Debat in Buitenhof over racisme in Nederland

Nederlanders hebben zich altijd onttrokken aan een écht debat over racisme en weggekeken van het eigen koloniale verleden. Ze zien zichzelf het liefst als progressief, verlicht en kleurenblind. Maar van dat beeld klopt weinig. Dat is de conclusie van emeritus hoogleraar Gloria Wekker, de schrijfster van het onlangs verschenen boek White Innocence. Over de invloed van ons verleden en het felle debat over racisme in Nederland ging Wekker zondag in debat met VVD-raadslid in Amsterdam Dilan Yesilgöz in het VARA-VPRO-programma Buitenhof.

Volgens Wekker willen we in Nederland graag een zelfbeeld in stand houden dat we niet aan racisme doen. We zeggen dat het kolonialisme zo lang geleden is dat het geen sporen heeft nagelaten en dat we onschuldig zijn. Maar dat berust op een misvatting. Het zit in ons gevoel en onze associaties. Ze onderbouwde haar stelling met een pijnlijk voorbeeld uit het verleden waarbij ze op haar werk kennismaakte met een ambtenaar die meteen zijn jas aan haar gaf omdat hij dacht dat ze de garderobejuffrouw was. In zijn ogen kon zij, een donkere vrouw, alleen maar een dienende rol spelen.

Koloniaal verleden deconstrueren Wekker is van mening dat we nooit echt hebben geprobeerd om het koloniale verleden te deconstrueren en dat we dat wel hadden moeten doen. Maar VVD-raadslid Dilan Yesilgöz was het daar niet mee eens. Zij vindt dat we teveel generaliseren op basis van ons culturele verleden en dat dat verkeerd is. Daar zit het probleem en dat noemde ze niet alleen feitelijk onjuist, maar ook polariserend. Ook vond ze – onder andere naar aanleiding van de discussie over Sylvana Simons – dat het niet goed is om het slachtofferschap te cultiveren.

Gloria Wekker haastte zich te zeggen dat ze niet generaliseert, maar juist laat zien hoe het begrip ras doorwerkt in verschillende domeinen in de samenleving. En dat de hoop om vast te stellen dat het wel meevalt niet de werkelijkheid is.

Etnisch profileren Ter sprake kwam ook de aanhouding van Typhoon, vorige week. Dilan Yesilgöz zei dat ze het niet aanvaardbaar vindt dat de muzikant was aangehouden vanwege zijn huidskleur, maar dat we daardoor niet moeten gaan doen alsof het hele politieapparaat systematisch etnisch profileert. Daarop haalde Gloria Wekker direct een onderzoek aan waaruit blijkt dat dit juist wel juist wel gebeurt.

Op de slotvraag van Paul Witteman wat eraan gedaan zou moeten worden antwoordde Gloria Wekker dat we vooral in ons culturele archief moeten duiken, met bezinning en zelfreflectie ons automatisme onder de loep moeten nemen en dat we meer moeten gaan nadenken voordat we een mening vormen. Dilan Yesilgöz antwoordde dat we het cultureel verleden op deze manier moeten generaliseren naar de Nederlander van welke kleur dan ook. Ze stelde dat we veel meer naar het individu moeten kijken en naar de vrijheden en gelijke kansen die we in Nederland hebben:

Het debat tussen Gloria Wekker en Dilan Yesilgöz begint na de 35ste minuut van de uitzendig.