Politiemacht arresteert 1579 vreedzame klimaatactivisten, onder wie Carice van Houten
Wie gaat de schade vergoeden die het neoliberalisme heeft aangericht?
© cc-foto Loz Pycock
Het wordt steeds meer mensen duidelijk dat het neoliberalisme onze samenleving veel schade toebrengt. Het heeft een grote groep mensen materiële welvaart gebracht, maar nu is het blijkbaar de tijd dat de rekening van deze manier van economie bedrijven, wordt gepresenteerd. De belangrijkste vraag die we dus moeten stellen is; wie betaalt de schade die het neoliberalisme aan onze samenleving, inclusief de aarde toebrengt?
Als we kijken naar de grote crisissen van de laatste 20 jaar, te beginnen bij de bankencrisis in 2008, de klimaatcrisis, de coronacrisis, de crisis rond de gaswinning in Groningen, de huidige energiecrisis, de woningbouwcrisis, de boerencrisis, zijn dit geen losstaande incidenten. Allen hebben ze een duidelijk aanwijsbare link met het neoliberalisme en keuzes die de overheid de afgelopen decennia heeft gemaakt. Niet alleen rechts, maar ook links (Wim Kok, Wouter Bos) heeft het neoliberalisme, dat ongebreideld de ruimte geeft aan het mechanisme van de vrije markt, gefaciliteerd, ruim baan gegeven.
Neoliberalisme betekent geld en aandeelkapitalisme centraal stellen. En precies dat zal de uitkomst zijn van de huidige en de komende parlementaire enquêtes. Dat in het overheidsbeleid van de afgelopen jaren geld de drijfveer is geweest en niet het dienen van de mens, de burger, het algemeen belang, zoals dat normaal zou moeten zijn bij een democratisch gekozen regering.
Carlijn Kingma van Follow the Money brengt aan de hand van een indrukwekkende overzichtskaart de neoliberale economie in beeld. De kaart maakt zichtbaar hoe geld (maar ook arbeidskracht) van onder naar boven wordt gepompt. Aan de hand van ons belastingstelsel worden de kosten van de verschillende crisissen betaald door de burger, met name de middengroep, waar door onze neoliberale overheid de grootste belastingdruk wordt gelegd. Terwijl de 10 procent mensen die 75 procent van geld en goederen bezit, de grootste profiteurs zijn en blijven van dit economisch systeem. De kosten worden niet op de schouders van de sterksten gelegd, maar op de schouders van de zwakkeren en kwetsbaren. Dat is de neoliberale logica die gelooft in het sprookje dat als rijken maar rijker worden dat dit als vanzelf doorsijpelt naar beneden.
Het is wachten op het moment dat een meerderheid erkent dat de kern van de grote problemen die op mondiaal niveau spelen, dit op neoliberale visie gebaseerde economisch systeem is. Luister naar Pieter Derks, Tim Hofman (Pak de macht), naar de toespraken van Lilian Marijnissen, van Sylvana Simons, Partij voor de Dieren, dit zijn voor mij voorbeelden van mensen en partijen die de vinger op de zere plek leggen. Op een goede, heldere, niet mis te verstane manier.
Het is jammer en bijzonder irritant dat de partijen aan de rechterkant en dan met name FvD, enkel verwarring zaaien en vertegenwoordigers van het neoliberale systeem de kans geven om het zoeklicht te verplaatsen door extreemrechts als grootste gevaar van onze samenleving te bestempelen. Het leidt enkel af van de kern, van de oorzaak van de enorme crisis waar we als maatschappij in verkeren. Die komt niet van extreemrechts, die komt van de aan de macht zijnde politiek, die ervoor heeft gezorgd dat de democratie nog enkel dient als legitimatie voor een voor mens en natuur destructieve, neoliberale economie. Als de grote verontwaardiging over het gedrag van Baudet en Van Meijeren zich nu zou richten op het werkelijk probleem, namelijk het neoliberalisme, zou dat genoeg energie geven om de economie ten goede te veranderen. Nu wordt het systeem enkel in stand gehouden. Je zou bijna gaan geloven in een complot, waarbij FvD door politieke vertegenwoordigers van het neoliberale systeem voor dit doel is ingehuurd.
Voor een werkelijke verandering is een breed gedragen erkenning nodig dat het neoliberale experiment als mislukt kan worden beschouwd. Dat we laten zien dat we van onze fouten, onze misvattingen hebben geleerd. Als geld voor mensen gaat, materiële waarden voorrang krijgen ten koste van menselijke waarden, dan holt dit de samenleving uit. Dit gaat langzaam, stap voor stap, niet als in de vorm van een dictator die een coup pleegt.
Het neoliberalisme is binnengedrongen in verschillende leefgebieden door een vergaande privatisering. Bovendien heeft het ook de menselijke verhoudingen beïnvloed, die onpersoonlijker zijn geworden, omdat regels en procedures geld en marktgericht worden aangestuurd. Er is meer wantrouwen, meer polariteit, tussen burgers onderling en tussen burgers en politiek. Het neoliberalisme heeft onze samenleving de afgelopen decennia bezet en heeft de democratie gegijzeld, omdat de politiek niet meer de baas is, maar in de jaren '80 van de vorige eeuw de leiding uit handen heeft gegeven aan deze vorm van economie en zijn hoofdrolspelers.
We leven in de illusie dat economische groei oneindig is, maar de werkelijkheid van de vele crisissen die er nu zijn, laten zien dat er grenzen zijn. Na de erkenning van het probleem, komt de logische volgende stap; wie betaalt dan de toegebracht schade, zowel materieel, als immaterieel. In plaats van de middengroep door het neoliberale belastingstelsel te laten opdraaien voor de kosten van deze economie, is het niet meer dan logisch en rechtvaardig, dat de kosten betaald gaan worden door de groep rijken, die onevenredig hebben geprofiteerd van het neoliberale, economisch systeem.
