Joop

Zo wordt Nederland niet dunner

  •  
25-11-2012
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
RTEmagicC_Cover-Eet-mij-1_01.jpg
Open brief aan minister Schippers: Ik blijf met de vraag zitten wat u en uw collega's het liefst beschermen: de gezondheid van uw burgers, of de winstcijfers van het bedrijfsleven?
Geachte minister Schippers,
“We nemen onze verantwoordelijkheid daar waar dat nodig is en zijn al flink in de weer om het probleem van overgewicht en obesitas breed en integraal aan te pakken.” Dat zei u begin dit jaar in een reactie op alweer een alarmerend rapport over overgewicht. Deze keer was het het RIVM dat waarschuwde dat de Nederlandse buik steeds dikker wordt en obesitas oprukt. Op dat moment zat ik middenin het schrijfproces van mijn net verschenen boek ‘Eet mij’, over de psychologie achter eten en overgewicht, dus mijn belangsteling was groot. Wat zou u gaan doen?
Ondertussen loopt het jaar alweer bijna ten einde; een mooi moment om in deze gastbijdrage terug te blikken op dat ‘flink in de weer’-zijn van u. Pubers moesten verplicht op gesprek bij de schoolarts, onder andere om voorgelicht te worden over hun gewicht. U trok 26 miljoen uit voor het bestrijden van overgewicht bij kinderen. Het idee achter één van de hoofdbestemmingen van dit geld – Jongeren Op Gezond Gewicht – is niet zo gek: verander de omgeving van kinderen (scholen, sportclubs) op zo’n manier dat veel bewegen en gezond eten de meest voor de hand liggende keus is.
U kreeg ook kritiek. De consumentenbond noemde de maatregelen incompleet, omdat de levensmiddelenindustrie niet aan banden werd gelegd. Snoepreclames gericht op kinderen zijn de consumentenbond al jaren een doorn in het oog. Terecht, ontdekte ik tijdens het researchen voor ‘Eet mij’: zeker kleinere kinderen kunnen het onderscheid tussen marketing en realiteit nog helemaal niet maken. Wanneer zij Dora een pakje koekjes zien aanprijzen, denken zij dat de in hun beleving levensechte Dora die koekjes lekker vindt, en willen zij ze ook. U legde deze gedragswetenschappelijke feiten naast u neer en bleef weigeren dit soort marketing te verbieden. In plaats daarvan vertrouwt u op zelfregulering van de levensmiddelenindustrie.
Dit voorbeeld is exemplarisch voor de manier waarop de overheid overgewicht en obesitas te lijf gaat, niet alleen in 2012, maar al veel langer. Tientallen miljoenen worden er uitgetrokken voor voornamelijk voorlichting en vrij beperkte projecten op sportclubs en scholen. Maak je niet dik, neem een balansdag, drink water: het zijn kostbare boodschappen, en geen van allen zijn ze in staat geweest om de gemiddelde Nederlander dunner te maken. Sterker nog: de ineffectiviteit van dit soort voorlichtingsboodschappen is al jaren bekend. In 2007 concludeerde onderzoeker Birgitte Wammes (Erasmus Universiteit) dat het effect van netgenoemde ‘Maak je niet dik!’-voorlichtingscampagne op gedrag minimaal was. De mensen die Wammes ondervroeg kenden de televisiespotjes, maar waren desondanks geen grammetje afgevallen.
Wat wel werkt is precies wat u liever niet doet: de industrie reguleren. Verstandige wetenschappers die ik interviewde voor mijn boek waren lovend over een stevige snacktaks op zeer calorierijk eten, of over een korting op fruit en groente. Onderzoekers zijn ook te spreken over het stoplichtsysteem, waarbij ongezond eten als chips en chocola een rode sticker krijgt, gezonde dingen als groente en fruit een groene en de mag-af-en-toe twijfelgevalletjes een oranje. Beide maatregelen zijn duidelijk, ook voor mensen die niet goed kunnen lezen of rekenen zoals kinderen, anderstaligen of functioneel analfabeten. Beide maatregelen zijn aanwezig op de plek waar eetbeslissingen worden genomen – in de supermarkt – en brengen het aantal gekochte ongezonde producten duidelijk naar beneden.
Helaas is de invoering van het stoplichtsysteem al in 2010 niet doorgegaan. De Europese belangenvereniging voor de voedingsindustrie, de CIAA, besteedde met succes een slordige één miljard euro aan een lobby om de Europa-brede invoering tegen te houden. Wat had ik graag gezien dat u bij uw aantreden als minister dit systeem desondanks toch in Nederland had geïntroduceerd. Nu blijf ik met de vraag zitten wat u en uw collega’s het liefst beschermen: de gezondheid van uw burgers, of de winstcijfers van het bedrijfsleven?
Een beetje hoop kreeg ik van uw spierballentaal richting de industrie, afgelopen maart. U zei dat voedingsproducenten tot het eind van dit jaar krijgen om minder vet en zout in hun etenswaren te stoppen, want anders volgen er maatregelen. Het einde van het jaar is bijna in zicht, dus vol verwachting klopt mijn hart. Ik hoop van harte dat we u in 2013 niet alleen zullen zien blaffen, maar ook zullen zien bijten. Want dat dunnere Nederland dat u zo graag wilt, komt er alleen door krachtig overheidsoptreden.
Met hoopvolle groet, ook namens mijn co-auteur Ronald Veldhuizen,
Asha ten Broeke
Het meest recente boek van Asha is ‘Eet Mij’

