Wil Wilders echt nieuwe verkiezingen?

De kans dat hij als winnaar uit de bus komt is klein.

Bijna geen dag gaat er voorbij of Geert Wilders roept op Twitter of elders (meestal op Twitter) dat het kabinet ogenblikkelijk moet opstappen. ‘Snel nieuwe verkiezingen.’ Zou de PVV-leider dat menen of beweert hij het alleen omdat hij weet dat zijn achterban dat van hem verwacht? Ik denk dat laatste. In de meeste peilingen staat de PVV op licht tot stevig verlies. De nieuwe verkiezingen die hij zegt te willen zou hij met zorg tegemoet moeten zien. De kans dat hij als winnaar uit de bus komt is klein.

Dat neemt niet weg dat de stembusresultaten van de PVV vaak moeilijk te voorspellen zijn. In 2010, toen de partij haar beste resultaat tot dusver boekte (24 zetels), kwam dat tamelijk onverwacht. Dat ze na haar mislukte gedoogavontuur twee jaar later 9 zetels verlies zou lijden was eveneens vrij verrassend. Daarna rukte de PVV virtueel op en leek het er even op dat ze de grootste partij zou worden. In 2015 scoorde ze in sommige polls zelfs een zeteltje of 40. Het werden er in 2017 uiteindelijk 20. Op zich is een winst van 5 zetels uiteraard niet verkeerd, maar de echte doorbraak bleef toch uit. De partij werd vijf jaar geleden met fikse achterstand op de VVD nummer 2. En die positie wist ze vorig jaar niet te handhaven. Ze zakte 3 zetels en moest haar aartsvijand D66 voor laten gaan.

Niettemin is de PVV al geruime tijd de grootste en ook de meest stabiele partij in de extreemrechtse hoek. Haar belangrijkste concurrent, Forum voor Democratie, slaagde er in maart 2021 nog niet in de helft van haar zetelaantal te halen en raakte vervolgens verder in de versukkeling. Voor JA21 en zeker de BoerBurgerBeweging zijn de vooruitzichten gunstiger, al is dat vooralsnog alleen in de peilingen het geval.

Dat de PVV redelijk constant presteert zal enerzijds komen doordat ze koersvast is. Wilders en zijn kompanen zeggen bij ieder Kamerdebat of waar dan ook met ijzeren regelmaat hetzelfde. De laatste jaren doet de partij geen enkele concessie ten opzichte van haar onwrikbare evangelie.

Maar ook het feit dat je van de PVV geen lid kunt worden (behalve Wilders dan) zal ongetwijfeld meespelen. Ruzieachtige congressen zijn daardoor uitgesloten. Van democratisch gekozen dwarsliggers heeft de partij geen last. Wilders is de absolute baas, zijn woord is wet. Hij, en hij alleen, bepaalt wie er tot de fractie kan toetreden, en dat doet hij de laatste jaren niet slecht. Tijdens de regeerperiode van Rutte II was er nog sprake van heel wat heisa, met drie zetelrovers tot gevolg. Maar sindsdien is het rustig. Zelden krijgt de PVV publiciteit die niet gericht is op haar Grote Boodschap.

Je kunt je afvragen wat de situatie zou zijn als de partij bij een volgende Kamerverkiezing wel de nummer 1 zou worden. Dat dat gebeurt ligt niet erg voor de hand, maar helemaal uit te sluiten valt het niet. 

Volgens mij zal er dan weinig veranderen. Dat Wilders in zo’n geval premier wordt lijkt mij zeer onwaarschijnlijk, behalve dan als de populistische partijen erin zouden slagen een Kamermeerderheid te behalen (trouwens: zelfs dan). Alle middenpartijen, ook VVD en CDA, sluiten samenwerking met hem immers uit. Dat dat nog verandert is in theorie mogelijk, maar zoals het er nu naar uitziet alleen in theorie.

Wilders is dus veroordeeld tot de oppositie. Mocht zijn partij ooit de grootste worden en toch geen regeringsverantwoordelijkheid krijgen, dan zal zijn gejammer niet van de lucht zijn. Maar diep in zijn hart zal hij het vermoedelijk niet zo erg vinden. Als hij ooit een kabinet leidt moet laten zien dat Nederland het onder zijn premierschap heel wat beter doet, in elk geval in de ogen van zijn achterban. Ik neem aan dat hij zelf heel goed beseft dat dat praktisch onmogelijk is.