Consultant wordt Eurocommissaris
Zaïre Krieger gaat gedicht Amanda Gorman vertalen
Reacties (40)
Misschien moet je het helemaal niet vertalen. Als je het in het Engels niet snapt, dan snap je het in het Nederlands waarschijnlijk ook niet.
'Als je het in het Engels niet snapt' Bij een gedicht gaat het om wel wat meer dan 'snappen', dat is meer iets voor gebruiksaanwijzingen. Het Engels van de gemiddelde Nederlander is veel te belabberd om een echt goede vertaling van zo'n gedicht te maken.
Mijn jongste dochtertje zit in een kleuterklasje waar de diversiteit aardig hoog is. De kinderen spelen moeiteloos en zonder terughoudendheid met elkaar, zonder te letten op gender of huidskleur. Ik merk aan mijn dochtertje dat ze niet eens 'ziet' dat het jongetje waar ze mee speelde een bruine huidskleur heeft. Het speelt geen rol voor haar. Ik weet nu al dat de komende jaren het verschil in gender gaat opspelen. Jongens worden stom. Het is niet anders. Het hoort bij de leeftijd en het gaat vanzelf weer over. Tegelijk hoop ik dat ik haar weg kan houden van media waar verschillen tussen huidskleuren of culturen benadrukt worden. Ik hoop dat ze nooit mee maakt dat ze ineens niet goed genoeg meer is omwille van haar huidskleur, afkomst of gender. Ik hoop dat de groep waarin ze opgroeit niet ineens zelfbewust word van hun cultuur of afkomst en daar dan mee weg lopen als een soort van geïnverteerd nationalisme en daarmee anderen buiten sluiten. In die kleuterklas word er daadwerkelijk vooruitgang geboekt op het gebied van gendergelijkheid en anti-racisme. In de echte buitenwereld wordt er echter een nieuwe vorm van racisme uitgebroed. Buitensluiting van anderen, verstopt onder lagen van lege termen zoals diversiteit, inclusiviteit en cultural appropriation. Een groep die denkt dat ze er recht op hebben en een groep die wegkijkt vanwege een historisch schuldgevoel.
"Ik hoop dat ze nooit mee maakt dat ze ineens niet goed genoeg meer is omwille van haar huidskleur, afkomst of gender." Dat hoop ik ook niet, want dan zou ze de ervaringen meemaken die veel zwarte burgers de afgelopen decennia bijna dagelijks hebben meegemaakt. En dat gun je niemand.
Behoort spoken word tot kunst? Is het poëzie? Denk je na over een tekst? Van Simon Vestdijk werd gezegd dat hij sneller kon schrijven dan God kon lezen. Kan Krieger sneller spreken dan God kan verstaan? Is Krieger aan Vestdijk gelijk? * Simon Vestdijk (1998 - 1971) was een schrijver. dichter die vele laureaten ontving voor zijn omvangrijke werk, maar heden nauwelijks meer wordt gekend. *
'Behoort spoken word tot kunst? Is het poëzie? Denk je na over een tekst?' Wat denk je zelf? Ooit overwogen je eens serieus te verdienen ipv te doen alsof?
En uiteindelijk koopt geen hond het. En nogmaals; als je je verbonden voelt met iemand vanwege huidskleur, dan moet je stoppen met belachelijk doen. Een donker persoon in Chicago heeft een compleet ander leven dan een donker persoon in Mississippi of in Arnhem.
Wat een aanfluiting. Trump is alweer bijna terug, de wereld is verder gegaan en hier lopen ze nog te bakkeleien over een middelmatig stukje tekst? Diggie Dex had het ook kunnen doen hoor. Of Brainpower. Of Huub van de Lubbe. Of Def P. Of die langhaar van Marco Borsato. Of zo een paar honderd volkomen willekeurige andere voorbijgangers.
