Wijers moest wel sneuvelen want hij was een obstakel in het plan van ondernemers voor een rechts kabinet

Hans Wijers trok zich vrijdag plots terug als informateur nadat er privé berichten van hem werden gelekt naar NRC. In de appjes, die van voor de verkiezingen dateren, etaleert hij zijn weerzin over het gedrag van VVD-leider Yesilgöz die hij "een feeks" noemt, een oude term voor een lastige, kwade vrouw. Hij spreekt ook zijn voorkeur uit voor de vorming van een regering waar, in tegenstelling tot wat Yesilgöz wil, GroenLinks-PvdA deel van uitmaakt.

Een dag eerder kwam Wijers al onder vuur te liggen omdat hij Yesilgöz op de verkiezingsavond tijdens een besloten bijeenkomst voor leugenaar uitgemaakt zou hebben. Dat is objectief gezien een terechte kwalificatie maar hij bood er toch zijn excuses voor aan. Saillant is dat Eric Smit, de oprichter en oud-hoofdredacteur van het onderzoeksplatform Follow The Money, op LinkedIn stelt dat Wijers het nooit gezegd heeft:  “Ik kan dat weten, want ik zat naast hem op het podium. Ik was degene die vertelde dat Yesilgöz een leugenaar is en ik maakte ook duidelijk dat ik als liberaal zeer teleurgesteld ben over het zeer geringe verlies van de VVD die onder Yesilgöz de deur openzette naar de antidemocratische PVV en BBB en een illiberale koers is gaan varen.” Aanvankelijk meldde de krant dat er een video-opname was met de uitspraak, maar later schreef NRC dat het bericht gebaseerd was op getuigeverklaringen van "meerdere aanwezigen".

Wijers had wellicht geen zin het te ontkennen en dacht de zaak snel te kunnen doven met excuses. Toen doken vervolgens de appjes op. Dat hoefde ook geen halszaak te zijn maar de vraag was misschien meer ‘wat wordt het volgende?’ En dat Wijers het niet wilde afwachten.

Het deed me terugdenken aan 30 jaar geleden. Wijers was nog geen jaar minister van Economische Zaken in het eerste Paarse kabinet toen er in 1995 een enorme rel speelde rond Shell. De oliegigant wilde een verouderd boorplatform in de Atlantische Oceaan afzinken, op zo'n 250 kilometer van de Schotse kust. De milieubeweging ontplofte en met hen de publieke verontwaardiging in Europa. Er volgde een boycot waar zelfs de Duitse minister van Economische Zaken toe opriep. Toen Wijers werd gevraagd of hij zelf ook tot een boycot over zou gaan antwoordde hij dat hij er alle begrip voor had als zijn chauffeur het Shell-tankstation voortaan voorbij wilde rijden. Dat was ongekend, de minister van Economische Zaken die zich uitspreekt tegen Shell, het machtigste bedrijf in Nederland. Het stond symbool voor de andere wind die er onder Paars waaide. Shell bond na lang treuzelen in - ook dat was nog nooit vertoond - en de boycot werd gestaakt.

Een paar weken later belandde het belastingdossier van Wijers op de redactiebureau's van Nova, de voorloper van wat nu Nieuwsuur is. Er leek iets mis te zijn met de aftrekbaarheid van een leaseauto uit de tijd dat hij nog geen minister was. Uiteindelijk bleek er heel weinig aan de hand en de zaak woei over.

Een verband is nooit aangetoond maar ik dacht ‘zo werkt dat dus’. Als jij je tegen Shell uitspreekt wordt je belastingdossier gelekt. Dat gebeurt zelden. Het zijn zeer privacygevoelige gegevens. Wie het lekt loopt enorm risico, er staat sowieso gevangenisstraf op. Waarom dat dan doen als er eigenlijk niks bijzonders in staat?

Openbaarmaking is niet alleen gênant maar ook intimiderend. Zelfs als je minister bent, ben je daar dus niet tegen beschermd. Er zijn krachten die je dat zo duidelijk kunnen maken.  ‘Leuk autootje heb je, het zou toch zonde zijn als daar iets mee zou gebeuren…’ Jaren later werd Wijers overigens opgenomen in de Raad van Bestuur van de oliegigant. Shell helpt, zoals ze zelf zeggen.

De appjes werden nu gelekt uit een groep rond media-ondernemer Willem Sijthoff. NRC onthulde deze zomer dat dit figuur een groep van zakenlui uit de reclame- en mediawereld had gevormd die er voor wilden zorgen dat er na de verkiezingen een rechts kabinet komt. Om stemmen weg te halen bij GroenLinks-PvdA werd er ook flink in de kas van D66 gestort, die daarmee de duurste campagne uit de geschiedenis kon voeren. Dat was geen geheim, zo werd duidelijk uit de krant:

“Het is de bedoeling, zegt Simon Neefjes, dat de groep na de zomer geld gaat inzamelen onder bedrijven en burgers „om de politiek een handje te helpen”. Met dat geld wil de groep campagne voeren voor VVD, CDA én D66, via reclamecampagnes, advertenties, mediaoptredens en een website. Hun oogmerk is dat deze partijen een kabinet kunnen vormen zonder de PVV en GroenLinks-PvdA.”

Ja, dat laatste is dus precies de lijn van Yesilgöz. D66 won de verkiezingen. Dat deel van het plan slaagde. Maar toen schoof Jetten plots Wijers naar voren, een partijprominent die voorstander is van een coalitie met GroenLinks-PvdA. Die moest dus sneuvelen en het zou niet ophouden bij het lekken van appjes om dat voor elkaar te krijgen, kon Wijers weten.

Aan de opstelling van Yesilgöz kun je aflezen dat ze van mening is dat de VVD gewoon de baas is in dit land. Ze zou wel eens gelijk kunnen hebben.