Wilders staat eerder voor een mentaliteit dan voor een politiek programma

“Stuur de rekening niet naar de zieken, maar naar de Grieken,” zei Geert Wilders in het debat van afgelopen donderdagavond. Niemand besteedde er enige aandacht aan. Ondanks deze, door de grote denker Bosma, aangereikte oneliner had hij er voor spek en bonen bij gezeten. De volgende ochtend ging het gesprek niet over de PVV maar over het duel tussen Diederik Samsom en Mark Rutte.

Volgens veel waarnemers heeft Wilders de eerste schop voor zijn politieke graf in de aarde gestoken, toen hij wegliep uit de onderhandelingen in het Catshuis. Volgens mij zit het dieper. Wilders staat eerder voor een mentaliteit dan voor een politiek programma. Hij belichaamt de rancune, de hufterigheid, de brutale oppervlakkigheid die vroeger alleen maar in sommige kroegen naar buiten kwam als het naar sluitingstijd neigde, maar die de laatste twintig jaar dankzij het internet een veel breder platform heeft gekregen. Het is de stormwind van de reaguurders die door de servers jaagt.

Daar hebben u en ik zich lange tijd een beetje door laten intimideren. We dachten dat het gehuil en het gebeuk aan onze vensters blijken waren van de authentieke volkswil. Dat het meer was dan belletjetrek. En wij zijn uit de droom geholpen door niemand meer dan prof. dr. Andreas Kinneging.

In de media werd de hufterigheid van de eenentwintigste eeuw belichaamd door het gedrag en de vraagstelling van Rutger Castricum. Als hij zijn roze microfoon onder je neus hield en plotseling weer wegtrok, wist je dat je aan de beurt was om afgezeken te worden. Rutger hield zich alleen in als hij Wilders op zijn pad trof. Beiden herkenden nu eenmaal hun wezenlijke gelijksoortigheid.

Toen Kinneging boven aan zijn trap Rutger bij zijn nekvel greep en hem met ijzige beleefdheid uitlegde waarom hij zijn spel die dag niet zou spelen, toen kwam er uit de grote interviewer niet meer dan wat angstig gepiep. Hij maakte die avond de grote fout om alle beelden uit te zenden in de hoop dat het publiek zijn partij zou kiezen.

Dat viel tegen. Het publiek zag dat Castricum weinig voorstelde. Dat er achter die brutale pose helemaal niks zat. Dat hij een pestkop was die de benen nam zodra de grote broer van zijn slachtoffer om de hoek verscheen. Pas achteraf werd het duidelijk: die dag werd de betovering verbroken.

Niet de publieke opinie, maar om zo te zeggen het publieke onbewuste voelde aan dat niet alleen Rutger maar ook Wilders en al die anonieme reaguurders geen haar beter waren dan de bekende pestkoppen die op de werkvloer de sfeer verpesten en de productie schade toebrengen. Nare grappenmakers die je maar beter kunt negeren.

Het wegloopgedrag van Wilders in het Catshuis gaf alleen meer voedsel aan dat besef, waarvan het mosterdzaadje door de voortreffelijke professor Kinneging in onze harten is geplant. Negeren, laten tieren en schreeuwen, schouderophalend aan voorbijgaan, dat doen we sinds hij onwillekeurig die grens stelde en misschien – wie weet –  de geschiedenis een klein beetje veranderde.