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (17)

Tom Meijer
Tom Meijer25 nov. 2012 - 10:33

Maar lieve Asha, mevrouw Schippers is van de VVD. Dan weet je toch wat je krijgt? Dan weet je toch dat wat jij voorstelt geen gehoor krijgt? Je weet toch dat de VVD door en door corrupt is? Zorg eerst maar eens dat het aantal stemmen voor deze corrupte partij vermindert. Daarna valt er mogelijk iets te veranderen. Het is vervelend maar wel de realiteit.

divandiva2
divandiva225 nov. 2012 - 10:33

Alle onbewerkte groentes en fruit btw vrij lijkt mij een aardige start en alle snoep en frisdranken in het hoge btw om te beginnen. De hele discussie over vet en koolhydraten is nog lang niet klaar want verzadigd vet kan soms ook weer gezond zijn. Daarentegen zijn al die producten die stijf staan van fructoses en hun chemische vervangers als aspartaam zo ziekmakend als de pest dus dubbel BTW... Dat we van Schippers nix te verwachten hebben is duidelijk, zeis volledig ingepakt door de lobbies van de farmaceutische, voedings en tabaksindustrie zodat we braaf maar ziek worden en/of bljven en de zorgmaffia rijk wordt terwijl we niet eens meer natuurlijke remedies meer mogen kopen die geen bijwerkingen hebben. Vooruitgang die 21ste eeuw.....

Hanns2
Hanns225 nov. 2012 - 10:33

Nederland wordt niet dunner via het dwaalspoor van de maakbaarheden en de kostbare overheidsmaatregelen.

MavenPublishing
MavenPublishing25 nov. 2012 - 10:33

Bekijk hier de trailer van Eet mij http://www.mavenpublishing.nl/2012/12/03/waarom-zijn-er-nog-dunne-mensen/

Tom Meijer
Tom Meijer25 nov. 2012 - 10:33

Overigens gaat het, als het om Obesitas gaat, niet om vet maar vooral om geraffineerde koolhydraten, suikers, etc.

1 Reactie
Wij, Prins Pils, bij de gratie Gods
Wij, Prins Pils, bij de gratie Gods25 nov. 2012 - 10:33

++ Overigens gaat het, als het om Obesitas gaat, niet om vet maar vooral om geraffineerde koolhydraten, suikers, etc. ++ >> Fout. Het gaat om alles dat calorieën bevat en om alles dat te weinig calorieën verbrandt. Zelfs eiwitten die je niet nodig hebt voor reparatie- of opbouwdoeleinden worden omgezet in vet. Wel is het zo dat producten met veel enkelvoudige koolhydraten heel veel calorieën bevatten. Maar dat doen producten met veel vet ook. De stelling dat het aan één stof ligt is gebaseerd op pseudowetenschap, zo leert de geschiedenis.

