Wie en wat zitten achter de bomaanslag op Aleksander Doegins dochter?
De helse machine is al meer dan anderhalve eeuw een bekend wapen van de Russische ondergrondse oppositie.
Er heeft zich een verantwoordelijke gemeld voor de bomaanslag op Daria Dugina, de dochter van de Russische filosoof en Poetinfluisteraar Aleksander Doegin. Op het internet circuleert een – Engelstalige – verklaring van het Nationale Republikeinse Leger. Heel in het kort: Poetin is een tiran, een dief, een moordenaar een grondwetsverkrachter en een oorlogshitser. Hij bevordert een broederoorlog tussen de Slavische volkeren. Wij zullen na onze overwinning een vrije maatschappij in het leven roepen.
De bron van de verklaring is een parlementslid uit de Russische oppositie die zijn toevlucht heeft genomen tot Kiev. Hij heet Ilya Ponoramev en was destijds de enige in de Doema die tegen de annexatie van de Krim stemde waarna hij de benen moest nemen. In de Doema propageerde hij een mix aan denkbeelden die wel een beetje aan D66 doen denken.
Vader en dochter Doegin wisten wel raad met zulke denkbeelden: die komen uit het westen en ondermijnen de volkskracht. In hun ogen heeft Rusland als belangrijkste Slavische natie en derhalve als hoedster van de Waarheid een bijzondere taak in de wereld. Die heeft zij op zich genomen sinds de Ottomanen in 1453 Constantinopel aan de christenen hebben ontrukt. Wat die heilige taak is, blijft enigszins in het vage maar er zitten belangrijke elementen in van autoritarisme, christelijke orthodoxie en een door de staat opgelegde moraal die geen ruimte laat voor levensstijlen anders dan het celibaat of het huwelijk tussen man en vrouw. Aleksander Doegin heeft dat niet van zich zelf. Het past in een intellectuele Russische traditie, die bekend staat als de slavofilie. De grote schrijver Aleksander Solzjenytsin dacht er precies zo over, net als in de negentiende eeuw bijvoorbeeld Fjodor Dostojevski, wiens overtuigingen hem overigens niet verhinderden zijn geld in het Duitse Baden Baden te vergokken. Het gebouw van de slavofilie heeft een achtergevel vol deurtjes naar kroegen, bordelen en andere ontmoetingsplaatsen waar alles gebeurt wat God verboden heeft.
Daar is nu een bom op gegooid.
Bestaat het Nationale Republikeinse Leger echt? Het verzinnen van ondergrondse verzetsbewegingen bij de vijand is een oud instrument uit het arsenaal van de psychologische oorlogsvoering. De Engelsen waren er destijds heel sterk in. Dr. Joeseph Goebbels verspreidde in 1945 vlak voor het einde van het Derde Rijk op grote schaal verzonnen berichten over verzetsacties van een jongerenbeweging, de Wehrwolf. Na de capitulatie van Duitsland hebben de geallieerden nog lange tijd op deze weerwolven gejaagd. Vergeefs. Zij bestonden niet.
Met dit voorbehoud valt toch het volgende te zeggen: als het Nationale Republikeinse Leger bestaat, past het in een Russische traditie, net zo oud als het slavofiele denken. De helse machine is al meer dan anderhalve eeuw een bekend wapen van de ondergrondse oppositie. Tsaar Aleksander II was maar een van de vele kopstukken die er aan ten offer vielen (1881). Een ander slachtoffer was de autoritaire eerste minister Pjotr Stolypin (1911). In zijn tijd noemde men het koord aan de galg Stolypins stropdas. Ook de overvalwagen is naar deze staatsman genoemd. Hij werd in de opera van Kiev doodgeschoten. Tsaar Nicolaas II en twee van zijn dochters zaten er bij….
