'Zelfbeeld Nederland staat uitbannen discriminatie in de weg'

Een probleem bij het bestrijden van racisme in Nederland is de hardnekkige opvatting onder groepen witte inwoners dat racisme in deze samenleving niet voorkomt. Ook al zijn er talloze bewijzen van het tegendeel, zoals overtuigende rapporten over discriminatie op de woningmarkt.

Dat stelt E. Tendayi Achiume, speciaal rapporteur van de Verenigde Naties op het gebied van racisme, discriminatie en xenofobie, die de staat van de problemen in verschillende landen onderzoekt. Deze week brengt ze een rapport uit over Nederland en gaf een interview aan het AD :

Achiume, hoogleraar recht aan de universiteit van Californië, werd bij de gesprekken die ze hield ook geconfronteerd met het vigerende racisme. Een vrij hoge ambtenaar hield haar over een niet nader gespecificeerde bevolkingsgroep voor ‘deze mensen zijn crimineel door waar ze vandaan komen, dit is hun cultuur’. Om er snel aan toe te voegen dat hij ‘geen racist is’, terwijl hij net een racistische opmerking maakte. “Je moet mensen beoordelen op gedrag, en niet op wie ze zijn. Denken dat je criminaliteit kunt zien op iemands huid, dat is racisme op een heel fundamenteel niveau,” legt de VN rapporteur uit, die benadrukt dat ze ook andere ambtenaren sprak die ‘geweldig waren’ en zich duidelijk afkeerden van racisme.

De VN-rapporteur stelt daarom dat in het onderwijs meer aandacht besteed moet worden aan de koloniale tijd, de slavernij en over hoe de ideeën die in die tijd werden verkondigd nog steeds doorwerken in de huidige samenleving. Ze noemt als voorbeeld etnisch profileren door de politie waarbij huidskleur en afkomst de enige reden zijn voor verdenking.

De Zambiaanse Achiume heeft ook kritiek op het boerkaverbod dat islamitische vrouwen treft. Het verbod maakt die groep juist kwetsbaarder voor discriminatie, stelt ze.

Ze hoopt dat de landelijke overheid meer leiderschap gaat tonen en is positief over het voortschrijdend inzicht van premier Rutte die afgelopen juni voor het eerst erkende dat Nederland een racismeprobleem heeft. Ook is ze blij dat de publieke omroep NTR met het Sinterklaasjournaal eindelijk afscheid heeft genomen van de op racistische denkbeelden gebaseerde Zwarte Piet. Ze is wel verbaasd over de lage straffen voor de bedreigers van antiracisme-activisten, evenals die voor andere vormen van racisme.

Tegelijk constateert ze dat er een heel grote groep Nederlanders is die protesteert tegen racisme en discriminatie. “Er is een heel levendige gemeenschap van mensen die zich hard maken voor antiracisme, dat geeft me hoop. Op het niveau van gemeenten staat men er meer voor open om na te denken over hoe je de Nederlandse cultuur op een inclusievere, eerlijkere manier vertegenwoordigt. En het is positief dat ik dit bezoek mocht doen – er zijn landen die dat niet eens toelaten.”

foto: UN Photo / Violaine Martin