Voordrachtkunstenaar, zou ik zeggen. Dat 'spoken word artist' zal ik me niet toe-eigenen, dat is niet fraai, cultureel en anderszins. Johnny the self-kicker, kan ook niet meer, hoe goed ook, of hoe bezopen. Een Caesar kan alleen nog maar door dode Italianen worden vertolkt, voor een crimineel heb je bajesklanten nodig; je kunt niet schipperen. Wie iets in het Nederlands mag vertalen, moet minstens drie generaties lang ondergedompeld zijn in die taal. Wie iets uit het Amerikaans wil vertalen, moet daar minstens 100 jaar hebben gewoond. Je kunt je cake niet opeten en bewaren. In het befaamde essay 'Hoe is het om een vleermuis te zijn' betoogt Nagel dat je dat niet kunt weten. Hetzelfde geldt voor elke ander - dier of mens, de subjectiviteit staat in de weg. We moeten radicaler zijn, denk ik: dus volhouden dat dat zelfs voor jezelf geldt; het 'Ken uzelf' dat op de tempel van Apollo in Delphi stond, luidt een gevaarlijke doctrine in. Dus om met mijn favoriete filosoof - de Oostenrijker Feyerabend - te spreken: anything goes; - tegen de methode. tegen de dictatuur, en zeker ook tegen die van de nieuwe 'wakkeren' (laat ons niet voor de zoveelste keer in dezelfde val trappen).
Ironisch dat niet anders dan racisme een zeer geschikte vertaalster als Rijneveld uitgesloten heeft.
Waarom moet hier nu weer zo over gezeurd worden? Laat die Zaïre Krieger gewoon eens proberen om er wat van te maken. Lukt het niet, dan kunnen we altijd nog kritiek leveren. Ik heb zelf ervaring als vertaler, dus ik weet hoe moeilijk het is. En ik weet ook dat je het in de ogen van sommigen nooit goed doet.
In beginsel ben ik hier blij om. Niet alleen omdat Zaïre een spoken word artiest is. Maar ook omdat spoken word vooral een zwarte cultuuruiting is. Een ideale combinatie dus, lijkt mij. In de NRC las ik echter een voorbeeld van een vertaling, waar de dichteres zelf tevreden over was, maar ik eigenlijk niet: "De voordrachttechniek van Gorman moet ook werken in het Nederlands. Een voorbeeld uit The Hill We Climb is: Justice isn’t what just is. Dat zou je letterlijk vertalen met iets als ‘Gerechtigheid is niet altijd hoe het is’, maar om in het ritme en de alliteraties te blijven is het nu ‘Wat normaal echt feit is, niet altijd gerechtigheid is’." De precieze context van dit cryptische zinnetje ken ik niet. Maar het is een mooi, kort en krachtig zinnetje, 'Justice isn't what just is', dat mijns inziens een even 'mooie', korte en krachtige vertaling verdient, bijv.: 'Rechtspraak is niet wat recht is'. De vertaling van Zaïre vind ik raar. Maar goed, ik ben geen spoken word artiest, dus Krieger krijgt van mij het voordeel van de twijfel. En overigens pleitte ik ook in maart al voor het verlenen van de vertaalopdracht aan een zwarte vertaalster.
'in maart al' = 'in januari al' (het waren niet de Nederlandse verkiezingen, maar het was de Amerikaanse inauguratie ????)
@Eric Minnens. 'Wat normaal echt feit is, niet altijd gerechtigheid is" Ik las dat ook in NRC en vond dat ook een rare zin. Maar ik denk we het pas kunnen beoordelen in de context van de gehele vertaling. Wat je in dit zinnetje wel meteen ziet is hetgeen Zaïre zegt: ze wil het ook kunnen voordragen. Duidelijk is dat ze haar vertaling ook aan dat criterium wil laten voldoen, en daarmee maakt ze het zichzelf zeker niet makkelijk. Het zal daardoor waarschijnlijk een wat vrijere vertaling worden, met te verwachten kritiek als gevolg. Maar wel goed dat ze het aandurft. Overigens lijkt me jouw vertaling zeker niet correct. "Justice" zal hier de betekenis hebben van gerechtigheid of rechtvaardigheid, en niet de betekenis van rechtspraak. Hoe dan ook, ik ben blij dat de uitgever voor Zaïre Krieger heeft gekozen.
@JohnVKR Justice isn't what just is. - - > Rechtspraak is niet wat recht is. Het metrum is in elk geval hetzelfde. En twee keer 'just' wordt twee keer 'recht'. Plus, deze vertaling komt dichter in de buurt dan Zaïre's vertaling. Hoewel rechtspraak net iets anders is dan gerechtigheid. Maar in vertalingen moet je vaak schipperen. Misschien zou ook nog kunnen: Justitie is niet wat juist is. Of: Justitie is wat niet juist is. Je kunt hier eindeloos over emmeren. Doe ik graag trouwens. Zonder per se gelijk te willen krijgen hoor. Voor jouw standpunt (vasthouden aan het vertalen van justice in gerechtigheid) valt ook wat te zeggen.