In het derde kwart van de negentiende eeuw kwam onder goed opgeleide jonge mensen een beweging op die de Volkswil heette. De aanhangers gingen uit van een mythisch verleden waarin de Russische boerengemeenschappen eendrachtig samenwerkten aan hun gezamenlijk belang. Zo moest het nieuwe Rusland er ook uit zien: vrij, gedragen door het volk, met een economie gebaseerd op samenwerking en niet op de concurrentie van allen tegen allen. Helaas was het volk door de tsaar en zijn aanhangers misleid en verblind. Daarom nam de Volkswil de strijd zelf ter hand: met (bom)aanslagen op vooraanstaande personen. Zaakkundige repressie door de politie en de geduchte geheime dienst van de tsaar liet weinig over van de Volkswil. Toch kregen ze de geest niet in de fles. Na 1900 vormden de socialisten-revolutionairen de belangrijkste oppositiebeweging. Bevrijding van de boeren was het hoofdthema in hun ideologie maar hoe dit moest gebeuren, bleef in het vage. Socialisten-revolutionairen hadden meer het gevoel gemeen dat alles anders moest. Hun woede kende de nodige elementen in die wij hier in het Nederland van nu met Fortuynisme en populisme zouden associëren. Aan daadkracht ontbrak het de socialisten revolutionairen niet. Ze pleegden aan de lopende band aanslagen op vooraanstaande leden van de gevestigde orde.
Misschien is het beroepsdeformatie maar aan de verklaring van het Nationale Republikeinse Leger hangt het aroma van de Volkswil en de socialisten-revolutionairen. Het heeft er de stijl van. Het is een soort teruggrijpen op de tijd van der tsaar net als het denken van Aleksander Doegin en zijn dochter dat is. Zullen in de toekomst de trawanten van Poetin net zo onder schot komen te staan als destijds de aanhangers van de tsaar?
Leestip: haal absoluut in huis Grensland, geschiedenis van de Oekraïne, door mijn jaargenoot dr. Marc Jansen. Lees van zijn hand ook De Toekomst die nooit kwam. Hoe Rusland worstelt met zijn verleden.
Kijktip: Bekijk – met Engels onderschrift – De Ruiter, genaamd Dood van de veteraan regisseur Karen Shakhnazarov. Over obsessie en terrorisme in de tijd van Nicolaas II.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.
Praat mee
Reacties (36)
Interessant stuk, maar een passage begrijp ik niet. Han Schrijft: " Bestaat het Nationale Republikeinse Leger echt? (...) De Engelsen waren er destijds heel sterk in. (...) Na de capitulatie van Duitsland hebben de geallieerden nog lange tijd op deze weerwolven gejaagd. Vergeefs. Zij bestonden niet." Waren de Engelsen er nu sterk in of de Duitsers? Ik zou denken dat de Engelsen/Britten gevoelig waren voor psychologische oorlogsvoering en de Duitsers er juist sterk in, als ik het zo lees. Maar goed, ben volkomen leek op dit gebied.
Er is natuurlijk veel onduidelijkheid over de daders. En veel is speculatief. Er is ook enige zekerheid. De daders zijn niet afkomstig uit Oekraïne. Dat is namelijk wat de uitkomst van het FSB onderzoek is volgens officiële Russische bronnen. En officiële Russische bronnen liegen altijd. Over het voornemen Oekraïne binnen te vallen, over het aantal Rusische doden, over doelbewuste beschietingen van burgerdoelen, over het well of niet zinken van de Moskwa. Rusland levert slechts een eindeloze stroom, leugens en propaganda. Dus als Rusland iets beweert kan je veilig aannemen dat het een leugen is.
Dat blijft koffiedik kijken Han en dat is heel leuk. De politieke moorden zijn helemaal niet vreemd in bepaalde gebieden. Denk aan Djindjic en Stambolic in Servie. Of nog verder terug naar Gavrilo Princip en het Alexander 1 in 1934. Misschien heeft Poetin dat zelf gedaan? Dat weten wij niet zeker toch?
De aanslag van Gavrilo Princip slaagde ook nog eens min of meer bij toeval.