Interessant hierbij is de claim van de zogenaamde arme landen, die honderden miljarden euro’s eisen, omdat ze lijden als gevolg van de klimaatverandering, veroorzaakt door het neoliberale beleid. Is het niet tijd dat ook wij als burgers gaan staan en ons niet langer laten gebruiken door de overheid, die ons de rekening laat betalen voor een destructief, economisch systeem?
We doen net alsof er geen andere economische vorm is dan het neoliberalisme. We doen net alsof de onbegrensde vrije markt de enige oplossing is voor alle problemen. Dat is niet zo. Er zijn vele vormen en uitgangpunten mogelijk binnen een samenleving en economie. De archeoloog en antropoloog David Graeber en David Wengrow laten dit op een indrukwekkende manier zien in hun boek Het begin van alles. Ze hebben 10 jaar lang archeologisch onderzoek bestudeerd van tientallen samenlevingen vanaf 3000 voor Chr. en komen tot de conclusie dat het niet onvermijdelijk is dat we vast zijn komen te zitten in onze vorm van samenleven. Met een neoliberale economie die vrijheid schept voor het geldverkeer, maar zeker niet voor de mensen die hier deel van uitmaken.
Laten we de huidige crisissen op vele gebieden gebruiken om stil te staan en te leren van het neoliberale experiment en de wijsheid hebben om deze om te vormen tot een samenleving, waarbij weer de mens en de burger centraal komen te staan en niet het geld of de materie.
cc-foto Loz Pycock
Praat mee
Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
Reacties (72)
Dat Neo-Liberalisme is geen links-rechts verhaal. Het waren VVD, D66 en PvdA die in de paarse kabinetten het verval hebben ingezet en het waren de SP en Pim Fortuyn (de puinhopen van Paars… weet u nog?) die daar tegenin gingen. Kiezers kozen vrij massaal voor Fortuyn, maar dat was vooral vanwege zijn analyses op de gevolgen van massamigratie. Dat was ook waar de elite hem op beoordeelde, maar zijn tirades over de uitverkoop van bijvoorbeeld de energiebedrijven of de falende gezondheidszorg of de steeds verder groeiende macht van Europa waren bijzonder raak. Het is goed dat er steeds meer ingezien wordt dat het beleid van toen totaal fout was. Helaas stemmen nog steeds zeer veel mensen op de veroorzakers van de ellende. De auteur haalt overigens volgens mij kapitalisme en neo-liberalisme door elkaar. Het systeem, de economische vorm, is het kapitalisme. Daar is natuurlijk ook veel mee mis, maar binnen dat systeem is het neoliberalisme hooguit een richting die gelukkig inmiddels steeds breder gezien wordt als fout. Dat kapitalisme gaat nog wel even mee. Een ander of zelfs beter systeem is nu niet voorhanden en zelfs als dat er zou zijn zal het nooit voet aan de grond krijgen. Beter is het om binnen het systeem zaken die fout gaan bij te sturen. Begin met het nationaliseren van de energiereuzen en de gezondheidszorg weer uit handen van de verzekeraars te halen.
"Het is goed dat er steeds meer ingezien wordt dat het beleid van toen totaal fout was." 'Toen' is voor jou de kabinetten Kok. Zijn laatste kabinet eindigde 20 jaar geleden. Daar maakte de VVD deel van uit. Die hebben die 20 jaar bijna onophoudelijk geregeerd. En.......er iets aan veranderd? Of zijn ze gewoon doorgegaan? Wil je nog steeds de schuld 20 jaar terugleggen?
@vdBemt: Ik begrijp dat het lastig te begrijpen is voor je, maar ik reageer op de suggestie dat neo-liberalisme vooral een “rechts” ding is. De afbraak die steeds wordt gelieerd aan dat begrip is gelegd is een regering waar Kok inderdaad de leiding aan gaf. De genoemde “puinhopen van Paars” worden steeds meer zichtbaar. Onze voorzieningen staan zonder uitzondering allemaal flink onder druk, maar de afbraak blijft maar doorgaan. Nu zijn de pensioenen aan de beurt.
Natuurlijk is het neoliberalisme een 'rechts ding’. Het feit dat de PvdA daar aan mee heeft gedaan laat zien dat die partij een overstap gemaakt heeft van (zeer gematigd) links naar rechts. Kok sprak niet voor niks van het afschudden van de ideologische veren. Privatisering, deregulering, uitholling sociale voorzieningen en verlaging belasting rijken en kapitaal stonden al jaren op het verlanglijstje van de VVD en rechts in het algemeen. Er was overigens al onder Lubbers begonnen met de afbraak.
@Frans Ja, er is sprake van een grote (maar zeer ongelijke) welvaartsstijging de afgelopen eeuwen. Die welvaartsstijging is het gevolg van kapitalistische productiemethoden en industrialisering. Het feit dat in de kapitalistische kernlanden de werkende bevolking meer heeft kunnen meeprofiteren van die welvaartsstijging dan in de rest van de wereld komt niet door liberalisme maar door: a) de superuitbuiting van de rest van de wereld b) de arbeidersstrijd in de kernlanden De kapitalistische ontwikkeling heeft niet enkel welvaartsstijging voortgebracht maar ook, zoals Drs H.C. terecht stelt, wereldoorlogen, imperialisme, fascisme en crises. Nu zijn we in een periode aangeland waarin het kapitalisme definitief van een motor van ontwikkeling omgeslagen is in een rem en zelfs tot een groot gevaar. Nog langer doorgaan met productie voor winstmaximalisatie, kapitaalaccumulatie, concurrentie en vrije markt zal de klimaatverandering en de toenemende wereldwijde tegenstellingen niet stoppen. Een ander systeem is nodig waarbij alles ten gunste gesteld wordt van het tegengaan van klimaatverandering en het zo snel mogelijk oplossen van de grote welvaartsverschillen. Rosa Luxemburg stelde aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog dat de keus gaat tussen socialisme of barbarij. Dat geldt nu in versterkte mate.
Het zal mijn tijd wel duren denk ik soms, het is vechten tegen de bierkaai. Eerlijk gezegd, heb ik er geen enkel vertrouwen meer in dat het ooit hersteld zal worden.
