Wijsheid en liefde kunnen niet regeren met haat als gedoogpartner

Ook na de massamoord in Noorwegen neemt Geert Wilders geen afstand van haatzaaien en het demoniseren van de Islam. Alle eerdere uitspraken laat hij overeind staan. Ook die over het deporteren van miljoenen moslims uit Europa.

Afstand nemen van Breiviks monsterlijke daden, zoals Wilders doet, is prima maar ligt erg voor de hand. Nederland zou anders domweg over Wilders heen vallen. En dat zou de bijl aan de wortel van de PVV zijn. Er is méér nodig. Uitsluitend afstand nemen komt voort uit politiek lijfsbehoud en ervaar ik als volstrekt ontoereikend omdat de dader zich mede door Wilders liet inspireren om meer dan tachtig mensen – overwegend jonge socialisten – koelbloedig te vermoorden. 

Is Geert Wilders medeplichtig aan de afgrijselijke daad van Breivik? Nee, dat gaat me te ver en is feitelijk onjuist. Is hij medeverantwoordelijk voor het maatschappelijke klimaat waarin gewelddadig extremisme in Europa een grotere voedingsbodem krijgt? Ja, het feit dat Breivik Wilders uitgebreid benoemt en citeert laat hierover geen twijfel bestaan.

Ontken ik met deze stelling het bestaansrecht van de PVV?  Nee. Anderhalf miljoen kiezers hebben op deze extreem-rechtse politieke partij gestemd. Maar de gebeurtenissen in Noorwegen zouden Wilders – als onderdeel van de politieke elite en als lid van ons nationale parlement – tot inkeer en reflectie moeten brengen.

Haatzaaien en demoniseren zijn niet onschuldig. Het zou Wilders sieren als hij over zijn eigen schaduw heen springt en dat toegeeft. De PVV kan zich dan ontwikkelen tot een rechts-nationalistische partij zoals de Vooruitgangspartij in Noorwegen. Deze partij heeft zeer rechtse standpunten maar zich nooit verlaagd tot het kwalijke niveau van de PVV. Juist dit zou daarom het moment voor Wilders moeten zijn om door de zure appel heen te bijten. Hij zou moeten terugkeren naar de tijd dat hij zich afsplitste van de VVD: uiterst rechts maar binnen de grenzen en de vertrouwde moraal van onze liberale democratie. Maar ja, een diepe knieval past niet bij zijn onverschrokken imago en electoraal succesvolle pose.

Door geen afstand te nemen van eerdere uitspraken blijft ‘haat’ het centrale thema en ‘angst’ de electorale motor. En zelfkritiek de grote blinde vlek. Hoe kunnen het CDA en de VVD zichzelf nog langer in het zadel houden door een man zonder reflectievermogen?

Zeker iemand als de jurist Piet Hein Donner zou – beter laat dan nooit – in deze nieuwe fase moeten beseffen dat de weg met de PVV nu echt doodloopt. Jarenlang genoot deze gezagsdrager veel aanzien van links tot rechts, maar die tijd lijkt nu definitief voorbij te gaan. Wordt dus wakker, klassieke christen-democraat. Want van Maxime en de VVD hoeven we dat inzicht waarschijnlijk niet als eerste te verwachten. Wijsheid en liefde kunnen niet regeren met haat als hun gedoogpartner. Lees de Psalmen van David er maar op na, meneer Donner.