Ik hoop toch wel dat de gevolgen beduidend minder ingrijpend zullen dan in 1914.
Dit kan zo maar zo bedoeld zijn. Alle zogenaamde informatie kan een mooi rookgordijn zijn voor een moord door de FSB gepleegd.
Er zijn sinds de oorlog in Oekraïne veel branden in Rusland geweest van klein tot groot en velen zijn aangestoken. Ik zei al eerder dat een klein gedeelte Russische bevolking misschien geweld wilt gebruiken om aan de huidige oorlog en regime een einde willen maken. Ook afstand nemen van het westen valt niet goed in Rusland. We gaan zien hoe het zich verder ontwikkelt.
Die lokale re-interpretatie van socialisme door Lenin en kornuiten, door menging met de boeren (op)stand neigingen na de bevrijding van de serfs maar de blijvende onderdrukking en armoede, dwz de belofte van land, brood en vrede, maakte dat de Bolsheviken een kans kregen in St Petersburg. En het dictatorschap van het proletariaat en de persoonlijkheids cult is een voortzetting van de autocratie onder 'heilige' Tsarisme. En de cominterm een voortzetting van het keizerrijk van het derde Rome waar de vage maar voor autocraten bruikbare ideologie van slavisme vervangen is door de vage maar voor autocraten bruikbare ideologie van dialectisch materialisme. Rusland was nooit een communistisch land. Het was een imperiaat in moderne kleding.
Paul Spijkers, Ik moet je uit jouw droom helpen. USSR was een communistische dictatuur, net zoals mijn geboorte land SFRJ.
Het was een dictatuur die ZEI dat het communistisch was, ja. Kampuchea zei dat ze democratisch waren en Fascisten dat ze sociaal waren. Ook niks van waar. Wat de communisten van de 19e eeuw bedoelden, en wat communisme is, heeft niks te maken met de voortzetting van het Russiscche keizerrijk dat ze de CCCP noemden.
Ik begrijp deze aanslag niet helemaal. Dat ondergrondse verzet richtte zich vroeger op kopstukken, zoals de Tsaar of een Eerste Minister. Waarom zou deze NRL of Oekraïne een aanslag op Doegin of zijn dochter willen plegen? Als de daders over de capaciteit beschikten en terreur wilden plegen, waarom kozen zij dan geen grote kopstuk als doelwit?
De dader hoorde bij de socialisten-revolutionairen. Tegelijk was hij informant voor de geheime dienst van de tsaar.. Wat je over de nihilisten beweert, is onzin.
Beatrice de Graaf schreef 9 april in een NRC-column over de extremistische theologischs ideologie van de Apocalyptiek (ze verwijst daarvoor naar Stefan Paas met zijn "Ongelooflijke Podcast" gebaseerd op het standaardwerk van John Collins, The Apocalyptic Imagination) waardoor Poetin volgens haar e.a. door bevangen is. "Apocalyptiek is theologie, het gaat over het goddelijke plan voor de wereld en de mensen. Maar het is ook ideologie. Vanaf de Verlichting zijn er tal van leiders geweest die hier politieke munt uit sloegen en er een seculiere heilsleer op baseerden: de Apocalyps, dat was de klassenstrijd, de rassenstrijd, de overwinning van de etnisch zuivere natie, van het Duizendjarig Rijk of welk rijk dan ook dat via een Armageddon de heilstaat zou realiseren. Maar bovenal is Apocalyptiek massapsychologie. Het is een benadering die sluimert, maar vooral in tijden van crisis opgeld doet. Want wat doet Apocalyptiek? In tijden van grote nood, waarin je denkt dat je het onderspit delft, en uitgewist zal worden, geeft het geloof aan een goddelijke, of seculier-heilshistorische openbaring je de overtuiging dat je geen loser bent, geen wrak, maar een engel der wrake. Dat je juist in verdrukking aan de kant van het Goede strijd. En dat tegen het Kwade alle wapenen geoorloofd zijn. Totale overgave, totale oorlog, en in de totale ondergang – de loutering " https://www.nrc.nl/nieuws/2022/04/08/de-apocalyps-weerstaan-waar-poetin-mee-dreigt-a4109566
“ De helse machine is al meer dan anderhalve eeuw een bekend wapen van de ondergrondse oppositie. Tsaar Aleksander II was maar een van de vele kopstukken die er aan ten offer vielen (1881). Een ander slachtoffer was de autoritaire eerste minister Pjotr Stolypin (1911).” Dat valt reuze mee. Stolypin is volgens mij vermoord door een bovengrondse politieke partij. Tsaar 2 is vermoord door een lid van de nihilistische beweging. Voor leken leek dit is een helse/gevaarlijke partij. Echter, feitelijk was dit en geen politiek gemotiveerde beweging en moet de moordactie worden gezien in het licht van de gaande revolutie. De auteur heeft denk ik te hoge verwachtingen van Rusland. Zoals dat kiev wel snel zou vallen (niet gebeurd) en dat politieke moorden enkel plaatsvonden via ondergrondse politieke bewegingen.
