Wereldwijd minder doden door terreur, maar rechtsextremisme groeit

Voor het derde jaar op rij is het aantal doden als gevolg van terrorisme gedaald. Dat staat in de nieuwe Global Terrorism Index 2018 die deze week is gepubliceerd. In 2017 vielen wereldwijd 27 procent minder doden dan in het jaar ervoor. Het rapport (.pdf) heeft ook een waarschuwing: het aantal aanslagen door extreemrechts neemt toe.

Het rapport bakent de definitie van terrorisme scherp af: het gebruikmaken van illegaal geweld om zo via angst, dwang of intimidatie een politiek, economisch, religieus of sociaal doel te bereiken. In 2014 kende het aantal dodelijk slachtoffers van terrorisme een piek, maar neemt sindsdien gestaag af. Volgens de onderzoekers heeft dat vooral te maken met terreurgroep Islamitische Staat die de afgelopen jaren grotendeels is ontmanteld. Wel is de groep nog altijd veroorzaker van de meeste doden.

Ruim 99 procent van het aantal terreurdoden viel in landen die betrokken zijn in gewapende conflicten. Het rapport legt dan ook een link tussen het aantal oorlogsslachtoffers dat in een land valt en het aantal terreuraanslagen. Dat gebeurt onder meer in Afghanistan, Irak, Nigeria, Somalië, Syrië en Pakistan. De dodelijkste aanslag vond plaats in Somalië, daar kwamen bij een bomaanslag uitgevoerd door Al-Shabaab in 2017 587 mensen om het leven. Somalië is dan ook een van de weinige landen op de lijst waar het aantal doden niet af- maar juist toenam. Dat geldt ook voor Egypte, Nigeria, de Filippijnen en Myanmar.

Extreemrechts In West-Europa nam het aantal dodelijke slachtoffers van terreur met 52 procent af. In 2016 werden 168 mensen gedood door terroristen, in 2017 waren dat er 81. Hoewel het aantal dodelijke slachtoffers sterk daalde, waarschuwt het rapport wel voor een nieuw gevaar in West-Europa, namelijk extreemrechts dat voor een sterke stijging in het aantal terreuraanvallen zorgde. Volgens de onderzoekers is het vooral aan antiterreur- en nieuwe veiligheidsmaatregelen te danken dat het aantal doden bij die aanslagen beperkt is gebleven. Wel is er een stijging te zien: van drie in 2014, naar zeventien in 2017. Met name in de laatste twee jaar is er een sterke stijging te zien van extreemrechtse terroristische activiteiten in West-Europa, aldus de onderzoekers.

Ook de Verenigde Staten kent een sterke opkomst van extreemrechtse terreur. De Washington Post schreef eind vorige maand hoe de Global Terrorism Database laat zien dat het aantal aanslagen uit extreemrechtse hoek de afgelopen tien jaar sterk is toegenomen, sinds Barack Obama president van de VS werd. Extreemrechts terrorisme zorgde in de Verenigde Staten voor meer slachtoffers dan elke andere vorm van binnenlands extremisme. Sinds Donald Trump president is, is het aantal extreemrechtse aanslagen significant gestegen met als voorlopig dieptepunt 2018. Alleen al in oktober van dit jaar werden bij twee verschillende aanslagen dertien mensen gedood: in Kentucky probeerde een schutter een historische zwarte kerk binnen te dringen, wat mislukte, waarop de terrorist twee zwarte mensen in een nabijgelegen winkel doodschoot. En in een synagoge in Pittsburgh vermoordde een extreemrechtse terrorist elf joodse mensen, naar eigen zeggen als reactie op de ‘migrantenkaravaan’. Het was de grootste antisemitische aanslag op Amerikaanse bodem uit de geschiedenis.

Nederland Vorige maand waarschuwde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een rapport aan de Tweede Kamer ook voor een sterke opmars van extreemrechts in Nederland. Het aantal geweldsincidenten ging van 17 in 2013 naar 45 in 2016. Daarnaast krijgt de zogenaamde alt-right, een vergaarbak van onder andere nationalisten, antisemieten en racisten, steeds meer invloed onder vooral witte, hoogopgeleide mannen. Dit uit zich bijvoorbeeld door het ontstaan van clubs als Erkenbrand.

Uit onderzoek van De Volkskrant bleek dat vooral jonge mannen elkaar radicaliseren op internetplatforms waar vrijwel alles gezegd mag worden, zoals 4chan, 8chan, Reddit en Gab, maar ook op Twitter en Facebook. Uit een analyse van dertigduizend Twitteraccounts die binnen de alt-right vallen, bleek ook dat Nederlands met 6 procent de tweede grootste taalgroep is. Het aantal Nederlanders is echter veel groter, aangezien een groot deel van hen hoofdzakelijk in het Engels communiceert online.

Vorige week stond de 44-jarige Vincent T. voor de rechter. De door hem opgerichte terreurgroep, ironisch genoeg ‘Anti Terreur Brigade’ genoemd, bereidde actief aanslagen voor op moslims en islamitische instellingen. T. en leden van zijn groep hadden toegang tot schietverenigingen om te oefenen.