Zodra het over moslims gaat, verdwijnen echte mensen uit beeld en verschijnen er typetjes

Er is iets opmerkelijks aan hoe we in Nederland praten over vrouwen die breken met hun gemeenschap, en vrouwen die die gemeenschap een nieuwe vorm willen geven.

Zodra het over moslims gaat, verdwijnen echte mensen uit beeld en verschijnen er typetjes. De afvallige als heldin. De dissident als icoon. De moslima met hijab als wandelend bewijsstuk van onderdrukking.

Het is een narratief dat al zó lang wordt herhaald, dat sommigen het zijn gaan zien als waarheid. Maar het blijft theater. Theater dat anderen schrijven, met vrouwen als rekwisieten.

En eerlijk? Ik ben het zat. Want echte vrijheid, de vrijheid waar sommigen zich zo graag op beroepen, gaat niet over één juiste manier van zijn.

Vrijheid betekent dat een vrouw mag weggaan uit haar gemeenschap én dat een vrouw mag blijven. Dat ze kritisch mag zijn op haar geloof én dat ze het mag omarmen. Dat ze mag losbreken, twijfelen, vasthouden, zoeken.

Vrijheid vraagt niet om uniformiteit. Vrijheid vraagt om ruimte.

En precies die ruimte verdwijnt wanneer je drie vrouwen in één frame duwt, alsof hun levens bouwstenen zijn voor een groter ideologisch verhaal dat iemand anders wil vertellen. Het is geen analyse; het is instrumentalisering met een moreel laagje.

Wat mij het meest boos maakt is niet dat het gebeurt: het gebeurt al jaren. Wat me boos maakt, is dat het gebeurt uit gemak. Omdat het makkelijker is om karikaturen te gebruiken dan om complexiteit onder ogen te zien.

Het is een verraderlijke vorm van vrijheidsdenken: je noemt het emancipatie, maar het is in werkelijkheid een ideologische grenscontrole. Een poortwachterij waarin alleen die vrouwen welkom zijn die precies passen in het verhaal van de schrijver.

Als je wil praten over vrijheid, begin dan met het erkennen van diversiteit. Niet als decor, maar als werkelijkheid. Echte vrijheid betekent dat we vrouwen niet reduceren: niet tot hijab, niet tot trauma, niet tot identiteit, niet tot symbool.

Echte vrijheid betekent dat we vrouwen als mensen zien. Met tegenstrijdigheden. Met agency. Met eigen keuzes die niet hoeven te passen in andermans comfortzone. En dat is precies wat dit soort columns, deze ouderwetse geopolitieke fabeltjes, structureel weigeren te doen.

Het is niet moedig om oude frames te herhalen. Het is niet vernieuwend om vrouwen opnieuw op te delen in ‘goed’ of ‘fout’. Het is lui. En het staat haaks op de vrijheid waar we als samenleving zo graag over praten.

Vrijheid is geen kostuum dat je iemand aantrekt omdat het jou beter uitkomt. Vrijheid is iets dat je een ander gunt, ook als die ander een keuze maakt die jij niet zou maken.

Zolang we dat niet onder ogen zien, blijven we verkeerde discussies voeren. Over vrouwen, in plaats van met hen. Over symbolen, in plaats van levens. Over principes, in plaats van mensen.

Echte vrijheid begint wanneer dat stopt.