''Wie en wat zitten achter de bomaanslag op Aleksander Doegins dochter?'' Dat zou zomaar Natalia Vovk kunnen zijn. De Russen zijn blijkbaar nogal zeker van hun zaak nu ze de moordenaar met naam en toenaam enken te kunnen aanwijzen. Vreemd dat mevrouw en/of de Letse instanties e.d. zich nog niet gemeld hebben. Blijkbaar kost het nogal tijd om een enigszins geloofswaardig alibi in elkaar te draaien. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20220822_93953781 Voor het overige ben ik van mening dat bijzonder onderwijs dient afgeschaft. Alle kinderen naar goed openbaar onderwijs. Ook al is dat tegen het zere been van racisten die kinderen willen segregeren op basis van afkomst, kleur, religie etc.
Goh, dat heeft het FSB snel opgelost. Binnen 24 uur met naam en toenaam van de dader. Waarom liet de Russische douane haar in haar auto met Oekraïense nummerplaat de grens naar Letland oversteken?
Leek me in eerste instantie een eventueel evident verhaal. Totdat de Russen met hun bewijs kwamen dat ze het paspoort van mevrouw Vovk hadden gevonden; een Oekraïens militair paspoort met Vovk als lid van het Azov-regiment. Als je als geheim agent naar Moskou reist neem je dat natuurlijk als eerste mee........ Ik vraag me toch af waarom de Russen altijd met bewijzen komen die aantoonbare onzin zijn.
@kip, nog steeds gevoelig voor de Poetin propaganda zie ik ;-)
Het zou ook zomaar kunnen dat mevr. Vovk er niets mee te maken heeft gehad.
'De Russen zijn blijkbaar nogal zeker van hun zaak ' En dat is meer dan genoeg voor KeesKip.
Er zijn natuurlijk heel wat verdachte hoeken te bedenken. Zoals ook b.v. oppositie binnen de machtige kliek van het Kremlin of een of meer personen uit Oekraïne of Tsjetsjenië. De vraag is ook nog of het om een "groep" gaat dan wel een eenling. Het blijft vooralsnog speculeren. De tijd zal het waarschijnlijk leren. In elk geval zal Poetin dit gebeuren zonder meer gebruiken voor zijn eigen agenda. En wellicht een stalinistische zuivering beginnen.
Er bestaat geen oppositie binnen het "machtige Kremlin", daar heeft Poetin wel voor gezorgd. Het huidige Kremlin bestaat uit 1 kliek. De echte oppositie, voorheen deel uitmakend van de Doema, is gevlucht of vervolgd.
@ Adreas4: Daar zou ik niet zo zeker van zijn. Binnen zo'n machtskliek bestaan ook tegengestelde belangen. Zeker na ruim twee decennia Poetin zullen sommigen van hem af willen. Een soort "paleisrevolutie" dus.
