Yeşilgöz verliest de greep, VVD valt door de mand en Nederland betaalt de prijs

Vandaag gaat informateur Buma verder met zijn potje Mens Erger Je Nieten in het gebouw van de Tweede Kamer. Wie de Haagse werkelijkheid nog probeert te volgen, ziet een politiek schouwspel dat zich steeds moeilijker laat verklaren. Aan de oppervlakte lijkt het te gaan om blokkades, strategie en formatiepoker maar daaronder ligt iets fundamentelers: een VVD die niet alleen twee verkiezingen en 12 zetels verloor, maar ook het vermogen om te regeren — zelfs wanneer de opdracht niet meer is dan “op de winkel passen”.

Een partij die zichzelf nog steeds overschat
Dilan Yeşilgöz klampt zich vast aan een blokkade van GroenLinks-PvdA en kiest er bewust voor om uitsluitend met JA21 in zee te willen. Dat is geen tactische stuiptrekking, maar een berekende poging om het eigen imago te redden. De VVD wil koste wat kost voorkomen dat zij opnieuw de meest rechtse partij in een coalitie wordt. Door JA21 binnen te trekken, hopen de liberalen zichzelf te positioneren als een gematigd midden — een façade die vooral intern nog verkoopt.

Daarmee denkt Yeşilgöz een dubbele slag te slaan: extreemrechts neutraliseren én tegelijk de progressieve koers van D66 kaltstellen. In die analyse is het logisch dat zij een nieuw document eist. De plannen van Jetten en Bontenbal worden door haar zo neergezet als strafwerk dat niet netjes genoeg is ingeleverd. De toon is paternalistisch, alsof zij de juf is die bepaalt welke leerling de opdracht opnieuw mag doen.

Maar wie beter kijkt, ziet een andere realiteit: Yeşilgöz gedraagt zich als een kleuterjuf die de controle kwijt is over een klas die allang niet meer luistert.

Het leiderschapsvacuüm dat alles lamlegt
En dat gebrek aan grip beperkt zich niet tot de formatie. Ook het demissionaire kabinet laat zien hoe diep de problemen bij de VVD werkelijk zitten. Sinds het vertrek van de NSC-bewindslieden zijn vrijwel alle posten in dit rompkabinet ingevuld door BBB- en VVD-ministers. Een eenvoudig takenpakket, zou je denken: geen nieuw beleid, slechts beheer, stabiliteit, probleembeheersing.

Maar zelfs dát lukt niet.

We zien geen verstandige besluiten, geen duurzame oplossingen, geen bestuurlijke daadkracht. Dossiers blijven liggen, knopen worden niet doorgehakt, urgente crises worden vooruitgeschoven alsof Nederland in een winterslaap verkeert en zich de luxe van niets doen kan permitteren.

De enige VVD-bewindspersoon die niet in deze bestuurlijke mist verdwijnt, is Sophie Hermans. Zij is de uitzondering die bevestigt hoe mager de rest presteert. En wellicht niet de capaciteiten heeft voor deze zware posten. Het totale VVD team in Kamer en kabinet is zo goed als hun leider — en daar gaat het mis.

Schoof is geen leider, maar Yeşilgöz miste haar eigen staatsmanschapstest
Dick Schoof is een fatsoenlijke ambtenaar, maar geen premierstype. Dat zag heel politiek Den Haag vanaf dag één. Zijn kracht ligt in uitvoering, niet in richting geven. En dat hoeft geen probleem te zijn — als de politieke leider van de grootste regeringsfractie herkent wat het land nodig heeft. Maar Yeşilgöz liet precies dát na.

Toen het PVV-smaldeel opstapte en de coalitie instortte, kreeg zij een unieke kans die in de parlementaire geschiedenis gelijk kan worden gesteld aan een premiersbonus: de gelegenheid om als grootste fractie verantwoordelijkheid te tonen, stabiliteit te bieden en leiderschap uit te stralen op een moment van crisis. Het was hét moment waarop zij boven zichzelf had kunnen uitstijgen. Ze verkwanselde het volledig.

In plaats van verbindend leiderschap koos ze voor blokkades. In plaats van verantwoordelijkheid, voor eisen. In plaats van stabiliteit, voor politieke spelletjes. En in plaats van vertrouwen uitstralen, werd ze symbool voor het tegenovergestelde: onzekerheid verhuld als hardheid.

Het resultaat: een VVD die geen richting geeft, geen stabiliteit biedt en Nederland op slot zet
De partij die jarenlang het bestuur claimde te belichamen, valt nu door de mand met precies datgene waar ze altijd mee schermde: regeren. Niet omdat de omstandigheden moeilijk zijn, niet omdat de oppositie dwarszit, maar omdat de politieke leiding zichzelf overschat en het eigen verlies weigert te erkennen.

Het is een VVD die nog praat alsof ze de grootste is, handelt alsof ze het centrum belichaamt en eisen stelt alsof ze het mandaat heeft om de lijnen uit te zetten. Maar de kiezer heeft iets anders gezegd. Twee keer. Yeşilgöz is geen juf met een klas die braaf wacht op instructies. Ze staat midden in een rumoerige zaal waarin niemand haar nog als autoriteit ziet — en waarin elk bevel dat ze geeft vooral aantoont hoe weinig grip ze werkelijk heeft.

En ondertussen staat Nederland stil
Geen regering.
Geen visie.
Geen oplossingen.
En een VVD die nog steeds niet doorheeft dat de politieke werkelijkheid fundamenteel is veranderd.

De vraag is niet alleen óf Dilan Yeşilgöz de situatie verkeerd inschat. De vraag is welke (lang termijn) schade deze VVD leider Nederland mee opzadelt.