Zwarte Piet, we willen hem niet

De eerste publiekelijke demonstratie tegen Zwarte Piet is geregistreerd in de jaren ‘60 en sindsdien steekt deze kritiek regelmatig de kop op. Jarenlang werden oprechte vraagtekens bij de figuur Zwarte Piet afgedaan als ‘pure onzin’ en ‘slachtofferrol’. Afgelopen jaar werd het duidelijk dat de nieuwe generatie niet genoegen zal nemen met dit antwoorden. Niet boos en emotioneel, maar beheerst, geïnformeerd en oprecht is ze de dialoog aangegaan.

De successen Na de arrestatie van Quinsy Gario en ik bij de Sinterklaas intocht vorig jaar, werd de blinde vlek van Nederland omtrent racisme meer dan duidelijk. Het Sint Nicolaas Genootschap was in rep en roer en wilde Sinterklaas snel op de Unesco Werelderfgoedlijst, zodat ook Zwarte Piet beschermd zou worden. De media wisten zich geen houding aan te nemen toen men een standpunt moest nemen tussen oprechte journalistiek en jeugdsentiment. De Wereld Draait Door, Paul en Witteman en Hart van Nederland kozen voor het laatste.

En toch werd Zwarte Piet een gangbaar gespreksonderwerp. Wij maakten van #debatop2 een trending topic, werden uitgenodigd bij het Sint Nicolaas Genootschap in Montfoort, wij hebben tweemaal een inhoudelijke gesprek gevoerd met de burgemeester van Amsterdam en de betrokkenen bij de intocht in Amsterdam. Dit alles om tot een oplossing te komen op de lange termijn. Groenlinks politicus Tofik Dibi opende de Vrijdenkersruimte met als eerste discussiepunt ‘zwarte piet is racisme’. Zelfs GeenStijl heeft dit jaar het licht gezien en gaf volmondig toe: “Natuurlijk is Zwarte Piet racisme” . Dit gebeurde niet alleen dankzij twee mensen die een ‘Zwarte Piet is racisme’ shirt droegen, ook andere mensen, individuen en organisaties, hebben zich ingezet voor een kritische kijk op Zwarte Piet en zullen dit blijven doen.

Rechtszaak  In april dit jaar heeft het OM bepaald dat het dragen van een T-shirt met de leus ‘zwarte piet is racisme’ geen strafbaar feit is. Burgemeester Arno Blok (VVD) en zijn agenten hadden ons niet mogen aanhouden. Er is een onafhankelijke commissie in het leven geroepen die een grondig onderzoek gaat doen naar het voorval in Dordrecht. De hoorzitting met Quinsy Gario en ik door de commissie vind plaats op maandag 19 november a.s. in Dordrecht. 

Zwarte Piet blijft Racisme Zwarte Piet blijft racisme, ook als je hem computerles geeft of een leidinggevende functie geeft. Het beginsel waar men, zowel historici als bewuste burgers, over eens zijn, is dat het racistisch is. Niet omdat Piet geen computer had, of vroeger enkel dienstbaar was. Het heikele punt zit in het karikaturale uiterlijk: met name rode lippen, kroes haar, gouden oorbellen en het zwarte of bruine gezicht. Zo lang de uiterlijke kenmerken die stereotypering in de hand werken en refereren aan het Nederlandse verleden van slavernij en kolonialisme nog steeds bestaan en getolereerd worden, blijft de huidige vorm van Zwarte Piet racistisch en kan er niet optimaal genoten worden van wat verder een mooi nationaal feest is.

Geen reden om te stoppen met protesten Zwarte Piet blijft racisme en dus blijven wij ons inzetten voor een viering die met de tijd mee gaat. Het is logisch, tegen onrecht blijft je protesteren. En niet alleen in november maar het hele jaar door. Wij zullen ons blijven inzetten voor een saamhorig feest. De een doet het met T-shirts en feitelijk juiste kennis van het feest, anderen door hun kinderen thuis te houden of niet naar hun werk te gaan op 5 december en weer anderen doen het door winkels met raciale getinte versieringen of producten te vermijden. 

Dit is niet altijd makkelijk en vergt doorzettingsvermogen. Maar wij delen het idee dat een boete van de leerplichtambtenaar, ontslag van werk of heftige reacties over je heen krijgen, nog altijd beter is dan deel te nemen aan een nationaal feest dat een grote groep mensen buitensluit en diep kwetst. Wij kunnen het niet over ons hart krijgen om onze kinderen dit aan te doen. Zij verdienen een betere Sinterklaasviering en een beter Nederland.

Niet aanwezig bij Landelijke Intocht 2012 in Roermond In de afgelopen maanden heb ik bijna niks anders van journalisten, media en mensen op straat gehoord dan  “ga je protesteren bij de landelijke intocht in Roermond?” . Ik heb het altijd in het midden gelaten, want het is niet iets dat je van te voren beslist. Onze aanwezigheid bij de intocht vorige jaar was ook een paar dagen voor de intocht besloten. Het is belangrijk om te beseffen waarom wij daar waren. Wij waren daar om aandacht te vragen voor het feit dat veel mensen de Sinterklaas viering niet zien als een feestelijk gelegenheid maar ervaren als vernederend en/of beschamend. Wij wilden een maatschappelijke discussie op gang brengen over het racistische element van Zwarte Piet. 

Voordat wij een voet zetten in Dordrecht was het debat omtrent het figuur Zwarte Piet gereduceerd tot non-topic, dit jaar is de situatie echter anders: Als je dagen voor de landelijk intocht melding krijgt van Facebook dat meer dan 20.000 mensen op je Facebook page aan het discussiëren zijn over Zwarte Piet is Racisme, dat burgemeester Henk van Beers van Roermond een zenuwachtige indruk maakt en dat 70 of meer extra politie mannen, waaronder zogenaamde stillen, worden ingezet om de boel in de gaten te houden, en dat je constant aan de telefoon bent met journalisten, kan je alleen maar concluderen: Missie volbracht. Er is een dialoog. Na jaren van kat en muis spel hebben wij het er eindelijk over.

Het eerste deel van de missie is volbracht maar de zaak is hiermee niet gesloten. Waar het kunstproject is gestopt gaat de campagne verder. Nederland krijgt een burgerrechtbeweging en stichting in oprichting ‘ Nederland Wordt Beter’ gaat een grote rol spelen. Het gaat niet alleen om Zwarte Piet, het gaat om de zelfvoldaanheid van Nederland om geen fouten te erkennen, want dan moet je het herstellen, maar het liefst tegen je te zeggen “er was geen probleem totdat jij er een probleem van maakte”.

Toch wil ik zeggen: racisme niet bespreekbaar maken betekent niet dat racisme niet bestaat in ons land. Integendeel. En Zwarte Piet is het bewijs hiervan.