Hoi Eric Minnens. "Maar ook omdat spoken word vooral een zwarte cultuuruiting is." Dat is natuurlijk absoluut niet waar. Het gesproken woord in dichtkunst is bij alle volkeren ontstaan voordat men aan schrijven begon. Het Rolandslied bijvoorbeeld, werd van mond op mond doorgegeven.
@Harba Lorifa "spoken word" Eeuwenoud ja. Maar het is tegenwoordig vooral een heel specifieke cultuuruiting van minderheden die hun identiteit willen beleven. Een soort integraal pakket van klank, ritme, gebaren met vooral een politieke boodschap. Je doet het tekort als je er alle gesproken poëzie onder wilt laten vallen. https://www.trouw.nl/nieuws/spoken-word-dat-is-bam-in-your-face~b7558b7d/
Ik zou niet meer aan beginnen. De mensen in Nederland begrijpen niet wat donker zijn in een blanke wereld betekent. Mijn vader zei pas: "Donker zijn in een blank land is aangekeken worden als je toevallig bij een detectie poortje van een winkel staat dat afgaat, een slimme blanke dief maakt daar dankbaar gebruik van." Voor blanke mensen is dat niet te begrijpen. Als je eigenwaarde hebt, je tijd in studie hebt gestoken, je nek uitsteekt als je denkt kansen te zien is dat vernederend. Puur omdat je een donkere huid hebt als uitschot te worden bekeken. Ik vind criminelen tenminste uitschot. Rechtvaardig dit maar weer Michel of Willem. Het zal ongetwijfeld zoiets zijn als "mijn vader was boerenknecht...... " of " gezien de misdaadstatisteiken........ (waarin economische positie natuurlijk nooit wordt bekeken.) Men kan de trots, de JA van donkere mensen bij een gedicht als van Gorman niet begrijpen. Het is geen toneelstuk, geen mooie woorden. Het is onze realiteit, die voor mij vast staat aan een huidskleur. Daarmee zeg ik niet dat een blanke dat niet kan of mag. Ik zeg dat het een stuk van mij is dat daar wordt verteld waarvan ik betwijfel of een blanke dat gevoel kent. Ik verbaas mij vaak met blanke mensen in Afrika die de gebaande paden verlaten en ineens inzien wat huidskleur oproept. In Europa is men een stuk verder op dat gebied maar dat wil niet zeggen dat ik hiermee genoegen neem. Ik ben een mens, meer als een huidskleur, zolang ik niet zo behandeld word is dit gedicht wat mij betreft in donkere handen beter op zijn plaats.
@satya “De mensen in Nederland begrijpen niet wat donker zijn in een blanke wereld betekent.” Dat is toch precies de reden waarom MLR deze opdracht niet mocht doen? Maar zoals jij het verwoord stel je vraagtekens bij een kwaliteit aspect van een potentiële vertaling door MLR. Maar de kritiek was destijds dat (gevolgen voor) kwaliteit van de vertaling geen rol speelde in de ophef. De ophef ging enkel en alleen over het feit dat MLR blank was. Men had eigenlijk MLR een vertaling moeten laten maken en deze Krieger. Ik ben benieuwd of u, en anderen, zou kunnen vertellen welke vertaling van wie was. Ik denk zomaar dat het helemaal niets uitmaakt welke huidskleur men heeft om te komen tot een goede vertaling. Volgens mij is het een vak en is kennis van beide talen en taalgevoel veel belangrijker.
Ik ben ook een mens. Meer dan een man met baard en lang haar. Meer dan een leren jas. Meer dan een ouwe fiets en een leger pukkel. Denk je echt dat alleen huidskleur dat soort vooringenomenheid teweeg brengt? Dat deze fenomenen uniek zijn alleen vanwege een bepaalde hoeveelheid huidpigment? "Blanke" mensen begrijpen dit maar al te goed.