Wij, Prins Pils, bij de gratie Gods
Wij, Prins Pils, bij de gratie Gods25 nov. 2012 - 10:33

Dat stoplichtsysteem -- in originele vorm een rood, oranje of groen lichtje voor resp. verzadigde vetten, enkelvoudige koolhydraten en zout -- moet er inderdaad komen. Maar als ik de grafiek van het aantal rokers door de jaren heen bekijk lijkt het dat het reclameverbod voor rookwaar niet veel heeft uitgehaald. En producttaxatie gaat een ontzettend bureaucratisch systeem opleveren, want je moet het, om overgewicht te bestrijden voor zowel enkelvoudige koolhydraten als vetten doen. Zelfs eiwitten worden omgezet in vet als je ze niet nodig hebt voor reparatie- of opbouwdoeleinden. Daar komt bij dat onverzadigde vetten juist weer gezond zijn, in niet al grote hoeveelheden. Het is dan ook niet voor niets Denemarken de recent ingevoerde vettaks alweer afschaft. Er is echter wel een systeem dat wel werkbaar is en hoogst waarschijnlijk zeer effectief is, in ieder geval de vervuiler laat betalen: verhoging van de zorgpremie(s) en tegelijkertijd premiekorting als men geen zo te noemen metabole conditie heeft (alles wat je krijgt van te veel/slecht eten en/of te weinig bewegen). Zo'n conditie vormt al snel bepaalde stoffen in het bloed, biomarkers genaamd (met als voornaamste stof de c-reactieve proteïnes). Laat mensen die in aanmerking willen komen voor premiekorting periodiek naar het bijkantoor van de zorgverzekeraar gaan om daar een sneltest te laten afnemen, en geef ze bij gezonde waarden een korting op alle premies: de AWBZ-premie, de werkgeversbijdrage van en de nominale ziektekostenpremie. Dat tikt heel aardig aan. De werkgeversbijdragekorting kun je ten goede aan de werknemer laten komen door de werkgever de bijdrage onverkort aan de werknemer te laten betalen en de werknemer de gekorte bijdrage aan de belastingdienst te laten betalen. Kwestie van aanpassen van de software. Kinderen zijn het meest gevoelig voor het gedrag van de ouders, en zullen het gezondere gedrag dat hier het gevolg van is vanzelf gaan kopiëren. Het duurt even voordat dat dat doorwerken in de conditie van kinderen gerealiseerd is, maar dit is naar mijn mening het beste systeem. Ik zal minister Schippers eens een brief sturen.

1 Reactie
BasVV
BasVV25 nov. 2012 - 10:33

Een hogere premie leidt alleen maar tot een nog hogere zorgtoeslag. De mensen met een laag inkomen voelen dat dus helemaal niet in hun portemonnee. Effect dus nul.

lembeck
lembeck25 nov. 2012 - 10:33

Asha's boek... waar verkrijgbaar - hoe heet het en wat kost het? Want obesitas is NIET het jezelf alleen maar volvreten. er zit heel wat meer achter. Van de regering verwacht ik absoluut niets meer. Die is horig aan de lobby van de echte rijken in ons land, waaronder die keurige bankiers en dergelijke. Als ik dit boek kan betalen, dan wil ik het misschien wel kopen. Wie weet heb ik er wat aan.

2 Reacties
Zjenny
Zjenny25 nov. 2012 - 10:33

Misschien heb je ..hier..wat aan; http://www.youtube.com/ Juicing , vasten met vers geperst groente/fruitsap voor een periode.

BasVV
BasVV25 nov. 2012 - 10:33

Als je googled op eet mij krijg je het vrijwel meteen in beeld. Het boek kost 18 euro incl. gratis thuisbezorging.

