Werknemers: pak die reddingsboei van het corona-noodfonds!

‘Onze omzet is gekelderd. Het zou helpen als je vrijwillig afziet van een deel van je loon. Je wil toch niet dat er straks banen verdwijnen?’ De winkelmedewerkster kijkt naar het document dat haar chef haar voorlegt. ‘Vrijwillige verklaring’, leest ze. Eerder die dag had haar collegaatje een zelfde gesprek gehad, dus ze was al gewaarschuwd: ‘niets tekenen. Eerst samen overleggen en de FNV bellen.’

Wat is het toch wrang: jarenlang ging het goed met de winkelketen en bleef haar loon op het minimum. Nu gaat het een paar weken slecht, en dan wordt er meteen ‘solidariteit’ verwacht. Ja, natuurlijk is ze loyaal aan haar winkel, maar kennelijk werkt solidariteit maar één kant uit. ‘Ik moet hier even over nadenken’, zegt de winkelmedewerkster tegen haar chef terwijl ze het A4-tje opvouwt en in haar tas stopt.

Bij de vakbond komen dagelijks meldingen en vragen binnen van winkelwerknemers over de coronacrisis. Voor velen zijn het zware tijden. Vanuit de vakbond is er keihard geknokt voor een landelijk noodfonds. Bedrijven kunnen bijna alle loonkosten over hun misgelopen omzet terugkrijgen uit de belastingpot. Voorwaarde is wel dat banen en lonen behouden blijven, óók van medewerkers met een flexcontract. Op die manier houden honderdduizenden mensen in Nederland hun baan. Zij hebben zekerheid over hun inkomen en hun koopkracht houdt de economie draaiend.

Inmiddels is bekend dat tienduizenden bedrijven een beroep hebben gedaan op het noodfonds. Op veel plekken lijken de regels goed te worden toegepast. Kijk naar de Bijenkorf. De winkels zijn gesloten, maar de medewerkers krijgen doorbetaald, de afgesproken loonsverhoging wordt toegepast, en mensen met een flexcontract blijven in dienst. Bij Primark ging het iets anders; winkelmedewerkers die in hun proeftijd zitten, vonden kort na het uitbreken van de coronacrisis een ontslagbrief op de mat. Zij trokken aan de bel bij de vakbond, waarna Primark het ontslag van 200 (!) mensen terugdraaide.

Een goede uitvoering gaat lang niet overal vanzelf. We zien geregeld dat bedrijven van alles proberen om de rekening bij hun werknemers te leggen, óók als zij een beroep doen op het noodfonds. Zo heeft Hema het ontslag van 100 mensen die in hun proeftijd zitten weliswaar teruggedraaid. Maar Hema heeft óók een aanpassing gemaakt in de cao, waardoor mensen die nu aan het werk zijn en hun winkel draaiend houden, grote kans hebben om in de zomer extra uren te moeten draaien. Soms wordt er door bedrijven een ‘vrijwillig’ loonoffer gevraagd, dan weer wordt er een beroep gedaan op mensen om vakantiedagen op te nemen. In bedrijven waar veel medewerkers lid zijn van de vakbond, zitten we er bovenop. Maar er zijn genoeg bedrijven die er tóch mee wegkomen. Natuurlijk is het belangrijk om een moreel appel te doen op deze bedrijven. Maar het beste is als werknemers scherp in de gaten houden of hun rechten worden nageleefd. En zo niet: ga met je collega’s achter die reddingsboei aan. Neem contact op met de vakbond, maak een plan.

De winkelmedewerkster in kwestie blijft liever anoniem. Ze heeft besloten om de ‘vrijwillige verklaring’ niet te tekenen, en haar collega’s doen het ook niet. Toen we elkaar spraken, moest ik denken aan de ‘primarkpremie’, dat is een andere subsidiepot waaruit de grote winkelketens de afgelopen jaren vele miljoenen van ons belastinggeld hebben gesnoept. Natuurlijk vinden we het allemaal heel belangrijk dat grote winkelketens de coronacrisis goed doorkomen, natuurlijk zijn veel winkelmedewerkers loyaal. Maar laten we goed onthouden dat de eigenaren van grote winkelketens heus wel zorgen dat hun belangen worden gediend. Winkelmedewerkers hebben alle reden om op te komen voor hun loon, zij staan volledig in hun recht.