Zorgpremie hoeft geen splijtzwam te zijn

Sinds kort ligt Ayn Rands standaardwerk Atlas shrugged in de Nederlandse boekhandels (Vertaald: De kracht van Atlantis). In deze roman pleit Rand voor verregaande zelfredzaamheid. Het boek en de auteur worden om die reden bejubeld door rechts Amerika, dat zoals bekend weinig op heeft met overheidsbemoeienis. Of rechts Nederland dezelfde loftrompet gaat opsteken over het boek is nog niet duidelijk. Interessant is wel dat de Nederlandse vertaling juist nu is verschenen, gezien de lopende discussies over de inkomensafhankelijke zorgpremie en de vraag in hoeverre solidariteit en nivellering maatschappelijk wenselijk zijn.

De discussie rondom nivellering zoals die tot nu toe gevoerd wordt gaat voornamelijk over het feit dat VVD-stemmers erg tegen de nieuwe maatregelen zijn. Zij willen niet opdraaien voor de kosten van anderen. Zij deden massaal hun beklag en Rutte moest zich in allerlei bochten wringen om het uit te leggen. Hier lijkt de PvdA een flinke winst te hebben behaald aan de onderhandelingstafel, maar het kon wel eens een pyrrusoverwinning blijken.

Zorgpremie hoeft geen splijtzwam te zijn Epidemioloog Frits Oosterveld werpt in een opiniestuk in de Volkskrant van afgelopen de vraag op of VVD’ers egoïstisch zijn met hun pleidooi tegen inkomensafhankelijke zorgpremies. In het stuk legt Oosterveld uit dat hoger opgeleiden door verschillende factoren gezonder leven dan lager opgeleiden. Voor zover dit arbeidsomstandigheden betreft zou de politiek, samen met het bedrijfsleven en de vakbonden, moeten bekijken hoe die zijn te verbeteren. Tegelijkertijd stelt de epidemioloog ook vast dat lager opgeleiden vaak slechter eten, minder bewegen en minder kennis hebben op het gebied van gezondheid. Hierdoor doen zij eerder, langer en vaker een beroep op zorg. De vraag die volgt op Oostervelds stuk is of dit erg is?

Het antwoord is tweeledig. De hogere zorgpremie voor VVD’ers hoeft geen splijtzwam te zijn. In iedere maatschappij bestaat ongelijkheid. Economisch, intellectueel en genetisch. Tegelijkertijd is iedereen doordrongen van het feit dat een samenleving baat heeft bij een zekere mate van gelijkheid (al was het maar uit egoïsme) omdat samenwerking en gemeenschapszin meer oplevert dan in je eentje het wiel uitvinden. Bovendien houdt die gemeenschapszin ons af van eigenrichting. Niet onbelangrijk, met de beelden van New York na de orkaan Sandy nog vers in het geheugen.

Egoïsme In tijden van nood leer je je vrienden kennen, maar ook je vijanden. In New York zijn in de afgelopen week op verschillende plaatsen schermutselingen uitgebroken omdat mensen in lange rijen moesten wachten voor benzine, eten en drinken. Het dunne laagje om onze samenleving dat we beschaving noemen, of solidariteit, blijkt lastig te verdedigen als de primaire levensbehoeften in gevaar komen. Reden te meer dat laagje te koesteren en te voeden, om wetteloosheid te voorkomen.

Terug naar ons land. Solidariteit in het betalen van zorgpremies vraagt dus kennelijk niet primair om sociaal gevoel, maar misschien ook wel om egoïsme. Egoïsme als basis van solidariteit, het zou een gedrurfd motto kunnen zijn voor het nieuwe kabinet.

Als de meer betalende VVD’er het gevoel krijgt dat zijn geld op een goede manier wordt besteed zal hij er minder moeite mee hebben dat lager betaalden minder bijdragen voor dezelfde zorg. Een meer betalende VVD’er heeft er namelijk alle belang bij dat lager betaalden het zware werk dat zij doen goed kunnen uitvoeren. Daar plukken ook VVD’ers de vruchten van. Zo blijkt dat de zelfredzaamheid uit het gedachtegoed van Ayn Rand en de solidariteitsgedachte van de PvdA elkaar niet per se hoeven te bijten, zoals nu continu wordt beweerd.