Wir haben es wél gewusst

Iedereen weet dat de geschiedenis zichzelf vroeg of laat herhaalt. Belangrijkste reden hiervoor is ons onvermogen om van het verleden te leren. Waar wij het al te graag over de zwarte bladzijden van een ander hebben, vermijden wij angstvallig de onze.

Door onze eigen zwarte bladzijden als het koloniaal- en slavernijverleden, onze rol in die Endlösung, Indonesië en Srebinica onvoldoende aandacht te geven is er een collectieve onwetendheid en arrogantie ontstaan. Een arrogantie waarmee wij onszelf moreel superieur achten ten opzichte van de ander en wij collectief blind zijn geworden voor gevaarlijke ontwikkelingen vandaag de dag. De Spaanse schrijver, dichter en filosoof George Santayana vatte het heel mooi samen in een enkel aforisme: “Zij, die het verleden niet kunnen herinneren zijn veroordeeld deze te herhalen.”

Die Endlösung Tussen 1933 en 1938 nam Nederland 15.000 Joodse vluchtelingen op. Echter een maand na de Kristallnacht (1938) ging de Nederlandse grens met Duitsland dicht voor hen. Het was genoeg. Vol was vol. De belangrijkste argumenten voor het beleid van onze toenmalige regering waren nagenoeg hetzelfde als de argumenten in Nederland anno 2016 om vluchtelingen te weren. Denk aan argumenten als de hoge werkloosheid in Nederland en de ‘beperkte’ ruimte voor ons eigen bevolking in het kleine Nederland. Oftewel ‘Eigen volk eerst’.

Volgens telling woonden er in Nederland in 1941 rond de 140.000 Joden, waarvan tussen de 102.000 en 110.00 werden afgevoerd naar en vermoord in Duitse kampen. Slechts enkele duizenden kwamen terug. Ruim 75% van onze Joodse medeburgers werden verraden en vermoord. Na afloop van de oorlog bleek dat uit Nederland naar verhouding meer Joden te zijn afgevoerd en vermoord dan uit alle andere landen van bezet Europa. Ook het aantal Nederlandse soldaten dat deelnam aan de Duitse aanvallen was onevenredig groter dan dat van andere door de Duitsers bezette landen. Op onze verzetsstrijders na, werden wij Nederlanders zelfs geprezen door de Duitsers vanwege onze effectiviteit.

‘Wir haben es nicht gewußt’ Decennialang hebben wij onze oosterburen beschimpt vanwege hun ‘onwetende” houding rond de Holocaust met de wereldberoemde woorden ‘Wir haben es nicht gewußt’. Echter hebben wij al die onze eigen schandelijke rol in die Endlösung genegeerd en weggemoffeld. Een totaal gebrek aan zelfkritisch vermogen. Eenzelfde gebrek aan zelfkritiek die wij vandaag de dag nog steeds hebben als het gaat om andere zwarte bladzijden uit onze geschiedenis.

Toen Ies Vuijsje in 2006 zijn boek ‘Tegen beter weten in’ publiceerde, zorgde dat voor veel ophef en kritiek. In zijn boek onderzocht hij wanneer de Nederlanders, in bezet gebied en daarbuiten, van die Endlösung afwisten? En in welke mate de geschiedschrijving van historici zoals een Loe de Jong, Abel Herzberg en Jacques Presser over Nederland en de rol van Nederlanders tijdens WO 2 en die Endlösung klopt? Oftewel in welke mate is de geschiedenis vervalst door (rijks)historici?

Het antwoord was pijnlijk. In zijn boek toonde Vuijsje aan dat (rijks)historici de geschiedenis vervalst hebben om Nederland van haar schuldgevoel af te helpen. De meeste Nederlanders moesten geweten hebben wat er in de concentratiekampen gebeurde en wat de bestemming van de Joodse Nederlanders zouden zijn.

2016 Inmiddels leven wij in een tijd waarin een racist en een xenofoob als Trump de presidentsverkiezingen van de Verenigde Staten heeft gewonnen en waarin openlijke racistische uitingen van witte burgers naar etnische minderheden direct na zijn overwinning toegenomen zijn. Diezelfde toename van openlijke racisme zagen wij bijvoorbeeld ook in Engeland na Brexit. Helaas houdt het niet op bij de Verenigde Staten of Engeland. Er is een wijdverspreide toename van openlijke racisme en een opkomst van extreemrechtse en nationaalsocialistische partijen in Europa (Frankrijk, Italië, Griekenland, België, Duitsland, Engeland, Zweden, Finland, Denemarken, Zwitserland, Oostenrijk, Hongarije, Polen, Slowakije, etc.).

Deze partijen hebben een aantal dingen gemeen. Zij zijn (extreem)rechts, nationalistisch, socialistisch, xenofoob/racistisch, anti-islamitisch/vluchteling en ze spreken een groot electoraat aan die zich jarenlang miskent voelen door de traditionele partijen en die gevoed zijn met xenofobe beelden en retoriek. Ook hebben ze gemeen dat ze de traditionele partijen e beïnvloeden deze de standpunten en retoriek van de (extreem)rechtse partijen overnemen om verloren electoraat weer voor zich terug te winnen.

