"Zwarte school" is een dwaalspoorterm

Zaterdagavond ging ik met een vriendin Indiaas eten ergens in Rotterdam-West. De zaak zat stampvol en de Indiaase filmhits kwam nauwelijks boven het gekwetter van de gasten uit. Wij blanken waren sterk in de minderheid.

Hier dineerde de opkomende jeugdige middenklasse van multicultureel Rotterdam. Het was wat de talen betreft net de toren van Babel ,  maar toen één der Indiase obers even de tijd nam om grappen te maken met een Arabisch gezelschap bij ons in de buurt, gebeurde dat toch in het Nederlands.

Ik heb daarnet in plaats van “jeugdige middenklasse”, “allochtone middenklasse” getikt en vervolgens dat woordje “allochtoon” vervangen, want het is misleidend.

In Rotterdam loopt de scheidslijn niet tussen autochtonen en allochtonen, al gaan genoeg mensen – vooral in de politiek – daar nog zo hard van uit. De stad is dooraderd met tal van culturele, religieuze, taalkundige en etnische grenzen.

Rotterdam-West is na Boston de grootste Kaap-Verdiaanse stad ter wereld en het Heemsraadsplein, nog geen minuut lopen van ons Indiase restaurant, heet dan ook tevens Praçinha d’Quebrod. Wat op één hoop gegooid wordt als “allochtonen” bestaat in werkelijkheid uit zeer uiteenlopende groeperingen die onderling sterk van elkaar verschillen. De afstand tussen Berbers en Antillianen is minstens zo groot als die met  klassieke Crooswijkers, Chinezen of Hindoestanen. Er is maar één element dat hen allen bindt. Dat is hun verbondenheid met Rotterdam en Nederland.

Dat kwam in het restaurant tot uiting als mensen met verschillende moedertalen toch met elkaar in gesprek raakten: dat gebeurde in het Nederlands. Het viel trouwens op dat aan de meeste tafels een mengsel werd gesproken van Nederlands en een andere taal.

Vandaar ook dat de term “zwarte school” zo misleidend is. Zulke scholen zijn in de praktijk net zo’n toren van Babel als ons eethuis op zaterdagavond. Zij zijn niet eenzijdig maar juist zeer divers. “Witte” scholen waar de blanke etnisch Nederlandse kindertjes domineren, die zijn pas eenzijdig. Is daar iets tegen? Helemaal niet. Het is natuurlijk hardstikke handig als je les kunt geven aan kindertjes die allemaal dezelfde achtergrond en dezelfde referentiekaders hebben om het eens deftig te zeggen. Dat was in de tijd van de verzuiling ook het voordeel van al die katholieke en protestantse scholen. De leerlingen kwamen in een herkenbare omgeving terecht. In de multiculturele enclaves van Nederland – in de praktijk de grotere steden – is dat niet langer het geval en dat vereist aanpassingen in de stijl van doceren en de inhoud van de lesprogramma’s.

In onze samenleving heb je een voortreffelijke kennis van de Nederlandse taal nodig om de weg te vinden. Anders immers kun je aan het feit dat je Nederlands staatsburger bent te weinig inhoud geven. Daarbij hoort een bepaalde manier van doen en een bepaalde algemeen geaccepteerde manier van omgang met anderen, wil je buiten je eigen culturele kring serieus genomen worden. Dat moet je ook op school allemaal leren en dat mag dan niet ten koste van de overige leerstof gaan.

In die zin heeft minister van Bijsterveld gelijk als zij zegt dat het witter maken van zwarte scholen geen prioriteit meer heeft, want de kwaliteit van het onderwijs telt en verder niets.

Het wachten is nu op de plannen van de minister om de toren-van-Babel-scholen te helpen met  kwaliteitsbeleid in de praktijk. Dat is wat mij betreft de lakmoesproef en niet die ene uitspraak over de zwarte scholen. Misschien kan zij beginnen een alternatief te verzinnen in de stukken van haar eigen ministerie voor deze uiterst misleidende dwaalspoorterm.

Naschrift: dit is Natasha Atlas uit Brussel. Zij zingt een beroemd Frans chanson en de hele clip symboliseert de sfeer op zo’n toren-van-babel-school.