Zelfhulpboeken moeten keurmerk krijgen

Zelfhulpboeken werken. Maar niet allemaal. De meeste hebben geen effect en een klein deel is zelfs ronduit schadelijk. Daarom moeten die uitgaven een keurmerk krijgen zodat de lezer weet waar hij of zij aan toe is, stelt psycholoog Ad Bergsma in onderstaande bijdrage. Hij gaat er over in debat met Martine Litjes, van Uitgeverij Kosmos.

Luister en kijk live naar het debat bij De Gids FM op Radio 1 vanochtend om circa 11:45 u.

Wie in de boekhandel of op internet op zoek gaat naar advies voor een gelukkiger leven, begeeft zich op een enorme markt, waar fantastische koopjes en onbruikbare rotzooi door elkaar liggen. Alleen mensen met goed zelfinzicht zijn in staat de pareltjes eruit te pikken. Voor alle anderen zou het handig zijn als de consumentenbond in samenwerking met psychologen duidelijkheid gaat scheppen  over de waarde van psychologische zelfhulp.

In mijn proefschrift geef ik drie hoofdredenen om dit te doen. Zelfhulpboeken hebben een serieuze impact op het leven van lezers. Bij lichte vormen van depressies is het lezen van een goed zelfhulpboek even effectief als behandeling door een professional. Ook hoofdpijn, seksuele problemen, angsten en lichte vormen van alcoholmisbruik zijn met boekentherapie goed te behandelen. Maar als boeken de macht hebben levens te veranderen, dan moeten je serieus rekening houden met de mogelijkheid dat slechte boeken kwaad doen.

De tweede reden is dat de kwaliteit van de beschikbare zelfhulp sterk wisselt. Onderzoek in de Verenigde Staten heeft de schatting opgeleverd dat één procent van de boeken zeer schadelijk is, twee procent schadelijk en negentien procent een goede kwaliteit heeft. De rest van de boeken is een beetje behulpzaam of doet waarschijnlijk niets. Een mooie zelfhulp website moet het kaf van het koren scheiden.

De derde reden is dat zelfhulp in kranten, tijdschriften, boeken en op internet, het belangrijkste kanaal is waarmee psychologische kennis zich verspreid. Duizenden psychologen werken wereldwijd aan het uitbouwen van inzichten en het opdoen van praktische wijsheid. Maar de keuzes van de zelfhulp zijn zo selectief en soms zo achterhaald, dat je eigenlijk moet stellen dat het vakgebied van de psychologie het grote publiek tekort doet. Auto’s met de techniek van vijftig jaar geleden zijn onverkoopbaar, omdat mensen het beste en het nieuwste willen. Zou dat ook niet moeten gelden voor psychologisch advies?