Zouden we niet eens eerst moeten berekenen wat de schade zou zijn zonder neo-liberalisme? We hebben in Nederland niet alleen een neo-liberalistische overheid, maar eigenlijk de hele politiek is neo-liberaal, behalve een aantal kleinere partijen die we snel wegzetten als populistisch zoals SP, BBB e.d. die we juist omdat ze niet neo-liberaal zijn gewoon voor het gemak wegzetten als populistisch. En uiteindelijk gaat het niet eens zo slecht in Nederland. Heb lijkt toch wel 1 van de landen te zijn waar men het gelukkigst is ondanks de niet te ontkennen vele misstanden. De klimaatproblemen zijn voornamelijk zo groot omdat men met elkaar moet overleggen. Wereldwijd en daar zijn wij mensen nooit goed in geweest, maar gelukkig praten we er over en slaan we elkaar de hersenen niet in, wat we normaal gesproken wel doen. Verder blijkt uit het onderzoek van de archeoloog en de antropoloog dat het eigenlijk niet te voorkomen is, we blijven altijd vastzitten en dan vraag ik mij af. Zit je liever hier vast..... of elders in bijvoorbeeld een socialistische staat zoals China
Punt 1 China is geen socialistische staat. Want een van de rijkste mensen ter wereld (Jack Ma) woont in China. Met socialisme wordt meestal communisme bedoeld. Een financieel systeem dat er voor zorgt dat alle mensen even veel beloning krijgen voor hun werk. Tenminste, in theorie. Punt 2 Iedereen die voor de liberale ideologie is, haalt er meteen het communisme bij. Vergetend dat er tussen liberalisme en communisme nog vele mogelijkheden liggen. Mogelijkheden die de fouten uit de liberale en de communistische ideologie halen. De oplossing van de meeste problemen is heel eenvoudig. De overheid zorgt voor onderwijs, gezondheidszorg, huurwoningen en de ons bekende volksverzekeringen en zorgt er tevens voor dat iedereen voldoende inkomen heeft om van te leven. Alle andere diensten en producten worden gemaakt en verkocht door ondernemingen. Dat dit systeem werkt, konden we zien in de jaren 1960 tot en met ongeveer 1990.
Wie achterom kijkt naar de afgelopen twee honderd jaar en de enorme vooruitgang van de mensheid in ogenschouw neemt op het gebied van welvaartsontwikkeling kan natuurlijk niet meegaan met de strekking van dit artikel. We hebben die vooruitgang te danken aan het liberalisme, aan burgerlijke vrijheden en de vrijheid van ondernemen. En uiteraard aan de fossiele brandstoffen. Daar moeten we nu van af en daar heb je in ieder geval ondernemingen voor nodig. Dat anti-kapitalisme heeft nu wel bewezen geen alternatief op te leveren.
Akkerman. In vijf zinnen presteer je het om vijf keer onzin uit te kramen.. Begin nou eens met te lezen 'Neoliberalisme', van Mellink en Oudenampsen en kom dan hier terug met feiten, geen meningen, over dit onderwerp!
Nee de vermogensongelijkheid, vervuiling en kilimaatschade hebben we te danken aan al die vrijheden. Je kunt ook blind zijn voor de realiteit natuurlijk, daar helpt geen bril tegen.
Lekker he dat liberalisme; dat je zelf wel bepaald of je wil barbecuen in de tuin of dat je 130 wil op de snelweg of een weekendje weg met het vliegtuig naar Londen. ook al gaan het klimaat eraan. Tof he ondernemen en een bedrijf oprichten die de boel besodemieterd, omdat toch niemand op je let. Nee, neoliberalisme is een gif en zal met hand en tand uitgeroeid moeten worden. Tijd voor meer gelijkheid, geen marktwerking in het publieke domein etc.
Eh ja, Frans ...- vooruitgang, technologie, gebruik fossiele brandstoffen, en zo meer. Gelet op de twintigste eeuw horen hier onvermijdelijk twee wereldoorlogen bij, en het nare gegeven dat imperialistisch Amerika in de 246 jaren dat het bestaat hiervan heel veel tijd 'ergens' oorlog voert. Vietnam en Irak schieten me het eerst te binnen. Het wereldklimaat staat al lang onder zware bedreiging. Denk je nu echt dat winstgerichte ondernemingen ons in de korte tijd die hier nog rest van de noodzaak van die fossiele bodemschatten zullen afhelpen? Bij mensen die denken zoals jij zie ik zelden een advies tot reëel minderen op dit gebied. Wel de wens tot meer kernenergie en het inzetten van methoden die er nog niet eens zijn. Het neoliberalisme, het late kapitalisme, dat kan niet eens minderen. De aard van dit levensgevaarlijke systeem sluit dit uit. Het bestaat bij de gratie van groei, extractie, exploitatie, concurrentie, en, Godbetere het: creatieve destructie. Uiteindelijk is het een doodscultuur.
Erg goede reactie, drs H.C! Wat Frans in z’n lofzang op het kapitalisme ook nog vergeet is de industriële vernietiging van het Europese jodendom. Mogelijk dat hij het nazisme als een uitzondering ziet in de Europese ontwikkeling maar de kapitalisten uit die tijd waren maar al te blij met Hitler die korte metten maakte met linkse partijen en vakbonden en die een grootscheeps privatiseringsprogramma doorvoerde.
@ Mark Huysman - dank je, en ik geef op mijn beurt ook jou een compliment. Het is belangrijk dat je de nadruk legt op Hitlers methoden en praktijken. Excessieve bezuinigingen vóór hem en privatiserigen onder de Nazi's leidden toen tot armoede en wanhoop. Van de weersomstuit groeide de steun voor de fascistische ideologie. Hier zijn twee leerzame teksten: Germà Bel (2010): 'Against the mainstream: Nazi privatization in 1930s Germany' (22 p.) file:///C:/Users/Abc/Downloads/SSRN-id1523448.pdf Gregori Galofré-Vilà et al (2017): 'Austerity and the rise of the Nazi Party' (59 p.) https://www.nber.org/system/files/working_papers/w24106/w24106.pdf Beide zijn gratis en legaal vindbaar. (Mocht de eerste verwijzing niet werken, dan kun je met de auteursnaam en titel het stuk alsnog makkelijk vinden.)
