'Zwart als Roet' gaat over meer dan Zwarte Piet alleen

Confronterend, vol eye-openers en pijnlijk, ook voor Nederland. Een absolute kijktip, ook voor liefhebbers van Zwarte Piet. Het is een greep uit de reactie op de documentaire ‘Zwart als Roet, our colonial hangover’ van Sunny Bergman die maandagavond door de VPRO werd uitgezonden.

Sunny Bergman maakte de film Zo Zwart als Roet naar aanleiding van de aanhoudende discussie over Zwarte Piet, waar ze zelf ook deel van uitmaakte. Bergman sprak zich al eerder publiekelijk uit tegen Zwarte Piet uitsprak. Met activist en een van de grote aanjagers van het debat over Zwarte Piet Quinsy Gario, begon ze zelfs een rechtszaak. Tot haar stomme verbazing werd ze in de rechtbank niet-ontvankelijk verklaard. Ze was een ‘witte klager’ en dus kon ze niet ‘persoonlijk geraakt’ zijn door de stereotiepe figuur, vond de rechter.

In de documentaire trekt Bergman onder andere als Zwarte Piet door Londen samen met Sinterklaas. Voorbijgangers reageren verbijsterd als Sunny uitlegt dat het gaat om een ‘lokale traditie’ uit Nederland. De Britten zijn geschokt als ze beelden zien van de Pietenboot omdat de overeenkomst met slavenschepen er wel erg dik bovenop ligt.

Ook zoekt ze in haar eigen familie en vriendenkring naar verhalen over Zwarte Piet. Bergman heeft een Engelse moeder voor wie het Sinterklaasfeest niet belangrijk is, maar toch speelde ze zelf ieder jaar voor Zwarte Piet toen ze jong was. Haar eigen vader, die de discussie eerst maar gezeur vond, verandert in de film van gedachten als hij merkt hoeveel mensen zich gekwetst voelen. Ook praat ze met donkere mensen uit haar vriendenkring over hoe het is om met Zwarte Piet te leven. Maar de film gaat niet alleen over Zwarte Piet. Halverwege de film voert Bergman een experiment uit waar je letterlijk de kriebels van krijgt: ze kijkt wat er gebeurt als een autochtone, Surinaamse en Marokkaanse Nederlander los van elkaar van elkaar een fietsslot proberen open te breken in het Amsterdamse Vondelpark. De uitkomsten van dat experiment laten zien dat haar film meer is dan  alleen een document over de vraag over Zwarte Piet racisme is. Zo Zwart als Roet gaat niet alleen over het pietendebat, maar ook of misschien wel vooral over racisme in het algemeen. Terugkijken dus.