"In hun [Vader en dochter Doegins] ogen heeft Rusland als belangrijkste Slavische natie en derhalve als hoedster van de Waarheid een bijzondere taak in de wereld." Behoorde tot die taak ook niet dat de Tsaar een soort beschermheer moest zijn van alle Slavische volkeren? Ik zou me kunnen voorstellen dat de verantwoordelijke voor de aanslag vindt dat Poetin met de inval in Oekraïne die taak verkwanseld heeft. En hoewel de invloed van Doegin aan het Kremlin betwist wordt, is hij wel een zeer bekende voorstander van deze oorlog. Stuk makkelijker te raken ook.
Aleksandr Dugin is bepaald niet de enige Russische voorstander van de oorlog en dochter Dugina is niet overmatig bekend. De plek waar de auto ontplofte daarentegen was op niet meer dan 20 km van Putin's paleis. Dat lijkt mij niet zonder belang.
@DanielleDefoe" 'Dat lijkt mij niet zonder belang.' Inderdaad en zoals NRC concludeert: "Mysterieuze moordaanslag op ultranationalistische Doegins ‘brengt oorlog naar Moskou’."
DD, Die dochter was minder bekend en nabijheid kan ook een factor zijn inderdaad. Maar ik las in de krant dat de dochter 'bijvangst' was en de vader het echte doelwit, die alleen maar ontkwam omdat hij op het laatste moment zijn plannen wijzigde. Enfin, we zullen zien of dat Nationale Republikeinse Leger nog meer slachtoffers maakt.
Dugin is als target ook een vreemde keus. Zo belangrijk lijkt hij nou ook weer niet. Geen lid van Putins "inner circle" volgens de media.
In Qatar zijn 70 arbeiders gearresteerd die 7 maanden geen loon hadden ontvangen bij het bouwen van voetbalstadions.
Han biedt een pakkend én gedegen historisch overzicht; een aantal aspecten ervan is nieuw voor me. Het begin van het verhaal wekt de indruk dat die bomaanslag ook Daria Dugina zelf gold. Dat is niet zo, het misdrijf was tegen Aleksandr Dugin gericht. Alleen door een samenloop van omstandigheden koos Daria ervoor om met haar vaders auto gaan rijden.
Dat klopt, maar wel een beetje naïef van Daria en haar vader. Blijkbaar waanden ze zich veilig in het Rusland van Poetin... Of wellicht slachtofferen ze zich graag als martelaren van het nieuwe, glorieuze Rusland.
Dat weet je helemaal niet. Welke samenloop? Wellicht was het zo gewoon bedoeld en was de dochter altijd al het doelwit.
@ Bert van der Neut - ik was er niet zelf bij, gelukkig maar. Ik baseerde me op dit artikel: https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/dochter-van-extreemrechtse-kremlin-ideoloog-doegin-gedood-bij-bomaanslag
"Misschien is het beroepsdeformatie maar aan de verklaring van het Nationale Republikeinse Leger hangt het aroma van de Volkswil en de socialisten-revolutionairen. Het heeft er de stijl van. Het is een soort teruggrijpen op de tijd van der tsaar net als het denken van Aleksander Doegin en zijn dochter dat is." Ok dat idee had ik nou juist net niet. Mede omdat ze zich republikeinen noemen en ze niks zeggen over de Sovjet-Unie. Denk ik meer aan gematigde rechts liberalen/democraten. Maar juist omdat ze de sovjetunie niet noemen denk ik toch dat ze het niet over hun gehemelte konden krijgen en daarom voornamelijk vanuit de Oekraine kwamen.
Nou, die socialisten revolutionairen waren best voor een republiek te vinden. En erg gematigd lijkt dat leger me niet.
"...en daarom voornamelijk vanuit de Oekraïne kwamen." Dat vraag ik me nou weer af: kan een georganiseerde groep Oekraïners zo makkelijk aan de slag in Rusland? Dan moeten ze er al een tijdje zitten, ondergronds, en lag voor Poetin aan zijn repressieve bewind begon.