Wennink's visie mist de echte vraag: Hoe verdelen we welvaart eerlijk?

Nederland investeert, maar de winst gaat vaak naar het buitenland

Oud-ASML-CEO Peter Wennink waarschuwt dat Nederland zijn verdiencapaciteit niet vanzelfsprekend kan behouden. In zijn rapport pleit hij vooral voor gerichte, structurele investeringen in sectoren zoals AI, biotech en andere innovatieve technologieën. Dat is een belangrijke en terechte boodschap: onze toekomstige economische slagkracht en verdiencapaciteit hangt af van de keuzes die we collectief maken.

Zijn analyse mist een fundamentele nuance. Nederland kan bedrijven wél ondersteunen en een aantrekkelijke kweekvijver blijven, maar zodra ondernemingen echt succesvol worden, stuiten ze op de grenzen van ons kleine, open land. Wereldwijde markten, kapitaalbehoefte en internationale concurrentie zorgen ervoor dat bedrijven vaak hun hoofdkantoor verplaatsen en kennis exporteren. Dit is geen falen van inzet, maar een structurele eigenschap van een klein land met een open economie. Juridisch kennis beschermen van succesvolle bedrijven die voor hun verdere groei na een startfase naar het buitenland verhuizen, is zeer moeilijk en complex.

Daarom gaat het bij investeren niet alleen om economische groei, maar ook om sociale en politieke keuzes. Welke sectoren ondersteunen we, en hoe zorgen we dat de opbrengsten van innovatie breed worden verdeeld? Werknemers, onderzoekers en burgers dragen vaak de risico’s en kosten, terwijl de voordelen deels wegvloeien naar aandeelhouders en internationale partijen.

Wie echt wil dat kennis en innovatie Nederland ten goede komen, moet investeren combineren met beleid dat opbrengsten terugvoert naar onderwijs, publieke kennis en sociale voorzieningen. Het debat gaat niet over harder werken, maar over macht, verdeling en maatschappelijke opbrengst.

Welvaart is geen vanzelfsprekendheid. Sociale rechtvaardigheid evenmin. Om de welvaart in Nederland te behouden moet de economie groeien. Daarover zijn de meeste economen het wel eens. Het gesprek over de toekomst van onze economie moet de nadruk leggen op wie profiteert en hoe, niet alleen over waar we investeren.