Zelfstandige sekswerkers hebben rechten nodig, geen preken

Het prostitutiedebat in Nederland wordt de laatste weken beheerst door de publiciteitsmachine van Gert-Jan Segers namens de CU en Jojanneke van den Berge namens de EO. In hun duo-campagne tegen prostitutie doet Jojanneke de voorzet in haar programmaserie ‘Jojanneke in de prostitutie’; Gert-Jan kopt in met een gekoppeld wetsvoorstel. Afgelopen week riepen zij op tot een pooierverbod.

Alsof hij het ei van Columbus ontdekt, verklaart Segers dat ‘pooiers gewoon mensenhandelaren zijn’. Een verbod zou een simpel te implementeren maatregel zijn. In tegenstelling tot de lastige vervolging van mensenhandel is er geen noodzaak tot slachtoffergetuigenis; je pakt ‘gewoon die mannen op die geld krijgen van prostituees’.

Gebrek aan inzicht Het exploitatieve en gewelddadige aan pooierschap is, ten eerste, natuurlijk helemaal niet ‘zomaar legaal in Nederland’. Wetgeving tegen huiselijk geweld, tegen seksueel geweld en, inderdaad, tegen mensenhandel kan volop ingezet worden in het aanpakken van die lui. (Heeft Jojanneke ‘haar’ pooiers trouwens aangegeven vraag ik me af?) Verder loopt de gedachte aan een pooierverbod over van naïviteit en van gebrek aan inzicht in de veelheid aan zakelijke handelingen die de gemiddelde sekswerker zoal pleegt met derden. Zij betaalt immers ook een accountant, een verhuurder, beveiliging of een pedicure. En hoe dacht Segers om te gaan met sekswerkers die kostwinner zijn voor partner en kinderen? Een pooierverbod is niet alleen verre van simpel; het voert ons van kwaad naar erger, een typisch staaltje waterbedpolitiek.

Geen gezicht en geen stem Maar worst-of-all: het gebrek aan consideratie voor en van sekswerkers is stuitend. Met zijn wetsvoorstel zet Segers de prostituee buitenspel. Als je prostitutie de wereld uit wilt helpen hoef je kennelijk geen rekening te houden met de beoefenaren daarvan. Ook het programma Jojanneke in de prostitutie geeft prostituees geen gezicht, alle pretentie ten spijt. Segers en Van den Berge hebben oog noch erkenning voor de positieve motieven van sekswerkers, hun autonomie, hun kennis en kunde, hun zakelijkheid en hun professionaliteit. Het programma gaat over geweld, niet over sekswerk. Segers en van den Berge zijn niet geïnteresseerd in de zelfstandige sekswerker of de oplossing voor haar problemen, ze willen seks voor geld juist de wereld uit.

Blinde vlek In het negeren en diskwalificeren van de zelfstandige sekswerker lijken Segers en van den Berge trouwens wel wat op het door hen zo verafschuwde pooiersgilde. Ze hebben allemaal een blinde vlek voor de professionaliteit van sekswerkers. De pooiers in het programma, natuurlijk eigenlijk gewoon kleine ritselaars en regelaars, werpen zich in al hun mannelijke arrogantie op als de bazen van prostituees, die ze natuurlijk wel ‘even moeten uitproberen’ en van wiens verdiensten ze volkomen schaamteloos de helft menen te mogen inpikken. Naar de redenen waarom sekswerkers hier (soms) in meegaan valt te gissen. Soms is die vermaledijde ‘liefde’ debet. Maar altijd en steevast speelt het stigma op het werk een rol en de traditionele rechteloosheid van degene die het beoefent.

Oplossing Waarin zit dan de oplossing? Als sekswerkers meer mogelijkheden zouden hebben om zelfstandig te werken zouden ze die pooiers helemaal niet meer nodig hebben! Maar de laatste jaren zijn er juist veel ramen verdwenen; gemeentes hebben het aantal vergunningen tot de zittende uitbaters beperkt. De sekswerker met ambities kan een vergunning voor een eigen bedrijf veelal op haar buik schrijven. Het vergunningenstelsel drijft goedwillende sekswerkers dan ook feitelijk in de armen van de grote (en kleine) exploitanten. Een programma als Jojanneke in de prostitutie biedt niets ter verbetering van die situatie, maar werkt juist averechts. Het toont eens te meer alleen de rafelranden van de branche, heeft een blinde vlek voor sekswerkers en versterkt het stigma. Waardoor ook hindernissen als het krijgen van een zakelijke lening, hypotheek of woonruimte voor sekswerkers alleen maar hoger worden.

Ik duim er voor dat de (gemeentelijke en landelijke) regelgevers zich wél gelegen laten liggen aan sekswerkers en hen gesprekpartner maken in een traject dat tot de nodige oplossingen kan leiden. Want wetsvoorstellen die over de hoofden van de prostituees zelf gelanceerd worden hebben we nu wel genoeg gehad.

Ine Vanwesenbeeck is manager onderzoek bij stichting Rutgers WPF, dat zich sterk maakt voor de seksuele gezondheid en rechten van mensen wereldwijd

Cc-portretfoto: Leonie van de Mortel