Column Claudia de Breij: Goedemorgen

In Utrecht, waar ik woon, is een nieuwe supermarkt. Je hoeft er niet af te rekenen.

Dat klinkt leuk, hè? Bijna als een ludieke, publieksvriendelijke actie van de boeren. Hé, boeren, lezen jullie mee? Dat zou nou eens een prima manier zijn om de wereld op zijn kop te zetten, in plaats van enkel de vlag. Afdwingen dat de supermarkten die jullie te weinig betalen voor je producten er zelf ook niks meer aan verdienen, moet jij eens opletten hoe snel Johan Remkes sjekkies met je wil draaien.

Maar nee, je hoeft bij deze nieuwe Aldi niets te betalen omdat je door 475 camera’s en sensoren wordt geregistreerd. Dan wordt het geld dat de verzamelde producten die je in je jaszakken, rugtas en BH hebt verstopt bij het passeren van de uitgangspoortjes automatisch van je rekening afgeschreven. Een droom voor de consument, volgens de bedenkers. Een nachtmerrie, volgens deze consument.

Ik wil niet gefilmd worden in de supermarkt. Ja, ik weet wel dat dat allang gebeurt, maar ik wíl het niet. En zeker niet door 475 camera’s, die met een beetje mazzel goedkoop zijn gehaald bij de Chinese videogigant onder leiding van Xi Jinping, die voor een beetje korting op de camera’s altijd mee mag kijken. Bovendien wil ik niet zwijgend en blikken ontwijkend langs mensen heen schuifelen in een winkel, als foeragerende ratten in een riool. Want dat is wat er gebeurt, nu al in de zelfscanwinkels: als er geen mensen meer achter de kassa zitten met wie gepraat kan worden, praat niemand meer met elkaar. Er heerst een ongemakkelijke, gehaaste, egocentrische sfeer. Alsof we allemaal in ons eentje achter de computer zitten - maar dan in een winkel.

Alsof je online leeft, maar dan in het echt. Wie is hiermee geholpen? De klant?

Nou, deze niet. Ik wil geen camera’s die zien wat ik koop of hoe lang ik sta te dubben bij de chocopasta. Ik wil niet dat er automatisch geld van mijn rekening wordt afgeschreven. Ik wil niet dat het neoliberalisme heerst over mijn beslissingen (of, zoals de oudere VARA-leden onder u misschien zeggen, het grootkapitaal). Ik wil niet per ongeluk meer kopen dan ik kan omdat ik zelf geen prijzen meer registreer als ze toch ongemerkt van mijn rekening worden gehaald. Ik wil niet als een zwijgende zombie door een winkel slaapwandelen. Ik wil praten met een caissière, zelfs als ik niet wil praten met een caissière. Ik wil dat iemand zegt: ‘Goedemorgen’ en dat ik dan kan denken: ‘Het is helemaal geen goedemorgen, er is oorlog, iedereen krijgt maar kanker, de kat heeft op de tafel gekotst en op het kleed gekakt, het is helemaal geen goedemorgen’ maar dat ik zeg: ‘Jij ook goedemorgen.’

Meer Claudia de Breij? Lees iedere week haar column in de VARAgids!