[verwijderd]
[verwijderd]25 nov. 2012 - 10:33

"Verstandige wetenschappers die ik interviewde voor mijn boek waren lovend over een stevige snacktaks op zeer calorierijk eten, of over een korting op fruit en groente." Verstandig omdat ze u naar de mond praten? U loopt op afslankgebied twintig jaar achter net als het gros van de zogenaamde deskundigen. Vet en calorierijk eten heeft niets maar dan ook niets te maken met obesitas. Als u een klein beetje journalist was zou u dat weten. Je krijgt namelijk uitsluitend obesitas van koolhydraten. Dus o.a. vooral van fruit en ook van bepaalde soorten groenten. Met name peulvruchten. Er zou dus vooral taks moeten komen op fruit.

1 Reactie
Le Chat Botté
Le Chat Botté25 nov. 2012 - 10:33

[Vet en calorierijk eten heeft niets maar dan ook niets te maken met obesitas.] Toch zou ik transvetten mijden als de pest. Van fruit word je niet dik. Wel van fructose. Omdat fructose een ander traject in de lever doorloopt dan glucose. Een pad dat eerder leidt tot vetstapeling. Verschillende soorten fruit bevatten verschillende hoeveelheden fructose. De maximale dagelijkse dosering fructose verschilt per persoon. Mensen met obesitas kunnen het best een beperkte hoeveelheid fruit met een laag fructosegehalte eten (bijv. cranberries). Koolhydraten kunnen het best 's (beperkt) avonds gegeten worden. Vermijd koolhydraten met een hoge glycemische index (googelen). Verder lijkt het mij heel erg zinnig om de industrie te dwingen om voedsel zo vers mogelijk en met de minst mogelijke bewerking te produceren. Via hydrocultuur is het mogelijk om zeer efficiënt voedsel te produceren zonder bestrijdingsmiddelen en zonder kunstmest.

rbakels
rbakels25 nov. 2012 - 10:33

Het is in het belang van de industrie om laag-calorische voeding op de markt te brengen, omdat mensen dan meer consumeren (en omzetten) voordat een verzadigingsgevoel intreedt. Het aantal te voeden mensen in ons land is een vast gegeven, en hun totale calorieënbehoefte is ook moeilijk te beïnvloeden. Daarom zorgen voor zo min mogelijk calorieën per €, want dan verdienen ze het meest. Zou Asha ten Broeke hier niet heel blij mee moeten zijn? Ik hoor niet dat ze klaagt dat het te kostbaar is om haar omvangrijke lijf in stand te houden. Misschien is de voedingsindustrie nog niet consequent genoeg in haar commerciële strategie.

1 Reactie
Le Chat Botté
Le Chat Botté25 nov. 2012 - 10:33

[Het is in het belang van de industrie om laag-calorische voeding op de markt te brengen, omdat mensen dan meer consumeren (en omzetten) voordat een verzadigingsgevoel intreedt] Deze stelling berust op drijfzand. Er is geen lineair verband tussen calorisch gehalte van voeding en verzadigingsgevoel. Laag calorisch voedsel leidt ook niet tot lagere kostprijzen. Een directe beïnvloeding van de eetbehoefte vindt meestal plaats door stimuleren van de dopamineproductie (prettig gevoel). Dit wordt het goedkoopst bereikt door de ongezonde combi van vet, zout en suiker (en andere 'snelle' koolhdraten). Raad eens wat er in overvloed in fastfood zit...

[verwijderd]
[verwijderd]25 nov. 2012 - 10:33

Leg het maar weer bij de overheid. Je bent verantwoordelijk voor je zelf. Ik let ook op mijn voeding, sport en als ik daar niet oplet groei ik ook dicht. Lekker zelf regelen.

1 Reactie
Jansen & Jansen
Jansen & Jansen25 nov. 2012 - 10:33

[Lekker zelf regelen.] Dat is neo-liberaal, daar doen ze hier niet aan...