Brrr, ik weet niet waar jij woont in Nederland, maar daar zou ik niet willen wonen. Wij wonen dan wel in het oosten in een dorpje, maar nog mijn vrouw nog mijn kinderen hebben absoluut niet ervaren wat jij ervaart of wat je vader heeft ervaren. Overigens is er een enorm verschil tussen hetgeen Afro-Amerikanen meemaken en Euro-Afrikanen (om het maar even zo te noemen) en dat is voor de Euro-Afrikanen maar goed ook. Verder beoordeel jij Willem of Michel omdat hun voorouders boerenknecht zouden zijn geweest, maar wat nu als dit slaven waren van Ottomanen die na generaties bevrijd zijn geworden en eenmaal terug in Nederland aan hun lot zijn overgelaten waardoor zij als arme misschien wel criminelen (om een brood te stelen) maar 1 van de Kolonien van weldadigheid zijn gedeporteerd omdat men het aanzicht hiervan in de grote westerse steden niet wilden hebben en daar te werk zijn gesteld? Wat nu als jij van een rijke koopman afstamt uit Afrika die misschien wel op de 1 of andere manier de voorouders van Willem en Michel in zijn handen heeft gehad en daar winst op heeft gemaakt? Zou jij willen dat jij daarop beoordeeld zou worden? Dit terwijl die kans ook best wel reeel is. Nu is dit hypotetisch en best wel onaardig, maar over het algemeen gezien vind ik jouw stukjes ook wel onaardig. Ik denk ook niet dat dit constructief is in een discussie om continue te blijven aankaarten hoe makkelijk anderen het hebben en hoe moeilijk je hetzelf hebt omwille van je huidskleur. Ik heb het idd makkelijk. Niet om mijzelf of om wat mijn voorouders hebben gepresteerd of om mijn huidskleur. Ik heb het makkelijk omdat mijn vrouw gewoon heel veel geld verdient waardoor ik de kans heb gehad om ondanks mijn handicap als ZZPer ook opleidingen te volgen en leuk geld te verdienen. Ik zou overigens beledigd zijn als mensen zouden zeggen dat zij haar positie verdient heeft omwille van haar huidskleur (zwart) en niet omdat ze (buiten)gewoon slim en goed is.
@Satya "Men kan de trots, de JA van donkere mensen bij een gedicht als van Gorman niet begrijpen. Het is geen toneelstuk, geen mooie woorden. Het is onze realiteit, die voor mij vast staat aan een huidskleur." Mooi gezegd Satya. Als wit persoon voel ik dit, voor zover mogelijk, met je mee. Alsof ikzelf donker was. Mijn makke is dan weer dat ik soms naar de andere kant overdrijf, door donkere mensen vóór te laten gaan. Is ook niet goed, ik weet het, ik zeg ook: soms. (????) Maar goed, zolang er racisme bestaat, en dat is helaas voorlopig niet weg, steun ik BLM en We shall overcome. MLK leeft nog.
@Satya, Je stelt: 'De mensen in Nederland begrijpen niet wat donker zijn in een blanke wereld betekent.' Onzinnig natuurlijk, een stelling waarmee je compleet gevoelloos en onterecht miljoenen mensen wegzet. Waarom eigenlijk? Wat denk je daarmee te winnen? Je luistert niet. En dan verdien je het ook niet dat er naar je geluisterd wordt. Begin eens bij het begin: 'De mensen begrijpen niet wat zijn in een wereld betekent.'
Jozias Ik schrijf duidelijk dat ik niet denk dat een blanke dit niet kan. Ik heb geprobeerd aan te geven dat er een gevoelskwestie bij komt kijken. "Denk je echt dat alleen huidskleur dat soort vooringenomenheid teweeg brengt? Dat deze fenomenen uniek zijn alleen vanwege een bepaalde hoeveelheid huidpigment?" Ik denk niet dat het een blanke eigen is. Vandaar dat ik Afrika aanhaal, waar blanke mensen slachtoffer kunnen worden van racisme of vooringenomenheid. Bv alle blanken zijn rijk. Freddy Ik woon in het Noorden. In de buurt van een stad waar een winkelmanager een poosje terug in het nieuws was om racistische vooroordelen. Eigenlijk moet ik dus mijn bek houden over racisme, in Amerika is het erger. Dat is wat je zegt. Ga dat maar aan je vrouw vertellen, ik ga niet in mee. Eric Mijn fout was dat ik niet schreef veel blanken. Ik weet erg goed dat er genoeg zijn die anders zijn zoals jij.
Satya Iedereen die bij een detectiepoortje staat dat afgaat wordt aangekeken, ook ik. Ik ben toch echt blank. Wie is hier nu vooringenomen?