Oef, zeg iets positiefs over het liberalisme en je komt het te weten. En paar tegenopmerkingen. Het feit dat nu ca. 1 op de 10 mensen in extreme armoede leeft, op de rand van honger en ontbering en dat dit begin negentiende eeuw ca 9 op de 10 was durf ik inderdaad een zegenrijke ontwikkeling te noemen. Ongeveer hetzelfde beeld als het gaat om kindersterfte. Van 4 op de 10 een twee honderd jaar geleden naar 4 op 1000 tegenwoordig. Dat die welvaartsontwikkeling zich niet van de ene dag op de andere voltrok is duidelijk. De World in Data tonen dat aan. Kolonialen, fascisten, racisten, zijn in wezen anti-liberaal. Groepen mensen wordt het onmogelijk gemaakt welvaart te scheppen op basis van ras, nationaliteit of godsdienst. Je kan ook moeilijk de imperialistische mogendheden begin vorig eeuw voorstanders van liberalisme noemen.
Een reactie van Frans Akkermans die vermoedelijk het beste te behandelen is als een misverstand: liberalisme is niet synoniem met liberale democratie. De titel van dit stuk van zou aan kracht winnen indien het woord ''Wie'' wordt veranderd in "Wat.'' Wat mensen tot overleven nodig hebben is investeren in energietransitie, bescherming tegen de gevolgen van de klimaatcrises a.g.v. het rampzalig uitstellen van het eerste, politieke stabiliteit voor toelevering van middelen voor deze prioriteiten en het scheppen van infrastructuren die onmogelijk is zonder betere verdeling van welvaart en kennis. Dat kan men niet overlaten aan de blinde marktkrachten waarin het financieel geliberaliseerde kapitalisme in ontaard is. Dat vereist een zeker collectiveren.
@Fernhout Ik ben het denk ik wel met u eens. Ik geloof alleen niet zo zeer in het bestaan van 'blinde marktkrachten'. In de EU wordt economische en sociale ontwikkeling vergaand gestuurd. De term transitie is nooit ver in welke beleidsdiscussie dan ook.
Niemand gaat schade vergoeden want de burger wil dat zelf. Althans de meerderheid. Als makke schappen gingen wij akkoord met afschaffen van ziekenfonds, privatisering van energiemarkt, invoeren van de toeslagen. Niemand protesteert voor het opgeven van de Particiapatiewet. Sorry dames en heren maar wij vragen zij draaien. Wij maken dat alles mogelijk met onze gedrag en enige wat zij moeten doen is ons uit elkaar te spelen. Jetten zei tijdje terug: Wij laten niemand in de kou staan, Van de week zei hij iets over 3 aanmaningen. En zo gaat dat hele tijd. Ik heb vaker geschreven dat hele Rutte 3 en 4 achter de slot en grendel thuishoren vanwege misbruik en vernederen van eigen bevolking. EU dient alleen grote kapitaal. https://www.europa-nu.nl/id/vlsfhhf9tcyn/nieuws/meer_tijd_voor_opheldering_sms_jes_von?ctx=vh7doulm2bwl&tab=0
Schade verhalen op die graaiers zal niet gebeuren. Ik hoop dat de vergrijzing een migratie van bedrijven in gaat houden richting gebieden met genoeg arbeid.
Over het waarom van dooretteren van neoliberale misstanden, lees interview Ed Nijpels van vandaag in de nrc. Het gaat over het almaar doorgroeien van de veestapel en het daardoor veroorzaakte N probleem. Na het afschieten van de zoveelste poging vd regering en LTO die groei maar onbelemmerd door te laten gaan , in 2019 door Raad van Staten, zei minister Cora van Nieuwenhuizen tegen haar collega Nijpels; - We vinden wel weer een list- (net als Ollie B. dus) Dan wil je je dus niet houden aan de wet, of net wel, zie ook elders op Joop over zulke gevallen net wel of net niet binnen de wet.
Steeds meer mensen zien in dat het neoliberalisme tot totale verwoesting leidt. Het punt is alleen, wat moet er voor in de plaats komen. Sommigen dromen van terugkeer naar het Rijnlands model -kapitalisme met een menselijk gezicht. Maar dat model kan alleen tot ontwikkeling komen als het grote kapitaal bereid is tot een compromis. En volgens mij is dat niet meer het geval. De situatie nu is fundamenteel anders dan na WO2 toen er een periode van stabiele groei aanbrak en er competitie bestond vanuit post-kapitalistische samenlevingen. (Overigens was het maar in een handjevol kapitalistische (kern-) landen waar het kapitaal regulering en opbouw van een verzorgingsstaat tolereerde). Als we klimaatverandering willen stoppen en een fatsoenlijke samenleving willen opbouwen waar iedereen meetelt dan moet de macht van het grote kapitaal gebroken worden. In plaats van winstmaximalisatie moeten de behoeften van mens en natuur centraal komen te staan. Democratisch socialisme dus.
Sympathieke gedachte, dus start met lokaal kopen, eet alleen seizoensgroente, doe je auto de deur uit, lever je iphone en tv in en maak je eigen kleren. Want dat is de consequentie.
Mark, als we het pure neo liberale model bekijken, dan hebben we in NL en DU nog steeds het Rijnlandse model. Zeker, het mag best wat menselijker, toch aan de andere kant zien we ook in NL steeds meer het 'Slachtoffer model', mensen die al wat hun overkomt alleen aan de ander en of de Overheid verwijten. Waar is eigen verantwoordelijkheid?
@HH [Want dat is de consequentie.] Nee de consequentie is nationalisatie van de grote bedrijven en omvormen productie in harmonie met mens en natuur. @KK [Waar is eigen verantwoordelijkheid?] Vraag dat maar aan de mensen die door de belastingdienst kapot gemaakt zijn omdat ze een buitenlandse achternaam hadden of een formulier verkeerd ingevuld hadden.
