Wij zijn allen Soldaat van Oranje

Met oudjaar gingen mijn vrouw en kinderen naar de musical Soldaat van Oranje. Zelf was ik een jaar eerder geweest met mijn broer en moeder ter gelegenheid van de 70e verjaardag van onze moeder. De musical raakte me, omdat het verzet van dit individu, deze Soldaat van Oranje, zo actueel is.

Misschien is onze huidige wereld met de macht die door de democratie in stukjes is gehakt anders dan tijdens de Tweede Wereld Oorlog en de dictatuur van het Nationaal Socialisme, waarin het verhaal van de Soldaat van Oranje zich afspeelt. En lijkt het alsof we nu vrij zijn om te doen wat we willen, maar deze vrijheid wordt keurig netjes door ons systeem ingedamd, om het maar eens met een Nederlands beeld uit te drukken. Kom je aan de grens van dit systeem, dan merk je dat we eigenlijk nog steeds bezet zijn en dat de werkelijke vrijheid van het individu helemaal niet zo groot is.

Onze bezetting zit vanbinnen

Het verschil met een uiterlijk machtssysteem, zoals IS bijvoorbeeld verkondigd, is dat de bezetting van het systeem bij ons van binnen zit. Kenmerk hiervan is bijvoorbeeld dat we nog steeds geneigd zijn de autoriteit, de macht, dat wat goed is voor ons, buiten onszelf te plaatsen. De politiek weet wat goed voor ons is, het ziekenhuis of de dokter weet wat goed voor me is, de leraar weet wat goed voor me is. Ook al hebben we de keuze op welke partij we mogen stemmen of naar welke dokter of psycholoog we gaan, het principe is hetzelfde. We leggen de deskundigheid over wat voor ons het beste is, buiten onszelf. En daarna gaan we klagen over wat men allemaal niet fout doet. 

Drie soorten macht

Afgelopen kerstvakantie las ik het boek Macht van Oscar David. Hij beschrijft 3 soorten macht. Macht 1.0, de instinctieve macht zoals IS laat zien of de serie Game of Thrones, macht 2.0, zoals onze eigen parlementaire democratie, waarbij macht 1.0 is ingeperkt door regels en wetten en ten slotte macht 3.0, de integere macht. Het boek maakt duidelijk dat macht 2.0 niet het eindstation is, het is belangrijk om een volgende stap te zetten. Anders is er een grote kans dat macht 2.0 afglijdt naar 1.0, zoals de opstelling van minister Schippers in de kwestie van de vrije artsenkeuze laat zien. Zij aanvaardt niet de democratische keuze van drie leden van de Eerste Kamer en wil zelfs bij een volgende afwijzing de democratische besluitvorming met een list omzeilen. Dat is macht 1.0. Zoals bijvoorbeeld ook in de serie House of Cards. Macht 1.0 en 2.0 zijn nog steeds gebaseerd op ons ego. Het ego dat gericht is op zelfbehoud, misschien verkocht in een mooi jasje, maar in principe komt het daar wel op neer. Je zou kunnen zeggen dat we collectief bezet zijn door ons ego in al zijn verscheidenheid.

Macht 3.0 begint niet aan de buitenkant, maar aan de binnenkant. Bij een andere basis die we alleen van binnen kunnen vinden, je zou het essentie kunnen noemen. Ieder mens heeft wel in zijn leven een ervaring van essentie, maar om dit de basis van ons leven te maken is weer een ander verhaal. Dat gaat niet zonder strijd, al is hier wel een andere oorlog voor nodig dan het simpel onthoofden van de vijand. De strijd tegen ons ego begint bij het individu en de Soldaat van Oranje kan ons hierin inspireren.

Waarom zo weinig opstand?

“ Denk je soms dat dit ons leven niet raakt of wachten we tot de storm over waait? Doen of je neus bloed is god geklaagd, we zitten te slapen, ons huis staat in brand. Als wij niets doen, wie dan? Het is nu aan jou en mij, onze enige hoop zijn wij. Als wij niets doen wie dan?”

Dit zingt de Soldaat van Oranje. Het lied doet een oproep aan ieder individu om te durven afwijken van het collectief.

Hoe komt het dat er zo weinig opstand is, bijvoorbeeld tegen het afschaffen van de vrije artsenkeuze, terwijl dit een grondrecht is? Omdat wij nog steeds op de eerste plaats loyaal zijn aan het collectief, maar onze individualiteit hieraan opofferen. Het is van wezenlijk belang dat we deze individualiteit weer terugpakken en niet uit handen geven vanuit het naïeve geloof dat anderen wel weten wat goed voor ons is. Ieder individu kan keuzes maken waarvan hij of zij voelt dat het klopt. Maar ben je dan bereid daarvoor je leven, je baan, je zekerheden op te geven? Dat kan alleen als je hebt ervaren dat de basis van deze individualiteit van binnen zit, in je essentie, die onvergankelijk is. De essentie is als een liefde waar je heel je leven op hebt gewacht.

“Ik heb nooit op een liefde met jou durven hopen. Ik heb jou een heel leven gemist. Want ik was al op weg naar jou, ik ben altijd op weg naar jou.”

Het kan niet anders dat helden als Soldaat van Oranje daar hun kracht vandaan halen. Ieder van ons is Soldaat van Oranje. Dit gaat verder dan te stemmen op een partij van je voorkeur. Stem op jezelf!! Van daaruit ontstaan verbindingen die voor iedereen goed zijn, dat is mijn overtuiging!

Beeld: Soldaat van Oranje – De Musical