Wifi is wezenlijk onderdeel van dienstverlening in moderne horeca

Zou het niet lekker zijn om in een café even helemaal tot rust te komen zonder afleidende smartphones en laptops? Een beetje te kunnen praten met degene naast je? Volgens Han van der Horst snap je dan niet waar een koffiehuis voor bedoeld is.

Adriaan Visser, de D66-wethouder in Rotterdam die over het horeca-beleid gaat, twitterde maandag dat hij het “een verademing” zou vinden als koffiehuizen hun wifi-verbinding eens uit de lucht haalden. Dan zouden er weer gesprekken kunnen opbloeien.

Ooit gold D66 als het redelijk alternatief. Tegenwoordig heeft die partij zich aangesloten bij de grote coalitie van wat zich in Den Haag aanduidt als de ‘middenpartijen’. Dat zijn helemaal geen middenpartijen maar autoritaire kongsi’s van politici die geloven in het concept van de maakbare mens. Zij laten op de samenleving maatregelen los om bij de burger bepaalde vormen van gewenst gedrag te stimuleren. Meestal zijn die contraproductief en gebaseerd op een wereldvreemde opvatting van hoe de maatschappij er op het basisniveau uitziet: denk aan de leerkrachten en de werkers in de zorg die de halve dag bezig zijn om ellenlange formulieren zo in te vullen dat het net is of zij zich aan de doorgeschoten regelgeving houden. Denk aan de officieuze demonisering van rokers, dikke mensen of hardwerkende MKB’ers die de euvele moed hebben met een snackkar voor een middelbare school te gaan staan. Denk aan de borden met gedragsregels die je vooral in de grote steden ziet en het doorgeschoten veiligheidsbeleid.

Nudging Daarnaast vragen de kongsi’s van de gevestigde politiek zich nooit af waarom dingen die zij willen veranderen, ooit zo gekomen zijn. Zij hoopten bijvoorbeeld dat het openbaar vervoer en andere nutsvoorzieningen er op vooruit zouden gaan als je ze overliet aan de vrije markt. Ooit bestond zulke marktwerking: die leidde tot hoge prijzen, veel vertraging en verbindingen die niet op elkaar aansloten. Gas, water en licht waren duur omdat de klanten in feite uitgeleverd werden aan lokale monopolisten. Daarom waren het juist liberalen die er voor zorgden dat zulke bedrijven in overheidshanden kwamen. Dan had je er via gemeenteraden, staten of Kamer tenminste een beetje grip op.

Ervaringen uit het verleden zijn in de ogen van de meeste politici echter geen leidraad voor de toekomst en zo is men gedoemd noodlottige constructies uit het verleden opnieuw in het leven te roepen. Steeds maar weer.

Vroeger was D66 een dam tegen dit soort politiek. Tegenwoordig loopt deze partij vooraan in de optocht. Je kunt dat niet alleen merken aan het stemgedrag maar ook aan de onwillekeurige opmerkingen van menig prominent. Wat dat betreft heeft de Rotterdamse wethouder Adriaan Visser het karakter van het vernieuwde D66 heel aardig getypeerd door zijn verzet tegen koffiehuizen en kroegen met wifi. Hij vindt het onjuist dat bezoekers de hele tijd naar hun beeldscherm staren in plaats van interactie aan te gaan en vrienden te maken. Dat gedrag moet ontmoedigd worden. Er bestaat een Amerikaans woord voor zulk overheidsgedrag: nudging . Dat betekent drang uitoefenen op de burger. Wie via nudging obesitas wil bestrijden, haalt bijvoorbeeld de dienbladen weg uit de kantine. Dan kun je maar één bord tegelijk meenemen. Ook de suggestie om wifi in de kroeg te ontmoedigen is een voorbeeld van nudging .

Nieuws hoort in het koffiehuis Adriaan Visser’s afkeer van wifi in het koffiehuis is gebaseerd op een volstrekte miskenning van wezen, doel en geschiedenis van dit soort inrichtingen. Zij ontstonden aan het eind van de zeventiende eeuw toen koffie om allerlei redenen in heel Europa steeds bekender werd. Het bijzondere van deze nieuwe drank was dat ze pittig smaakte terwijl je er toch niet bedwelmd van raakte. Koffie is verwant aan cocaïne. Die geeft een kick. Je blijft er helder van geest bij. Vandaar dat men in het koffiehuis van het begin af aan niet plaats nam om de barre werkelijkheid te vergeten maar juist om er nieuws te vernemen. De baas lokte klanten door het verstrekken van informatie: hij richtte een leestafel met kranten in uit binnen- en buitenland.

De Engelsman Edward Lloyd organiseerde zelfs een hele nieuwsdienst met scheepstijdingen. In zijn koffiehuis besteeg regelmatig een employé het podium om voor te lezen, waar handelsschepen zich bevonden en wat hen was overkomen: door piraten geplunderd, op een zandbank gelopen, gezonken. Dat was wezenlijke informatie voor handelslui en de voorlopers van de huidige verzekeringsmaatschappijen. Je ging naar het koffiehuis niet om te discussiëren maar om je te informeren. Een wezenlijk element van de zo geroemde Weense koffiehuizen waren de dubbele stokken waar een krant in geklemd zat. Wifi past precies in deze traditie. Het koffiehuis keert tot zijn wezenlijk karakter terug nu er een remedie is voor al dat wezenloze gelul aan toog en tafel. Vanuit de hemel kijkt Edward Lloyd naar de iPhones en ziet dat het goed is. Wifi is een wezenlijk onderdeel van de dienstverlening in de moderne horeca.

Adriaan Visser is echt een politicus van deze tijd: losgezongen van de werkelijkheid, onbekend met historische ontwikkelingen, verslaafd aan nudging . Ook gij, Brutus! Het Rotterdamse stadhuis met zijn klokkentoren en die sombere zwarte muren, waar deze Visser achter een haag van ambtenaren kantoor houdt, is dat nou geen geschikte Bastille?

Beluister dit opiniestuk hier

 

Volg Han ook op Twitter

 

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)