Wie zich niet laat misleiden door de combinatie van de belangen van multinationals, banken, volstrekt corrupte politici vooral in Washington zoals destijds o.a. door voormalig correspondent Eelco Bosch van Rosenthal werd vastgesteld, corporate media en mediamagnaten die inspelen op ressentimenten, ziet in de laatste 10 jaar in de Angelsaksische landen een duidelijke meerderheid ontstaan voor democratisch socialisme. Het financieel geliberaliseerde kapitalisme voert in een cirkelgang naar een nieuw soort middeleeuwen met neo-feodalistische kenmerken waar oligarchen wereldwijd grotendeels de taart verdelen bij toenemende politieke instabiliteit. De Brits-Chinese schrijver Timothy Mo schreef dertig jaar geleden dat hij bedenkingen had over de westerse beschaving, maar dat deze nog altijd te prefereren viel boven de autocratie in veel Aziatische landen. In 2018 betitelde Francis Fukuyama zijn mede-Republikeinen als Stalinisten. Democratie begint niet met het kiezen tussen vermeend uitgekristaliseerde methodes, ideologieën die brood, onderdak en ontwikkeling het beste garanderen. Democratie begint bij weerlegging. Ik zie nog het plaatje van het kasteel met hoge muren van waaruit een niet al te beroerde koning die dagelijks voedsel naar beneden gooide naar een hongerende menigte ... veertig jaar later las ik over de dood van de mens bij Michel Foucault, althans zoals verschenen rond 1800. FTM geeft u de gelegenheid of dat sterven mogelijk bij ''trickle down'' begon.
Wie de schade van het neoliberalisme gaat vergoeden? Wij, als Nederlandse en westerse burger. En dat is ook logisch: We hebben immers de neoliberalen decennialang met grote meerderheden verkozen tot het lands bestuur.
Het is zo makkelijk altijd alles op neoliberalisme te pinnen. Individualisering komt niet alleen door neoliberalisme, maar ook door stijgende welvaart, sociale stelsels, ontkerkelijking en technische vooruitgang. Veel mondiale problemen zoals klimaatverandering, vervuiling en oorlog worden ook veroorzaakt door niet of minder neoliberale landen als China, India en Rusland. Elk 'systeem' heeft zijn voor en nadelen. Gelukkig wonen we in een democratie en kunnen we bijsturen waar dat wenselijk is. Blijkbaar vindt op dit moment de meerderheid de bijsturing nog niet noodzakelijk.
Niet makkelijk, hoog nodig. Wat jij noemt heeft meer te maken met de sociaal-democratie, maar die is door het neo-liberalisme ook al de nek omgedraaid.
Die schade, net als die van socialistisch geïnspireerde experimenten en niet te vergeten haar dreigingen, is dubbel en dwars vergoed door het liberalisme.
Welk liberalisme? Die van de Toeslagenouders? De daklozen? Statushouders? Uitkeringstrekkers? Minimumloners? Arbeidsmigranten? Oh, je bedoelt die van de slapend rijk wordende huisjesmelkers en beleggers
"Dat in het overheidsbeleid van de afgelopen jaren geld de drijfveer is geweest en niet het dienen van de mens, de burger, het algemeen belang, zoals dat normaal zou moeten zijn bij een democratisch gekozen regering." begint onder de burger langzamerhand door te dringen. Niet bij kabinet Rutte. Ik lees vandaag in de Volkskrant dat de verantwoordelijke minister het Nederlandse spoor vergaand verder wil vermarkten. Rutte heeft tal van crises, veroorzaakt door dat denken, door hem zelf dus, op te lossen. Maar gaat er vrolijk mee door.
Dat is wel een beetje typisch rechts; als het misgaat ligt dat niet aan het beleid, maar dan is het beleid niet ver genoeg doorgevoerd
Mooi verhaal hoor, maar wat moet het dan worden beste scribent? Wat is dan uw visie op een toekomstbestendige maatschappelijke vorm?
Daar zijn diverse ideeën over. Maar het begint toch met inzien dat DIT het niet is. Of wil jij zeggen dat het goed gaat met de huisvesting, de zorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, openbaar vervoer, sociale vangnet, politie, leger, Belastingdienst, Thuiszorg, juridische bijstand, energievoorziening, klimaat, natuur, toeslagenaffaire, herstel woningen in Groningen ?????????
@vdbemt Nee, dat gaat niet goed, maar maakt u zich geen illusies; de samenleving is niet zo maakbaar als menig socialist gelooft en geld is ook daar vaak een beperkende factor . Dus nee, het alternatief is ook niet dat de Overheid als het duizend dingen doekje moet worden gezien of t ezeltje in de tuin. Mensen zijn zelf ook verantwoordelijk, en veel ellende die u beschrijft komt ook door slecht besturen van niet-overheidsorganisaties of gewoon u en ik die denken dat de overheid er is om al mijn falen en problemen te compenseren.
@vdbemt Roepen "dit is het niet!" zonder uitgewerkt alternatief te bieden is kansloos. Net zoals zeggen "daar zijn diverse ideeën over" zonder dat verder toe te lichten. Alleen maar tegen zijn is niet genoeg.
Wat een gelul, natuurlijk is de overheid niet óveral verantwoordelijk voor en hebben mensen zelf verantwoordelijkheid. Maar die overheid moet wél de kaders scheppen, en die doet dat op dit moment voornamelijk ten gunste van "de economie" en ten koste van de burger. Hoe kan het in gódsnaam in een rechtsstaat dat mensen die een beroep (moeten) doen op de overheid en een klein foutje maken, of gewoon omdat 1 of ander algoritme ze op een zwarte lijst heeft gezet, schuldig zijn tot ze hun onschuld bewezen hebben? Waarbij die verdomde overheid ook nog eens bewijs achterhoudt of zelfs vernietigt. Oké, dat is niet direct te linken aan neoliberalisme, maar waar het om gaat is de mentaliteit die erachter zit: geluk is een keuze, en pech is niet alleen je eigen schuld, je moet er nog voor gestraft worden ook. En dát is de kern van het neoliberalisme; survival of the fittest on steroids
@TJ2. Het gaat wat ver om hier de partijprogramma's van bijv. PvdD, of de SP, of GRL, of PvdA te presenteren. Die hebben uitgewerkte alternatieven. Visie. Iets wat de VVD een vies woord vindt. Of wil je beweren dat deze partijen hetzelfde denken en zouden willen dan neo-liberaal Rutte en aanhang????
