Contant geld accepteren wordt verplicht: welke uitzonderingen zijn van toepassing?

Moet contant geld overal worden geaccepteerd als betaalmiddel? Die vraag verdeelde het kabinet. Enerzijds wel, om de toegankelijkheid van het winkelverkeer te waarborgen en om rekening te houden met mensen die minder digitaal vaardig zijn. Anderzijds niet, want contant geld is een risico voor ondernemers. Denk dan aan zware criminaliteit, zoals overvallen. De kogel is door de kerk: contant geld accepteren wordt overal verplicht. Maar wél met uitzonderingen. We zetten ze op een rij.

De toegankelijkheid van het betaalverkeer is een groot goed, en om die reden vindt het kabinet het wenselijk om winkeliers en andere ondernemers te verplichten om contant geld te accepteren als betaalmiddel.

Mensen die minder zelfredzaam zijn of moeite hebben met digitale vaardigheden, kunnen zo mee blijven draaien in de maatschappij. Ook is het nuttige achtervang in het geval van stroomstoringen of technische problemen: het gebeurt zo nu en dan dat banken storingen melden met het verwerken van digitale transacties, waardoor pinnen in winkels tijdelijk tot problemen leidt.

Anderzijds is het kabinet niet blind voor bepaalde risico's die contant geld met zich meebrengt. Ondernemers én hun personeel kunnen immers slachtoffer worden van zware criminaliteit als overvallers bijvoorbeeld weten – of kunnen vermoeden – dat er contant geld in de zaak is.

Vorig jaar is er een amendement voor een acceptatieplicht van contant geld aangenomen door zowel de Eerste Kamer als de Tweede Kamer. Ook het kabinet gaat overstag, maar wél onder voorwaarden.

Afgelopen vrijdag heeft het demissionaire kabinet een ontwerpbesluit van VVD-minister Eelco Heinen (Financiën) en VVD-staatssecretaris Arno Rutte (Justitie en Veiligheid) aangenomen. In het ontwerpbesluit worden meerdere uitzonderingen genoemd wat betreft de acceptatieplicht van contant geld. We zetten ze op een rij.

Het streven is overigens dat de acceptatieplicht in 2027 in gaat.

De acceptatieplicht houdt in dat winkeliers en andere ondernemers verplicht worden om contant geld te accepteren als betaalmiddel als consumenten ermee betalen aan de toonbank.

Maar dat geldt niet in alle gevallen. Uitzonderingen zijn onder meer:

• Betalingen die 's nachts tussen 22:00 en 's ochtends tussen 06:00 worden gedaan
• Betalingen voor online aankopen
• Periodieke betalingen voor abonnementen (telefoonabonnement, energierekening)
• Betalingen voor vervoersbewijzen in het openbaar vervoer (trein- of buskaartje)
• Betalingen aan (maaltijd)bezorgers
• Betalingen in het geval van overige huis-aan-huis verkoop
• Betalingen bij onbemande locaties (tankstations, tolpoorten)

Ook kunnen ondernemers uit veiligheidsoverwegingen kiezen om betalingen in contant geld te weigeren. Zoals het in het ontwerpbesluit wordt omschreven, gaat dit wél om een tijdelijke uitzondering ("voor de periode dat deze veiligheidsrisico's spelen") en lijkt het erop dat er sprake moet zijn van een concrete situatie of dreiging op basis waarvan wordt geconstateerd dat er sprake is van een verhoogd risico.

Kleine ondernemers met minder dan vier werknemers ontspringen ook de dans. Zij mogen betalingen met contant geld omwille van veiligheidsrisico's blijven weigeren.

Supermarkten moeten onder de nieuwe regels dus wél contant geld accepteren. Dat geldt dus óók bij zelfscankassa's. Ook moeten de meeste café's en restaurants betalingen met contant geld accepteren.

Het gisteren aangenomen ontwerpbesluit gaat voor een periode van zes weken in consultatie. Eventuele opmerkingen worden vervolgens verwerkt, en daarna wordt het besluit voorgehangen aan zowel de Eerste als Tweede Kamer. Daarna is het aan de Raad van State om advies uit te brengen.

Overigens is er momenteel óók Europese wetgeving in de maak met betrekking tot een acceptatieplicht voor contant geld: hier wordt momenteel over onderhandeld. Als deze Europese regelgeving wordt aangenomen, heeft dat mogelijk gevolgen voor de in het ontwerpbesluit genoemde uitzonderingen op de acceptatieplicht als bijvoorbeeld blijkt dat sommige uitzonderingen volgens Europese regels niet zijn toegestaan.

Hoeveel contant geld heb je eigenlijk nodig voor eventuele noodgevallen?

Bron: NRC, Rijksoverheid.