Moreel en populistisch verval van de politiek Als er vandaag verkiezingen zouden worden gehouden, zou de PVV de grootste partij in de Tweede Kamer worden. Miljoenen stemmen voor een antidemocratische partij met een verkiezingsprogramma waarin openlijk gepleit wordt tot het verbreken van vier artikelen van onze grondwet. Een partij met een nationaalsocialistische visie en een verkiezingsprogramma die vergelijkbaar is met het verkiezingsprogramma van de NSDAP in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog. Een partij met een partijleider die bevolkingsgroepen demoniseert (minder, minder, minder) en dehumaniseert (kopvoddentax). Een alleenheerser die geweld niet schuwt om huizen van moslims binnen te vallen om de Koran af te pakken of om moskeeën te sluiten.

Inmiddels zijn partijen als een VVD, CDA en SGP meegegaan in de (extreem)rechtse retoriek van de PVV. Een gebrek aan moreel leiderschap onder volksvertegenwoordigers en politieke partijen die nu ook voeding geven aan het gevoel van angst, onbehagen en xenofobie onder burgers. Populistisch verval om verloren PVV-electoraat naar zich toe te trekken. Een VVD met meer integriteitsschandalen dan welke andere partij dan ook, maar de mond vol heeft over de superioriteit van de Nederlandse cultuur en de ‘aanvallen’ op onze normen en waarden. Een premier die roept dat geboren en getogen Nederlanders op moeten pleuren naar hun eigen land van herkomst, een CDA die de religieuze infrastructuren van Turks Islamitische Nederlanders afbreekt en een SGP die de oproep tot islamitisch gebed verbiedt.

Ons Nederland Wij zijn een land geworden waarbij 55% van de witte Nederlanders vindt dat er te veel buitenlanders zijn en waarbij 47% het als een probleem ervaart als culturen vermengen. Een Nederland waarin 83% van de witte Nederlanders geen of weinig contact heeft met moslims en waar maar 5% openstaat voor contact met hen. Een wit Nederland dat na Engeland in Europa het meest moslimhaat predikt op Twitter.

Een Nederland met 10.000 racistische reacties op een foto van een anti-zwarte piet activist waarbij opgeroepen wordt al die banaan vretende n****# te vergassen en een kogel door hun kop te jagen. Een Nederland waarin moslima’s aangevallen, uitgescholden en bespuugd worden en waarin moskeeën vernield worden. Een Nederland waar gemeenteraden worden binnengevallen, politici bedreigd worden, asielzoekerscentra worden bekogeld en asielzoekers aangevallen worden. Een Nederland van de extreemrechtse soldaten van Odin, de schietgrage rechtsextremist uit Hoorn en de extreemrechtse jongerengroep uit Leiden. Een Nederland waar vele politici, zelfbenoemde ‘intellectuelen en opiniemakers’ massaal naar rechts zijn opgeschoven en zich verschuilen achter de vrijheid van meningsuiting.

De tijd van bagatelliseren en alles dood relativeren is voorbij. En wat doen wij? Wij bagatelliseren en nuanceren alles. Ah nee joh, het valt best mee. Ah nee joh, mensen overdrijven, niet zo zeuren en je onnodig zorgen, het zijn maar proteststemmen, niet zo zwartgallig. Voor mij is de tijd van bagatelliseren en nuanceren voorbij. Ik benoem het beestje bij haar naampje. Sommigen noemen het ultranationalisme, rechtspopulisme, rechtsnationalisme of nationaal-populisme. Ik noem het rechtsextremisme en nationaalsocialisme. Nederland heeft last van collectieve blindheid en onverschilligheid als het gaat om discriminatie en racisme. Een groot gebrek aan zelfkritisch vermogen.

En we doen geen Aboutalebje. Dus selectieve oproep aan een enkele bevolkingsgroep tot het nemen van haar verantwoordelijk. Het wordt tijd dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid neemt, want Nederland gaat de verkeerde kant op.

Politici moeten hun verantwoordelijkheid nemen en hun morele kompas terugvinden, wegblijven van het populisme en weer luisteren naar de gewone burger die zich niet gehoord of gezien voelt en zijn of haar heil zoekt bij de PVV. Kappen met elitaire ‘democratie’ en de politiek terugbrengen naar de burger. Media moeten stoppen met het onnodig problematiseren van de multiculturele samenleving en meer podium bieden aan het maatschappelijk middenveld. Kappen met die BN’ers en zelfbenoemde intellectuelen die het geluid van het gewone volk ‘vertegenwoordigen’.

De grootste verantwoordelijkheid ligt echter bij jou en bij mij. Het is tijd dat jij en ik opkomen, niet alleen voor onszelf, maar ook voor de ander. Dat we die onverschilligheid en dat egoïsme waarmee we door het leven gaan laten varen. Dat jij mij aanspreekt op het moment dat ik haat zaai of discrimineer. Dat we schouder aan schouder staan om op te komen tegen de misstanden in de zorg, binnen het onderwijs, op de arbeidsmarkt, in de politiek. Dat we met zijn allen gebruik maken volgend jaar tijdens de verkiezingen van ons stemrecht.

Wat er in de toekomst gaat gebeuren weet ik niet. Echter, maak ik mij grote zorgen. Ik blijf maar denken aan de wijze woorden van George Santayana: “Zij, die het verleden niet kunnen herinneren zijn veroordeeld deze te herhalen.” De huidige tijd waarin wij leven voelt voor mij steeds meer aan als de jaren ’30 voor de Tweede Wereldoorlog. Ook toen werden alle zorgen weggewuifd. Ook toen werden diegenen die aan de alarmbellen trokken beschimpt en niet serieus genomen. Tot het te laat was. Mijn grootste angst is dat we over 50 jaar terugkijken en zeggen ‘Wir haben es gewußt und wir sahen es kommen.’