@vdbemt PvdD is een one-issue partij, de SP is eigenlijk nooit verder gekomen dan heel vaak tegen zijn en een oud-communistische heilstaat prediken. Niet bepaald indrukwekkend aangezien we allemaal weten dat dat niet zal werken. GroenLinks en PvdA ondersteunen de VVD voor een zilverling of twee, elke keer weer. Het klinkt vast leuk voor de bühne, "het eerlijke verhaal", maar zodra puntje bij paaltje kwam bleek dat bij de PvdA toch heel anders te werken. GroenLinks wilde deze keer ook maar al te graag aanschuiven bij de VVD. Neen, ik kijk niet naar verkiezingsprogramma's die bedoeld zijn om stemmen binnen te harken. Ik kijk naar daden, en dan concludeer ik dat de door u genoemde partijen geen alternatief zullen bieden. Dus nogmaals; wat moet er dan komen, in de plaats van de neo-oligarchie en het ongebreidelde kapitalisme? Dat was mijn vraag aan de schrijver, maar als u zich geroepen voelt?
Nog een sterk voorbeeld van het Neo Liberalisme. Iedereen krijgt over de maanden November en December 2x 190 euro terug via de energie leveranciers. Van minima tot miljonair, dit kan alleen door zieke geesten verzonnen worden in onze huidige regering. Had eenvoudig geregeld kunnen worden via de belastingen en de zorgtoeslagen, zodat alleen de mensen die het echt nodig hebben dit belasting geld ontvangen.
Het excuus voor dat laatste is: maar dat kunnen onze overheidsorganen niet aan. En dat is logisch: want het beleid door hen die dat excuus aandragen was: een zo klein mogelijke overheid. Te bizar voor woorden.
@vdbemt Onze overheid is helemaal niet kleiner geworden, dat is een mythe. Wat wil, de regeringen van de afgelopen decennia hebben alleen maar meer regels, wetten en instanties in het leven geroepen, waardoor de overheid makkelijk pas houdt met de groei van Nederland. En dan zou u wellicht denken, maar al die privatiseringen dan, dat scheelt dan toch in het formaat van de overheid? Neen, geheel niet, de ambtenaar wordt slechts verschoven, en elke privatisering levert weer een extra 'waakhond' en handhavers op. Onze overheidsorganen kunnen dat niet aan vanwege een mindset en bijbehorende systemen van 40 jaar geleden, en moderniseren van de IT lukt maar mondjesmaat en meestal gaat het 10x over het budget. Dit is een probleem van competentie en politieke wil.
@TJ. Als jij privatiseren het verschoven hebben van ambtenaren vindt, dan is iedere serieuze discussie zinloos. Private partijen zijn toch geen overheid? En het gaat daar niet langer meer primair om het goed dienstbaar zijn aan de burger. Het gaat daar om winst. Kwaliteit is secundair. Dat is 1. 2 is: we zitten intussen op een bevolking van bijna 18 miljoen. Als je de groeiende bevolking goed wilt ondersteunen, is het dan niet logisch dat dat ondersteunende apparaat in verhouding meegroeit? Noem een voormalige NUTS-voorziening waar het goed mee gaat.
@vdbemt 1. Ik kan u alleen maar melden dat u eens wat beter moet kijken naar hoe dat 'privatiseren' werkt. Bijvoorbeeld de woningbouw, hoeveel ambtenaren er na de 'privatisering' komen te werken bij toezichthouders en handhavers, wie er verschijnen in de raden van bestuur, en hoeveel commissies en ronde-tafel momentjes er in beeld komen. Ging precies hetzelfde bij de zorg en de spoorwegen. Als u daar blind voor wil zijn dan is er inderdaad weinig discussie mogelijk, want dan overziet u d helft van het speelveld niet eens. 2. Neen, u snapt het ook hier niet. De ondersteunende aspecten van de overheid dienen mee te groeien in efficiëntie, kwaliteit en schaalvoordelen. Echter, zij groeit alleen maar in instanties en aantal mensen, niet in kwaliteit, kunde of moderne oplossingen. Nogmaals; de huidige machthebbers WILLEN helemaal geen kleinere overheid, en hun excuus is daarom ook onzinnig. Een grote overheid binnen het BBP van een land is sturend, zelfs wanneer zij niet efficiënt is, zeker wanneer men pionnen op leuke baantjes kan positioneren. Zo heerst Rutte tenslotte ook over de VVD.
In 2004 heeft de partij stemniet het zo verwoordt: In Nederland lijkt het of we iets te zeggen hebben door te stemmen op volksvertegenwoordigers. We denken via hen invloed te kunnen uitoefenen op het beleid. De volksvertegenwoordigers zelf denken ook invloed te kunnen uitoefenen door gekozen te zijn. Nu de praktijk: Bijna elk nieuw voorstel komt uit de koker van een leger ambtenaren welke op hun beurt worden gedirigeerd door het bedrijfsleven en invloedrijke instellingen, ofwel het grote geld. Als deze voorstellen in de kamer, raad of staten komen kan er hooguit wat cosmetisch geschaafd worden door de volksvertegenwoordigers, maar de essentie is niet of nauwelijks door hen te veranderen. Blijft over: 1 accepteren dat anderen het voor je regelen, 2 actie voeren 3 en/of naar de rechter. Via inspraak, acties en bij de rechter blijkt de invloed van de burger vaak vele malen groter, vooral als je goed beslagen ten ijs komt. Kortom de gehele “democratische” vertoning blijkt een soort verkoopverhaal te zijn om de plannen van bedrijfsleven en ambtenaren aan de burgers te verkopen en er een democratisch sausje over te gieten.
