Zangeres en verzetsheldin Josephine Baker bijgezet in Panthéon Parijs

De legendarische zangeres, danseres, burgerrechtenactiviste en verzetsheldin Josephine Baker (1906 – 1975) is bijgezet in het Panthéon in Parijs, tussen andere grootheden als Voltaire, Victor Hugo en Marie Curie. De Amerikaanse Baker is daarmee de eerste zwarte vrouw die deze eer krijgt toebedeeld. De bijzetting is symbolisch, het graf van Baker in Monaco blijft op verzoek van haar nabestaanden ongeschonden.

Tijdens de uitgebreide ceremonie op dinsdag – geleid door de Franse president Emmanuel Macron – werd uitgebreid stilgestaan bij Baker als verzetsstrijder, activist en antifascist die de gesegregeerde Verenigde Staten van de jaren 1920 verruilde voor het Parijse toneel. Tijdens de ceremonie droegen leden van de Franse luchtmacht een kist met daarin aarde uit vier plaatsen waar Baker woonde: de Amerikaanse stad St. Louis, waar ze werd geboren; Parijs, waar ze met haar optredens een bom legde onder de heersende raciale en seksuele stereotypen; het Château des Milandes, in haar woonplaats Castelnaud-la-Chapelle; en Monaco, haar laatste thuis.

Macron roemde tijdens zijn toespraak Baker die ‘elke keer aan de goede kant van de geschiedenis’ stond. Daarbij maakte ze ‘de juiste keuzes en onderscheidde altijd licht van duisternis’. Macron vertelde over het racistische geweld tijdens Bakers jeugd in Missouri, toen ze als jong kind voor rijke witte gezinnen moest werken en werd mishandeld. Baker vertrok uit de VS en vond haar thuis in Frankrijk, waar ze in de Tweede Wereldoorlog een aanbod om als spion voor het verzet te werken aannam. Dat deed ze volstrekt onbaatzuchtig, aldus Macron, die ook zei: ‘Niemand was meer Frans dan zij.’

Baker was in 1963 aanwezig in de Verenigde Staten bij de Mars op Washington waar Martin Luther King zijn I have a dream-toespraak hield. Zelf sprak Baker ook en zei daar onder meer ‘in koninklijke paleizen en bij presidenten thuis’ geweest te zijn: ‘Maar ik kan in Amerika nog geen café binnenlopen om een kop koffie te bestellen. Dat maakt me woedend. En als ik woedend ben, doe ik mijn mond open, dat weten jullie. Dan zal de hele wereld het horen.’

Het was een zoon van Baker die een petitie startte om haar in het Panthéon te krijgen, een beslissing die uiteindelijk door de Franse president wordt genomen. In augustus hakte Macron de knoop door, 46 jaar na Bakers dood. In het tv-programma M legde Frankrijk-correspondent Stefan de Vries uit waarom het zo lang heeft geduurd en wat het anno 2021 betekent: