Column: de antikapitalist toejuichen

Squid Game is ongekend populair bij Netflix. De Zuid-Koreaanse thrillerreeks over een groep schuldenaars die wordt gedwongen deel te nemen aan kinderspelletjes met dodelijke gevolgen kan naar verluidt weleens de best bekeken Netflix-titel worden. Daarmee bewijst de streaminggigant eens temeer dat televisiesuccessen niet per se Engelstalig hoeven te zijn – zie ook het succes van het Spaanse La Casa de Papel : een misdaaddrama over een groep nobele bankrovers. Zolang het verhaal beklijft en de beelden visueel bevredigen blijft de kijker wel zitten. Hoewel het maken van een televisiehit natuurlijk helemaal niet eenvoudig is. Sterker nog: niemand kan van tevoren voorspellen wat tot de verbeelding zal spreken bij een groot publiek.

Dat maakt dat showrunners en filmmakers die worden ingehuurd door Netflix net als de deelnemers in Squid Game allemaal kans maken op de hoofdprijs. Een globale klapper. Niet alleen de Engelstalige markt – met de Verenigde Staten als onbetwist epicentrum – domineren, maar ook een groot deel van alle andere markten. (Hoewel Netflix in China nog steeds non-existent is.) Dit – te zien zijn in een keur aan huishoudens over de hele wereld – kon voorheen in het tijdperk van lineaire televisie natuurlijk niet. Zo was er steevast gehannes over licenties en rechten: die zijn in elk land weer verschillend, waardoor het onmogelijk was om iets integraal ‘uit te zenden’.

Dat kan nu dus wel. Een televisiedrama wordt gelanceerd op vrijdag en op maandag heeft een deel van de wereldbevolking hem al gezien. Kennelijk hebben wij aardbewoners – in ieder geval een deel – affiniteit met het onderwerp van Squid Game: dat sommige mensen, die onderaan de maatschappelijke ladder bungelen, door andere mensen, die bovenaan die ladder staan, als inwisselbaar worden beschouwd. De boodschap die Squid Game voor het voetlicht brengt is buitengewoon misantropisch. Maar zeker geen ver-van-mijn-bed-show: vergelijkingen met de toeslagenaffaire liggen misschien voor de hand bij de Nederlandse kijker. Hoewel Squid Game in de universele kern natuurlijk vooral kritiek is op het keiharde kapitalisme.

Net als La Casa de Papel. En beide populaire televisieseries gebruiken het groteske – gratuit geweld en bloederige kinderspelletjes – als een instrument om maatschappelijke problemen mee bloot te leggen. Niet erg subtiel, overigens, maar op een subtiele kritiek op het kapitalistische systeem zitten Netflix-abonnees waarschijnlijk ook niet te wachten. Maar betekent dit dan dat antikapitalistische drama’s verkleed als vermaak per definitie goed scoren? Dat is moeilijk te zeggen. Liefhebbers van Squid Game en La Casa de Papel houden er waarschijnlijk van om de underdog toe te juichen. Niet meer; niet minder.

Niettemin is deze ontwikkeling – het succes van niet-Engelstalige televisiedrama's die kritiek leveren op het kapitalisme - fascinerend. En natuurlijk ook ironisch: ze zijn te zien bij een bedrijf dat kapitalen verdient in een kapitalistisch model. Misschien zouden we dan ook moeten concluderen dat al die kritiek best leuk is, maar dat we er niet echt wijzer van worden. Dat hoeft ook niet per se: er mag ook televisie bestaan met uitsluitend een entertainmentfunctie. Of creëert Netflix onbewust een cohort aan nieuwe socialisten die in navolging van de personages uit Squid Game en La Casa de Papel het systeem omver willen werpen? De tijd zal het leren.