Los van het feit dat we wel steeds kunnen framen dat we ook in NL een neo liberale economie hebben, ben ik benieuwd hoe al die criticasters begrippen als 'de mens en de burger centraal' in een model gieten. Want tot nu toe zijn al die zgn 'for the people'; sociaal- en socialistische bewegingen uiteindelijk in een vorm van dwangsysteem geeindigd. Dus ben benieuwd. Je komt het ook indirect tegen bij al diegenen die het vaak oprecht goed voor hebben met mens en wereld; maar " je moet wel dit en je moet wel dat, en hiermee stoppen en daarmee stoppen', volgens hun boekje. Alternatief?
Hemel wat een zwart wit denken weer. kritiek op het neoliberalisme meteen weer framen als voorstander van totalitaire systemen. Alsof alle niet Ajax fans automatisch voor Feyenoord zijn er geen andere clubs bestaan. Voor de opkomst van het neoliberalisme hadden we een vorm van sociaal kapitalisme dat best wel goed werkte, net zoals ze nu in de Scandinavische landen hebben. Niks totalitair maar gewoon pragmatisch.
ook het neoliberalisme hangt van dwang aan elkaar. Je moet bedrijven met rust laten, je moet werken, de overheid moet klein, bedrijven moeten winst maken. Het neoliberalisme is een dwangsysteem. Doe dan maar socialisme en sociale democratie, en een goed gereguleerde markt.
@Berend Je hebt helemaal gekijk, Berend, het is idd zwart wit. Maar dat als reactie op het 'feit' dat als je blijkbaar maar steeds stukkis schrijft over neo liberaal, met een knipoog naar NL, langzamerhand iedereen moet gaan geloven dat we in NL het meest wrede systeem hebben, maar iets wordt geen feit door aannames steeds te herhalen. En vwb de Scandinavische landen, die verschillen nauwelijks van ons systeem, en waar wel sturen ze dat tegenwoordig flink bij, zie Zweden of Denemarken. Weet u nog, de asielproblematiek?
@rvb Dus, daar schieten we ook niet veel mee op. Uw dwang zit blijkbaar zowel in neo liberaal als in socialisme. Alleen bij het laatste hoopt u er waarschijnlijk financieel zelf beter van te worden, toch? Wel eerlijk.
Er staat nergens in dit artikel dat het het "meest wrede systeem" is, dat maak je er zelf van. Maar het is gewoon een feit dat (het welzijn van) de burger in dit land niet op de 1e plaats staat. Hoe het anders kan? Jezus man, ik weet niet eens waar ik moet beginnen - het is vrij triest dat je zelf niets kan verzinnen, terwijl er zoveel misstanden zijn in onze samenleving. Dat vind je dus blijkbaar geen probleem
EENS! prachtig stuk v FTM, mooie tekening + verhaal, duidelijk, inzichtelijk, begrijpelijk in gewone taal [tot nu toe] alles drijft af naar een onverstaanbaar verhaal en non-existentieel gedrag. in steden leven mensen aan elkaar voorbij als poppetjes aan de touwtjes van het systeem. in tijd van crisis is de uitspraak in het journaal:”mensen hebben geen vertrouwen, men geeft geen geld uit in winkels”??? alsof dat van belang zou zijn als je bezig bent te overleven. Oprechte aandacht en tijd voor elkaar als mens, voor alles om ons heen, voor het leven, is er niet meer door de druk/last van abstract financieel economisch maatschappelijk politiek belang.
Er zijn nog velen onder ons die Neoliberalisme niet erkennen. Die het bestaan er van ontkennen. Ik spreek liever van Ordoliberalisme omdat die term exact weergeeft waar we het over hebben. Namelijk een staat die als doel heeft de markt te faciliteren en de rest is bijzaak. Ordoliberalisme als economische en wetenschappelijke stroming is al sinds de jaren 30 van de vorige eeuw bekend en dus kunnen de ontkenners in ieder geval die stroming niet ontkennen. Ordoliberalisme en Neoliberalisme zijn op kleine puntjes na identiek. Tsja, wie gaat betalen? De hele planeet met alles wat er op leeft. Maar niet de Ordoliberalen. Die leven veilig in hun gated communities. Tot dat moment dat die ook niet meer veilig zijn. Maar geen zorgen. We hebben een medestander waar niemand aan kan ontkomen. Hoe machtig en hoe rijk ze ook zijn. De tijd. De tijd haalt iedereen en alles in. En er is niets wat je kan meenemen als de tijd je ingehaald heeft. Wel natuurlijk enorm spijtig voor al die diersoorten die nu vechten om te kunnen overleven. Maar ik geloof dat onze aarde wanneer ze eindelijk verlost is van de plaag mensheid weer kan herstellen. Ik vraag me weleens af, met de weinige jaren die ik nog heb, zou het me werkelijk nog iets uitmaken of de mensheid zichzelf vernietigd? Een lastige vraag. Voor de kinderen? Ja natuurlijk dat is vreselijk. Voor de goedwillende volwassenen ook. Maar voor de rest? De dagelijkse kwaadaardigheid die ik ervaar van anderen is zo enorm ........ ik weet het niet.
Het stikstofprobleem is wel heel duidelijk het gevolg van het neoliberalisme, laisser fair, laisser passer, niet mee bemoeien. Maar het begin van dat alles (lees Graeber en Wengrow) was allerminst liberaal, Mansholt was een socialist, die het behalve om voedselveiligheid, toch vooral om inkomensgelijkheid ging. Merkwaardig toch hoe zoiets dan zichzelf voort katapulteert.
Wel grappig, was t niet Mansholt die in de naweeen van WO2 een voorstander was van nooit meer honger en intensieve landbouw?
Maar niet van de bioindustrie zoals die nu bestaat! En op zelfs zijn eigen ideeën heeft hij kritiek gehad, ziende waar dat alles toe geleid heeft.
