12 Monkeys S02: tv-adaptatie vindt zijn eigen weg

Tv-adaptaties van succesvolle films weten maar zelden het origineel te evenaren (met Westworld en het eerste seizoen van Fargo als uitzondering op de regel). Ook 12 Monkeys haalt het zeker niet bij de gestoorde genialiteit van Terry Gilliams origineel. Toch vindt de serie in het tweede seizoen steeds beter zijn eigen weg.

Het startpunt is wel hetzelfde: een apocalyptische, door mensen ontwikkelde plaag roeit bijna de gehele mensheid uit. En dus stuurt een handjevol overlevende wetenschappers, aangevoerd door dokter Katarina Jones (Barbara Sukowa), in 2043 vrijwilliger James Cole (Aaron Stanford) terug naar 2015, een jaar voordat de epidemie uit zal gaan breken. Daar krijgt hij hulp van viroloog Cassandra Railly (Amanda Schull).

Natuurlijk is een serie over tijdreizen niet compleet zonder de nodige tijdreisdilemma’s, waaronder de vaste regel dat wanneer je een bepaalde toekomst probeert te voorkomen, je deze door jouw handelingen juist zeker stelt. Was zakenman Leland Goines (Zeljko Ivanek) in seizoen 1 bijvoorbeeld wel ooit achter het mysterieuze lijk met daarin de kiem van het dodelijke virus aangegaan als Cole hem in het verleden niet had verteld dat er überhaupt een dergelijk lijk bestond? Op dezelfde manier weet Cole dat hij met Cassandra (what’s in a name?) in het tweede seizoen af moet reizen naar het jaar 1944. Hij heeft in 2016 namelijk een foto van hen uit 1944 gezien. ‘We zijn er geweest, dus we moeten er naartoe.’

Tegelijkertijd stelt de serie concepten als lot en voorbestemming aan de kaak. Staat de toekomst wel zo vast als de aanhangers van Het Leger van de Twaalf Apen, een groepering die de epidemie juist koste wat kost wil laten plaatsvinden, beweren? Het is dezelfde redenering die Jennifer Goines (Emily Hampshire in de Brad Pitt-rol) aandraagt als reden om het virus juist te verspreiden. Zo staat het immers geschreven. Cole is het er niet mee eens. Hij wil haar niet stoppen, hij wil dat ze uit zichzelf stopt. Haar handelingen staan niet vast, het is een keuze. (Daarnaast: als de toekomst inderdaad vaststaat, dan zouden de 12 Monkeys toch juist helemaal niets hoeven te doen?)

Waar de serie zich wel duidelijk van de film onderscheidt is in de toegevoegde mythologie. De intro van het tweede seizoen (ingesproken door Madeliene Stowe, de dokter uit het origineel) doet denken aan die van Lord of the Rings, als de proloog van een zwaarwichtig sprookje over De Man, De Vrouw, De Broer (Coles beste vriend José Ramse, gespeeld door Kirk Acevedo), De Boodschappers, De Getuige en De Dochters.

Het is een nogal log begin, vooral voor een serie die in het tweede seizoen net soepeler begint te lopen. 12 Monkeys wordt zeker geholpen door een fijne centrale cast (Sukowa werkte zelfs ooit met Rainer Werner Fassbinder in Lola – als Lola – en Berlin Alexanderplatz). Een andere verstandige keuze is dat de serie niet alleen leunt op de mogelijke romance tussen Cole en Cassandra. Coles relaties met Ramse, Katarina én Jennifer zijn eigenlijk even belangrijk. Aan het begin van het tweede seizoen staat de romantiek zelfs even op een laag pitje, nadat Cassandra na acht maanden overleven in 2043 – volgens Cole – te hard en Cole in 2016 – volgens Cassandra – juist te soft is geworden.

Ondanks het feit dat Het Leger van de Twaalf Apen in het tweede seizoen nog snodere plannen blijkt te hebben dan ‘slechts’ het uitroeien van de mensheid, vinden makers Terry Matalas en Travis Fickett ook nog ruimte voor humor in het naderende einde der tijden. De meeste lol heeft Emily Hampshire, die zich met duidelijk plezier en vol overgave stort in de geniale gekte van Jennifer. ‘Ze zullen zo boos op me zijn!’ glundert ze, nadat ze heeft besloten toch maar niet vandaag het virus op aarde los te laten (waardoor de uitbraak met twee jaar is vertraagd). Haar keuze heeft op het oog kleine, maar wel hilarische gevolgen in de toekomst. ‘Kan je je me echt niet herinneren?’ wil een wetenschapper (Michael Hogan) van Katarina weten. ‘Dat wordt dan ongemakkelijk wanneer je vanavond in ons gezamenlijke bed stapt.’