Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Zij die hun geschiedenis vergeten, zijn gedoemd om deze te herhalen

  •  
04-05-2021
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
1710 keer bekeken
  •  
Fractievoorzitters bijeen op ministerie AZ

© Foto: Bart Maat

Herdenk niet alleen het verleden, maar pas de lessen uit het verleden toe op de gevaarlijke ideologieën in het heden.
‘Zij die hun geschiedenis vergeten, zijn gedoemd om deze te herhalen’. Dit bekende gezegde, origineel van filosoof George Santayana, komt veel terug als het gaat over de Tweede Wereldoorlog – en met goede reden. Daarom zijn wij vanavond twee minuten stil: om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en alle oorlogen sindsdien te herdenken, en om stil te staan bij hoe waardevol – en fragiel – onze vrijheid is. Dit is belangrijk. We mogen nooit vergeten hoe gruwelijk oorlog is, en we moeten altijd alles op alles zetten om nieuwe oorlogen en genocides te voorkomen.
Echter, wat is ‘vergeten’? Want het herinneren van de Tweede Wereldoorlog gaat om meer dan alleen de gebeurtenissen an sich. Belangrijker nog zijn de lessen die we eruit trekken. Het allerbelangrijkste is dat we die lessen toepassen zodat we herhaling van deze gruwelijke tijd kunnen voorkomen en ons verzetten wanneer dit, in Nederland en daarbuiten, toch gebeurt. Toch zijn er in Nederland ontwikkelingen merkbaar die schrikbarend doen terugdenken aan de tijd die we nu herdenken. Daarom wil ik oproepen: denk tijdens en rondom 4 en 5 mei niet alleen aan het verleden, maar ook aan het heden en de toekomst.
Begrijp me niet verkeerd: dit is geen verwijt dat jij of iemand anders dat niet zou doen. Ik weet dat voor heel veel mensen het besef van de situatie vandaag de dag heel sterk is, en daar ben ik blij om. Bij de nationale herdenking wordt hier ook aandacht aan besteed. Ik wil ook absoluut geen afbraak doen aan de betekenis van 4 en 5 mei of iets dergelijks. Ik kan het belang van herdenking niet genoeg benadrukken. Maar voor een écht goed besef van de gruwel van oorlog en de waarde van vrijheid is het erg belangrijk dat we de lessen van toen ook actief toepassen op de situatie van nu, en ik vraag me soms af of dat in Nederland als geheel wel genoeg wordt gedaan.
Ideeën die haaks op de waarden van vrijheid staan winnen steeds meer aan terrein. Om het maar bot te zeggen: rechtsextremisme is nog steeds groeiende. Niet alleen dat, maar het wordt steeds meer op zorgwekkende manieren genormaliseerd. De AIVD en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zien extreemrechts nog steeds als een zeer reële dreiging voor onze vrijheid en veiligheid. Extreemrechtse ideologieën worden steeds vaker als respectabel gepresenteerd, en vaak wordt hier in de media en door mensen onderling ook nog in meegegaan. Met ON! dreigt extreemrechts nu zelfs een compleet eigen omroep te krijgen.
Deze ontwikkeling zien we ook in de politiek. Kijk alleen maar naar het aantal rechtsextremistische zetels op dit moment in de Tweede Kamer: minstens 28, waaronder 8 voor het openlijk fascistische FvD. Zoals Han van der Horst het op deze site stelde : procentueel meer zetels dan de NSB had in de jaren 30. Bepaald geen zetels die veel waarde hechten aan waarden als vrijheid, gelijkheid en democratie.
Als ik dit soort zaken aankaart in de context van 4 en 5 mei, dan wordt me wel eens verteld dat ik niet zaken van toen en van nu door elkaar moet halen. Maar onthoud, dit soort extremistische stromingen strijden tegen precies datgene wat we op 5 mei vieren: onze vrijheid, democratie en mensenrechten. Hoe kunnen we stilstaan bij de waarde van onze vrijheid, zonder te erkennen dat er een groeiende stroming is in Nederland die actief strijdt om ons deze vrijheid af te nemen?
Gisteren nog was FvD weer eens in opspraak vanwege het misbruiken van Bevrijdingsdag voor het verspreiden van zijn haatvolle ideologie. Alle kranten weer vol, alle politici verontwaardigd, maar als dit net zo gaat zoals het elke keer gaat tot nu toe, dan heeft over drie dagen niemand het hier meer over en kan FvD doodleuk op deze manier blijven doorgaan. Ook belangrijk om te noemen: FvD organiseerde deze actie samen met 8 andere organisaties. Groeperingen met dit soort verwerpelijke ideeën zijn geen uitzonderingen meer.
Het is heel belangrijk dat we ons bewust blijven van de ideeën en ideologieën waar we hier mee te maken hebben. Het gaat om omvolkingstheorieën , fascisme, antisemitisme , holocaustrevisionisme en -ontkenning , nazisympathieën , teveel complottheorieën om op te noemen, om nog maar te zwijgen over zaken als doelgerichte intimidatie en bedreiging , openlijk racisme, moslimhaat en verwerping van de rechtstaat. Al deze specifieke gelinkte voorbeelden komen dan wel van een aantal specifieke organisaties die het nieuws vaak halen, maar deze organisaties hebben een grote aanhang en invloed die beide alleen maar groter worden. Plus, naast hen zijn er nog veel andere organisaties en ondergrondse netwerken. Het groeit. Het normaliseert. Dat is gevaarlijk.
Wij leven in een vrij land. Dat is een groot goed. Maar als er één les is die we uit de nationale herdenking en de viering van de vrijheid moeten trekken, dan is dat hoe fragiel die vrijheid is. We moeten onze vrijheid nooit als iets vanzelfsprekends gaan zien. Talloze mensen over de hele wereld leven op dit moment zonder vrijheid, en Nederland is daar niet immuun voor.
We moeten ons helderder en harder verzetten tegen deze gevaarlijke ideologieën. Hoe kunnen we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog bij goed geweten herdenken, en tegelijkertijd dezelfde ideologieën die de oorlog veroorzaakte in Nederland vrij rond laten gaan? Verontwaardigde tweets na een nieuwsartikel zijn niet genoeg.
Als we onze vrijheid echt koesteren, dan moeten we de rechtsextremistische opmars bij de wortel aan durven pakken. We moeten ons uit durven spreken als mensen om ons heen onacceptabele dingen zeggen. We moeten niet langer doen alsof complottheorieën, antidemocratische ideeën en discriminatie een gelijke plaats aan tafel verdienen. We moeten elkaar weerbaarder maken tegen extreemrechts en fascistisch gedachtengoed door elkaar bewuster te maken van de gevaren hiervan. We moeten duidelijk durven maken dat vrijheid geldt voor iedereen. Als we deze haatvolle ideologieën willen tegengaan, moeten we er ook echt iets tegen gaan doen.
Want zij die hun geschiedenis vergeten, zijn gedoemd om deze te herhalen.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.