@Satya Blank of wit maakt mij niet uit. Ik gebruik ze door elkaar. Net als zwart of donker.
@Satya O wacht, jij bedoelt 'veel blanken' ipv 'blanken'. Dus niet 'alle' blanken... Nou ja, het zijn er in ieder geval 'te veel', die niet zijn zoals ik, haha! Kijk maar naar de andere reacties.
Minoes en tuin Zullen we een test doen? Lopen we samen de winkel uit en heb jij wat in je tas. Ik betaal je boete of product wel. Kijken we wie er wordt aangesproken. Overigens bedoel ik nu niet te zeggen dat jij een racist bent, ik weet dat je dat niet bent.
De gebruikelijke non-argumenten en bagatellisering van het racismeprobleem. Sommigen - velen in NL - blijven maar doen of er een gelijk speelveld is. Dat is gewoon niet zo; hoe goed je bedoelingen ook zijn, ook jij bent behept met vooroordelen die gekleurde mensen vaker en harder raken dan anderen. Zo lang dat zo is - en dat geldt ook voor vrouwen en andere minderheidsgroepen trouwens - is het een goede zaak dat er actie wordt gevoerd, harde kritiek klinkt en indien nodig positieve discriminatie wordt toegepast. Pas als diversiteit écht de normaalste zaak van de wereld is kunnen we praten over gelijke behandeling en kleurenblindheid
@Karingin Positieve discrimatie betekent dat iemand zijn positie niet krijgt vanwege zijn kwaliteiten maar vanwege een ander kenmerk zoals huidskleur, gender of religie. Maar blijkbaar kan het soms niet anders, de wereld is nu eenmaal niet volmaakt. Als er een prijs voor wokeness bestond, zou jij grote kans maken om die te winnen en in dat geval is er geen sprake van positieve discriminatie.
Satya Ik kan enkel over mijn eigen ervaringen spreken. Je schaamt je rot dat weet ik wel. Dit terwijl je niets verkeerd hebt gedaan. Soms hebben ze gewoon de rekken met kleding te dichtbij gezet en loop je met wat kleding over je arm nog naar iets te zoeken waardoor je in het deterctieveld komt en dat ding afgaat, schieten van alle kanten mensen tevoorschijn die je willen controleren. Of ze hebben zelf vergeten een plaatje eraf te halen en je gaat de winkel uit. Als het enkel is wanneer je er rondloopt kan ik je begrijpen, heb het zelf nooit meegemaakt weleens gehoord. Mensen werden dan beschuldigd zich 'verdacht' te gedragen. Dat was in een tijd dat er in die drogisterij veel gestolen werd. Mijn dochter werkte een tijdje 's zaterdags in een winkel en dan was het iedere keer tas omdraaien voor je naar huis ging. Ze heeft dat niet lang gedaan, je begrijpt waarom.
Wat Han zegt, "Voor de inauguratie van een president als Biden was het allemaal precies goed, de wereldliteratuur schiet er weinig mee op." https://joop.bnnvara.nl/opinies/amanda-gorman-niet-de-huidskleur-maar-de-kwaliteit-van-haar-vertalers-doet-er-toe
“Voor de inauguratie van een president als Biden was het allemaal precies goed, de wereldliteratuur schiet er weinig mee op.” Daar was ik het aanvankelijk mee eens maar daar ben ik op teruggekomen. Het zit beter in elkaar dan ik aanvankelijk dacht, het heeft meer lagen dan ik zag, maar is voor een witte man als ik wel lastig invoelbaar.
Lablablabou; voordat je naar Freud gaat, was ik even benieuwd of je het verband al ziet tussen giro555 en COVID? Je vroeg om dat verband, en ik help je graag. Je zei ook dat kz wel vond die een bijstandsmoeder aangepakt kon worden vanwege ontvangst van boodschappen. Waar staat die comment van kz? https://joop.bnnvara.nl/nieuws/bijstand-gekort-omdat-moeder-boodschappen-schonk
Geweldig, eindelijk de juiste donkere vrouw op de juiste plaats.
Nu ben ik benieuwd, zijn er dan ook 'witte' culturele uitingen waar iemand met meer pigment van af zou moeten blijven?
Logische keuze, gelet op al haar eerdere vertalingen. Overigens gold dat ook voor MLR.