw die een opvang runt – eigenlijk ook gewoon een dierentuin. Als de tijgers die lieden als Joe verkopen te groot worden – ware moordmachines, welteverstaan – dan zijn ze niet meer aaibaar en komen ze bij haar terecht. Baskin kijkt dan ook vol walging naar de praktijken van Joe Exotic. Haar liefde voor het dier komt tenminste vanuit een zeker idealisme. Maar is dat wel zo? De hypocrisie druipt er namelijk af in Tiger King, een klassiek verhaal over jaloezie en wraak. Maar ook een drama met échte mensen – dat vergeten we nog weleens.

Personages als Joe Exotic en Carole Baskin worden in Tiger King door de camera beschouwd als object. Als middel om een intrigerend verhaal te vertellen. Of zoals ik op Twitter stelde: ‘Ironisch genoeg zijn de mensen uit de serie verworden tot de circusdieren waar ze hartstochtelijk van beweren te houden; het zijn wegwerppersonages. Door de mangel gehaald en gefilmd. Zodra ze zijn opgebrand door de lens kunnen ze de prullenbak in.’ Ik vind dan ook dat Tiger King, een show die oogt als een documentairereeks, eigenlijk gecamoufleerde realitytelevisie is. Waarbij (spreekwoordelijke) slachtoffers mogen vallen.

Dat is mijn grote dilemma. Dit soort true crime is ontzaglijk vermakelijk. Maar dat gaat wel ten koste van de mensen die worden gefilmd; wier reputaties – ongeacht hun criminele gedrag – nog eens door het slijk worden gehaald door een ongenadige camera. Tiger King doet in die zin wat realityseries als Cops (1989-) al decennia doen: mensen uit de onderklasse van de samenleving nog eens een schop onder de kont geven. Overigens wil ik de handelingen van Joe Exotic en zijn kameraden geenszins vergoelijken, maar je kan je niet aan de indruk onttrekken dat ze weinig middelen voorhanden hebben om zichzelf te kunnen verdedigen.

Dat ligt aan de makers, die gretig gebruikmaken van de kwetsbaarheid van hun ‘objecten’. Die objecten moeten in hun verhaal passen. Zodoende wordt het feit dat Joe Exotic een rabiate racist is, een frequent gebruiker van het N-word, vernuftig uit de montage gehouden – zo bleek onlangs. Niet om hem te beschermen, maar omdat dit niet in het verhaal past. Waaruit je eigenlijk kan concluderen dat de beelden waarnaar we allemaal zitten te kijken zodanig zijn gemanipuleerd, dat het weer bijna fictie lijkt. Met Joe Exotic als de tijger waar je ondanks zijn instinctieve bloeddorst bijna medelijden mee krijgt, omdat hij gevangen zit in andermans verhaal.