@Labou Helemaal juist, maar dat was ook wel achteraf een koe in z'n kont kijken. Elke periode had zo z'n prioriteiten, en nu moet de klepel weer in het midden hangen. Met doorgeslagen kreten als "de helft vd veestapel en of boeren weg" creeer je ook geen draagvlak.
Het N probleem van de boeren is een zeer merkwaardige mix van neoliberaal en chineesachtig communisme (een kwart van het boereninkomen bestaat uit subsidies en mallotige staatsinterventies, dus wordt niet door de markt afgestraft). Maar de markt (wereldmarkt) en het mallotige idee dat wij daar met onze dure grond (ruimte, voor natuur en woningen als alternatief) en hoge loonvoet aan moeten blijven bijdragen (wereld voeden) blijven wel de boventoon voeren....hoe lang nog??
Ik ben ook best kritisch hoe zaken worden zijn ingeregeld in Nederland, het moet en kan echt zo veel beter. Mensen moeten weer betaald worden als ze echt waarde toevoegen aan de economie aan anderen en niet alleen omdat ze het systeem goed kunnen melken, de juiste mensen kennen, met veel geld wat huizen op de naam kunnen krijgen, etc. Maar het neoliberalisme heeft ons ook gigantisch veel welvaart opgeleverd. Dus wie om een schadevergoeding vraagt dient ook de prijs te willen betalen voor het alternatieve veel minder renderende systeem.
Onze welvaart hebben we toch echt te danken aan het Rijnlands kapitalisme. Neoliberaal kapitalisme is de parasiet in het lichaam van de rijnlander.
@Berend Eens, we hebben hier een Rijnlands model, en geen neo kapitalisme, en daarom moet een opiniemaker niet een 'werkelijkheid' voor NL schilderen, die er niet is.
Wij hebben wel degelijk een neoliberale economie - álles draait om de cijfers, de handel, lijstjes. Onze economie draait als een tierelier, en toch stijgt de armoede, is de zorg steeds moeilijker bereikbaar, het onderwijs zo langzamerhand een lachertje, worden mensen met opzet door de fucking overheid kapot gemaakt, laten we vluchtelingen de schurft krijgen, enzovoort. Ennuh, arme landen die om schadevergoeding willen vragen doen dat niet omdat zij zo welvarend zijn geworden van ons roofkapitalisme. Ze doen dat omdat wij de wereld vervuilen, waardoor zij nu als eerste de pineut zijn van de opwarming van de aarde en sommige gebieden zo vervuild zijn (tot radioactief aan toe) dat het onleefbaar wordt. We hebben op alle mogelijke manieren misbruik gemaakt van arme landen, dat doen we nog steeds, en als we zo doorgaan dan moet je niet raar opkijken als heel Afrika strax voor de deur staat
Probeer dan eens uit te leggen waarom linkse sociale partijen zo pro EU zijn, een EU die alles ondergeschikt maakt aan de gemeenschappelijke EU markt. Een ECB, als instituut van de EU sinds het verdrag van Lissabon, die alle pensioenrechten vermaalt heeft door haar rentebeleid sinds 2009.
TwoTone Niet alle linkse partijen steunen de EU. Met name D66, PvdA en GL zijn pro EU. En laten we vooral ook eerlijk zijn, sommige dingen kun je beter samen met de buurlanden regelen. Maar een parlement daar kun je vraagtekens bij zetten. Stikstof beleid is voor mij, zoals het nu is een catastrofe. De EU is voor globale economie ( zie TTIP en CETA). Voor mij is zelfvoorzienendheid de nieuwe toekomst. Zullen we niet spreken over de compleet mislukte Euro. Samenwerken dus ja, EU nee.
Het begin van de EU, de EEG was puur neoliberaal, met alleen voordelen voor bedrijven en niets voor mensen. De EU is de beste rem op het neoliberalisme, biedt veel vrijheid voor mensen, en stelt ons in staat om grote bedrijven te controleren (google, apple, microsoft, volkswagen, mercedes en ga zo maar door). Van onze zeer rechtse overheid hoeven we dat niet te verwachten, daarom houden rechtse regeringen verdere eenwording van de EU tegen. Rechts wil terug naar een puur economische EU, en daar heeft geen mens wat aan. Alleen verdere eenwording van de EU kan ons beschermen tegen bedrijven die groter zijn dan de meeste landen.
@rvb Probeer nou eens bij de feiten te blijven en niet alles af te wentelen op neo liberaal. De EU en voorlopers, beoogden nooit meer oorlog door onderlinge afhankelijkheid, weet u nog: Kolen en staal. En de landbouw moest opgekrikt worden, voor nooit meer honger. Dat was allemaal voor de burger. De rest volgde.
@KK: nee, dat was niet voor de burger, dat was voor de industrie. De agrarische industrie, de fossiele industrie, en de staalindustrie. Was er gezamelijk beleid tegen armoede? nee. Was er gezamelijk beleid om mensenrechten te bewaken? nee. De EEG was een neoliberaal project, en oorlog stoppen was om de industrie te beschermen.
@r v b De EU gaat u alleen maar meer als productiemiddel inzetten. Dat blinde geloof in de EU als zaligmakende instantie, terwijl er per EU-parlementariër zo'n 12 lobbyisten in Brussel rond wandelen. Dat gaat u bijzonder vies tegen vallen.
@rvb Denk nou eens buiten uw eigen tegel: De EU (voorlopers van-) ontstond omdat miljoenen mensen hadden geleden onder oorlogen pakweg om de 25-30 jaar en daarmee samenhangend honger en nood. Duik voor de aardigheid eens in de archieven ipv steeds tegen uw eigen spiegel te praten.
De EU is natuurlijk ook neoliberaal en daar zijn linkse partijen echt niet blij mee. Maar het is dom om eruit te stappen, een Nexit zou nog veel desastreuzer uitpakken dan Brexit. Bovendien worden er wel degelijk heel veel dingen goed geregeld. En Nederland heeft een flinke vinger in de Europese pap, dus als wíj een andere koers gaan varen dan kunnen we de EU ook zo zachies an die kant op nudgen